1 Dünya Savaşı’nda İtilaf Devletleri’nin yenilgisiyle sonuçlanan Çanakkale muharebesi dünyanın bir Türk komutanın isminin daha çok tanımasına neden olacaktı, bu Türk Albay’ın adı Mustafa Kemal’di.
Çanakkale Boğazı’nı ele geçirmek İtilaf Devletleri için savaşın kaderini değiştirecek bir operasyon olacaktı.
O zamanlar Batı’da Hasta adam takma adı ile söz edilen Osmanlı İmparatorluğu’nun ordusunu bu boğaz geçişinden atmak çok zor bir mesele gibi görünmüyordu.
Ancak Birleşik Krallık Donanma Bakanı Winston Churchill’in, 1914 yılı Eylül ayında Çanakkale Boğazı'nın donanmayla geçilerek İstanbul'un işgalini öngören bir planı Türk topraklarında sert bir kayaya çarpacak ve Batı hiç beklemediği bir yenilgiye uğrayacaktı.
Churchill’in planına göre, Birleşik Krallık ve Fransa gemilerinden oluşan bir donanma, Boğaz'a geniş çaplı saldırılarını topçu ateşi ile 1915 Şubat ayında başlattı. En güçlü saldırı ise 18 Mart 1915 günü uygulamaya konuldu. Ancak Birleşik Donanma ağır kayıplara uğradı ve deniz harekatından vazgeçmek zorunda kaldı.
Deniz harekatıyla İstanbul'a ulaşılamayacağı anlaşılınca bir kara harekatıyla Çanakkale Boğazı'ndaki Osmanlı sahil topçu bataryalarını ele geçirme planı gündeme getirildi. Bu plan çerçevesinde hazırlanan İngiliz ve Fransız kuvvetleri 25 Nisan 1915 şafağında Gelibolu Yarımadası'nın güneyinde beş noktada karaya çıkarılmıştır. İngiliz ve Fransız çıkarma kuvvetleri her ne kadar Seddülbahir ve Arıburnu sahillerinde köprübaşları oluşturmayı başardılarsa da Osmanlı kuvvetlerinin inatçı savunmaları ve zaman zaman giriştikleri karşı taarruzlar sonucunda Gelibolu Yarımadası'nı işgalde başarılı olamadılar.
Bunun üzerine sahildeki kuvvetler takviye edilmek için Arıburnu'nun kuzeyindeki Suvla Koyu'na, 6 Ağustos 1915 tarihinde yeni kuvvetlerle, bir üçüncü çıkarma yapıldı.
Ancak 9 Ağustos'ta Kurmay Albay Mustafa Kemal'in Birinci Anafartalar Muharebesi olarak bilinen karşı taarruzunda, İngiliz Komutanlığı ihtiyat tümenini ateş hattına sürerek sahilde tutunmayı ancak başardı. Mustafa Kemal ertesi gün Kocaçimentepe – Conk Bayırı hattında yeni bir karşı taarruz gerçekleştirdi ve bu hattaki Anzak birliklerini de geri attı. İngiliz ve Anzak kuvvetlerinin İkinci Anafartalar Muharebesi olarak bilinen genel taarruzları ise Osmanlı savunmasını aşamamıştır. Tüm bu gelişmelerin sonrasında İngiliz, Anzak ve Fransız kuvvetleri Gelibolu Yarımadasını 1915 Aralığında tahliye etti.
Çanakkale geçilemedi.
Zamanın İngiliz Başbakanı D. Lloyds George, Mustafa Kemal için şu sözleri söylemişti: “Dâhiler dünyaya nadir gelir, ancak bizim şanssızlığımıza bizim zamanımızın dâhisi Türklere nasip olmuştur”
