Çocuklar cinsellikle alakalı bir soru sorduğu zaman ne olursa olsun cevap vermek çok önemlidir. Sorunun cevabını bilmiyor olabilirsiniz, bu durumda dürüst olmakta ve araştırıp soruyu cevaplayacağınızı söylemenizde hiç bir sakınca yok. Siz ister cevaplayın ister cevaplamayın, çocuk kafasına taktıysa gidip bir yerlerden o sorunun cevabını öğrenecektir. Dolayısıyla, çocuğunuzun en sağlıklı cevabı, en güvenilir kaynaktan (ebeveynler olarak sizden) alması sizin elinizde. Önümüzdeki haftalarda birkaç farklı yazıda çocukların sıkça cinsellikle alakalı sorduğu soruları ele alıyor olacağım.
Rayka Kumru
Seks ya da başka bir konu, çocuklar televizyondan, şarkılardan, ya da okulda arkadaşlarından duyduğu bir şeyi soruyor olabilir. Bu sebeple de çocuklar soru yönelttiği zaman eğer mümkünse önce onların ne düşündüğünü sormak, onların konu hakkındaki algılarını anlayabilmek, eğer varsa yanlış bilgileri düzeltebilmek ve diyalog kurmak için önemlidir. Tek bir soru bazen çok eğitici bir diyaloğa dönüşebilir, bu diyalog(lar) da çocuklarla beden, cinsellik, ilişkiler ve benzer konularda sürekli iletişim kurmayı kolaylaştırır.
Aşağıdaki diyalog, 8 ve 9 yaş grubu kız ve erkeklerle geçmiştir.
Çocuk 1: Seks ne demek?
Eğitmen: Sence ne demek?
Çocuk 2: Sevişmek!
Eğitmen: Evet, yani iki yetişkinin birbirini sevdiğini göstermek için yapabileceği bir şey.
Çocuk 3: Çocuk yapmak aynı zamanda!
Eğitmen: Başka?
Çocuk 4: Eğlenceliiiii!
Eğitmen: Kesinlikle, bu güzel ve eğlenceli bir şey de olabilir.
Çocuk 1: Peki ben şimdi birine sevdiğimi göstermek istersem ne yapabilirim?
Eğitmen: Bir düşün bakalım, birlikte bulalım. Birine seviyorsan ne yapabilirsin?
Çocuk 1: Hmm… Arabaya binerken kapıyı açabilirim?
Eğitmen: Tabi ki!
Çocuk 1: Ona çiçek alabilirim. Ya da onu öpebilirim!
Eğitmen: Tabi, ama öpmeden önce ona sorman ve onu öpmeni isteyip istemediğini öğrenmen çok önemli. Ona seni öpebilir miyim diye sorduğunda sana evet derse tabi ki öpebilirsin.
Peki, “Seks nedir?” sorusu soran bir çocuğa ne cevap verilir?
Seks ne demek diye soran çocuklara genellikle verilen cevap şunlardır:
“Büyüdüğün zaman anlarsın.”
“Büyüklerin yaptığı bir şey.”
“Çocukların o kelimeyi söylemesi olmaz!”
“Ben nereden geldim?” sorusu ile “Seks nedir?” sorusu arasında çok önemli bir fark vardır. Yetişkinler için bu soruların cevabı benzer olsa da, çocuklar için taşıdığı anlam çok farklıdır. “Ben nereden geldim” sorusu, genellikle 3-4 yaşlarında (kardeşi olacak çocuklarda daha erken) çocukların sorduğu bir soru olup, cinsellikle pek bir alakası yoktur; bu soru varoluş ile alakalıdır. Çocukların gerçekten nereden geldiklerini merak etmelerinden dolayı sordukları bir sorudur. Seks ile ilgili sorular ise direkt olarak cinsel ilişki ile alakalıdır. “Seks nedir?” sorusuna verilecek cevap, çocuğun bu soruyu kaç yaşında sorduğuna bağlıdır. Eğer 3 yaşında soruyorsa, mümkünse bu kelimeyi nereden duyduğunu sakin bir tonla sorup, “Sevişmek iki büyük insanın birbirine sarılıp öpüşmesidir” demeniz yeterli olacaktır. Çocuğun bu soruyu neden sorduğunu ya da belirli terimleri nereden duyduğunu öğrenmek çocuğun akran ya da akranı olmayan kişilerle yaşına uygun olmayan iletişimlere girmesine engel olabilmek adına önemlidir. Çocuk bunu radyoda ya da televizyondan da duymuş olabilir, bu sebeple sormak önemlidir. Soruyu eğer ergenlik öncesi bir çocuk soruyorsa, yani 8-9 veya daha büyük, o zaman kolları sıvayıp kapsamlı bir cevap vermeniz iyi olur.
Seks, yukarıda çocukların da belirttiği üzere, 3 şey için yapılır:
Sevgi gösterisi, eğlence (haz), çocuk yapmak.
