UNESCO, 1995 Paris Genel Kurulunda aldığı bir kararla 23 Nisan’ı Dünya Kitap ve Telif Günü olarak ilân etti. Bu tarihin seçilmesinin sebebi ise, toplumumuzu dolaylı da olsa ilgilendiren iki ünlü şair ve oyun yazarı: Miguel de Cervantes ve William Shakespeare’in bundan tam 400 yıl önce aynı gün, 23 Nisan 1616 tarihinde vefat etmesidir.
Cervantes, genç yaşta İspanyol donanmasına yazılmış ve İnebahtı [Lepanto] Deniz Savaşına [7 Ekim 1571] katılmıştır. Savaşta yaralanan ve sol elini kaybeden Cervantes, Osmanlılara esir düşerek dört yıl kadar Cezayir’de tutsak kalmıştır. Don Kişot romanında yaşamının izleri olduğu söylenir.
Her dönemin klasik eseri olan Venedik Taciri’nin baş figürü ise Yahudi tefeci Shylock olup oyun ilk kez 1594 yılında sahneye konmuştu.
Türk Edebiyatından…
19. yüzyılın sonunda (1896-1901), Tevfik Fikret’in Servet-i Fünun Edebiyatı (Edebiyat-ı Cedide) Dergisinin başına geçmesiyle gelişen bu dönemin ünlü şairlerinden ikisi: İbrahim Nom - Avram Naon (1878-1947) ve İsak Ferera (1883-1933) dır. Nom’un manzumeleri Kalb-ı Şikeste [Kırık Kalp] başlıklı kitapta yer almakta. İsak Ferera’nın şiirleri ise Ebr-i Bahar [Bahar Bulutları] ve Aşina Sesler kitaplarında derlenmişti. İki şair ayrıca, 1908 yılında beraberce Mir’at [Ayna] isimli edebiyat mecmuasını yayınladılar.
Cumhuriyetten sonra, Yahudiler arasında Türkçe eser verme çalışmaları ise, Musevi Lisesi öğrencisi Yakim Behar’ın 1935 yılında kaleme aldığı üç perdelik İdealist Talebe piyesiyle başladı. Öykü, çok fakir bir ailenin çocuğu olarak doğan, liseyi başarıyla bitirip Devlet tarafından gönderildiği Cambridge Üniversitesini, önüne çıkan tüm engellere rağmen tamamlayarak yurda dönen Coşkun’un azmini konu almaktadır.
Kaynak: Naim A. Güleryüz, Toplumsal Yaşamda Türk Yahudileri (Gözlem, 2012)
