E l Jurnal İsraelit’in yayıncısı Yehezkiel Gabay Efendi, Ocak1866’da Hahambaşı Kaymakamı Yakir Geron vasıtasıyla Babıali’ye bir dilekçe sunarak “Arabistan’da ve Türkiye’de bazı Yahudilerin İstanbul diline vakıf olmadıkları ve eski zaman olaylarını bilmedikleri için İstanbul’da yayınlanan gazeteleri okuyamadıklarından ve İstanbul Yahudileri de güzel Türkçe’yi okumayı ve yazmayı arzu ettiklerinden İbrani harflerle ve ‘Şarkiyye’ namı ile bir Türkçe gazete yayınlaması için” ruhsat talebinde bulundu. Şarkiyye, Raşi harflerle basılan Türkçe ilk gazetedir.
İzmir’de Raşi harfleriyle Türkçe basılmış ilk gazete Mois Efendi Fresko’nun 1889 yılında yayınlamaya başladığı ve 1891’e kadar sürdürdüğü Üstad gazetesidir. Gazetenin amacı, ekmek parasını kazanmak için okula devam edemeyip çalışmak zorunda kalan kişilerin de bildiği Raşi harflerle Türkçe basılan gazeteleri okuyabilmelerine olanak sağlamaktı.
Türkçe kaleme alınan yerel haberlerle, Osmanlı Devleti’nin dış temas ve bağlantılarıyla ilgili yorumların yanı sıra cemaat konuları, hikâye ve dördüncü sayfada yer alan ilanlar Yahudi-İspanyolcası dilindeydi. Gazete bir süre sonra başlığının altına yine Raşi harflerle El Maestro ibaresi eklendi.
*Yazıda sözü geçen yarım şekel, günümüzde kullanılan şekel’den farklıdır, tam olarak 10 gr. gümüş karşılığına denk gelir.
Türk Yahudi basınında ‘promosyon’
Şalom Gazetesi 1950 yılında, basın yaşamına girişinin üçüncü yıldönümünü kutlamak amacıyla bir eşya piyangosu düzenledi. 20 Temmuz ile 29 Ekim tarihleri arasında gazetede yayınlanan 15 kuponu getirenler arasında yapılan çekilişte, elektrik ocağı, üç metre kumaş, ipekli Vakko eşarpı, ünlü marka dolmakalem, kristal likör takımı, inci kolye, termos gibi hediyeler talihlilerini buldu.
Hoca Eliezer Menda ile Robert Ballı’nin beraberce yayınladığı haftalık La Luz gazetesi (21 Aralık 1950-31 Ocak 1953) de 1952 yılında ilginç bir yeniliğe imza atarak Tokyol Traş Sabunları firmasıyla beraber bir promosyon kampanyası başlattı. Her hafta yayınlanan kuponlardan altı adedini getirene bir adet Traş Sabunu, 12 adet getirene bir adet Cold Cream hediye edildi.