Sevişmenin ya da seksin sadece çocuk yapmak için yapılan bir aktivite olduğunu söylemek yanlış olmasa da yetersiz olur. Çocukların erişim gücünü düşündüğümüzde ve öteki çocuklarla iletişim seviyelerini denkleme kattığımız zaman, ne kadar gerçekçi bilgi verirsek o kadar avantajlı oluruz.
“Seks, sevişmek olarak da bilinir. Bu, çocuk yapmak için yapılan bir şeydir, ama sadece bunun için yapılmaz. İki yetişkinin birbirlerini sevdiğini göstermek için yaptığı bir davranış olabilir. Yetişkin kişiler bunu güvendikleri ve saygı duydukları biriyle yaptıklarında, bu zevkli bir deneyim de olabilir.”
Seksin ne olduğunu koşullarıyla anlatmak gerekir: yetişkin olmak, güvendiğin ve saygı gösterdiğin, aynı zamanda sana güvenen ve saygı gösteren biri ile bunu yapmak. Bu denkleme sevgi ya da âşık olmak da katılabilir. Saygı ve güveni tanımlamak, aşkı tanımlamaktan biraz daha kolay olduğundan daha elle tutulur ve güvenliğe dayanan bir kriter oluşturabilir. Bu kriterler arasında en aşılmazı yetişkin olma kuralıdır. Bu sebeple de çocuklar “Peki ben ne zaman yetişkin olacağım?” gibi bir soru yöneltebilir.
Peki, ben ne zaman yetişkin olacağım?
“Çocuklar ergenlik diye bir dönemden geçer. Bu dönem çocuklukla yetişkinlik arasındaki dönemdir. Ergenliğin sonlarına doğru sen ne zaman yetişkin olacağına karar verebilirsin. Belli bir yaşı yoktur, herkes farklı zamanlarda kendini yetişkin gibi hissedebilir. Kendini hazır hissetmenle alakalıdır daha çok. Bunu ancak sen bilebilirsin. Bedeninle yapacağın her şeye sen karar verebilirsin.”
Yetişkin olmaya belirli bir yaş konması çocuklara gerçekçi gelmeyebileceği gibi, o yaşa geldiklerinde kendilerini belirli davranışlarda bulunmaya zorunlu hissetmelerine de sebep olabilir. Kişiler 18 yaşında yasal olarak yetişkin olsalar da, her genç 18 yaşında bir başkasıyla cinsellik yaşamaya hazır hissetmeyebilir, istemeyebilir.
Yetişkin olma yaşını 30 gibi bir yaşa atmak da, çocuklara yaşları biraz ilerlediğinde gerçekçi gelmemeye başlayacaktır. İster 18, ister 30, önemli olan kişilerin güvende olmaları, istemedikleri davranışları yapmak zorunda hissetmemeleri ve cinselliği olumlu, bilinçli ve bilgili bir biçimde yaşayabilmeleridir.
YETİŞKİN OLANA KADAR SEVDİĞİMİ NASIL GÖSTEREBİLİRİM?
Çocuklarla sağlıklı davranışlar ve hislerini doğru şekilde ifade etmeleri konusunda konuşmak da cinsellik eğitimin bir parçasıdır. Kızlardan hoşlandıklarını saç çekerek ya da vurarak gösteren ergenlik öncesi yaş gruplarındaki çocuklara “Bu senden hoşlandığını gösterir” cevabı, pratikte doğru olsa da, daha kapsamlı bir açıklamaya ihtiyaç duyar. Bu cevap çocuklarda “Bana vuruyor ya da saçımı çekiyorsa o zaman benden hoşlanıyor demektir” fikrini ilerleyen yaşlara da çekebilir. Nitekim yetişkinler arasında var olan “Seven adam kıskanır”, “Kocam değil mi sever de döver de” gibi söylemler, çok ağız alışkanlığı gibi gelse de, cinselliği ve ilişkileri yeni deneyimlemeye başlayan gençlerde (ya da daha deneyimli bireylerde) problem oluşturabilir. Sağlıklı davranışlar ve hisleri sağlıklı şekilde ifade etmek küçük yaştan itibaren öğrenilebileceği gibi, deneyim ve gelişim seviyesine göre de pekiştirilmelidir. Söz konusu sevgi göstermek olduğu zaman her yaş grubuna uygun bir metot vardır elbet. Sevişmek, çocuklara uygun bir sevgi gösterisi metodu değildir, bu yasak, iğrenç, ayıp değildir, sadece yetişkinliğe uygundur. Çocuklarla yaşlarına uygun sevgi gösterme metotlarını ebeveynler de aktif rol alarak bulabilir. Herhangi bir fiziksel temasın akranlar arasında izin alınarak yapılması, fiziksel ya da duygusal olarak zarar vermemek, her zaman kıyafetli bir biçimde birlikte bulunmak, yanaktan öpmek (izin alarak), kart yazmak, şarkı söylemek, sohbet etmek çocukların akranlarına ya da hoşlandıkları kişilere yapabilecekleri birer sevgi gösterisi olabilir.
