İsrailli bir araştırmacı, genetik datalar üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda Yahudi lisanı Yidiş’i konuşanların kökeninin İpek Yolu üzerindeki Yahudi tüccarlar olduğunun kanıtlandığını ileri sürdü.
İsrail doğumlu bir araştırmacı, yeni DNA analiz teknolojisi sayesinde Aşkenaz Yahudilerinin tarihi lisanı Yidiş’in merkezinin Türkiye’nin kuzey doğusu olabileceğinin tespit edildiğini söyledi.
Sheffield Üniversitesinden Dr. Eran Elhaik’in bilim dergisi Genome Biology’de yayınlanan araştırmasında Yidiş konuşanların kökenlerinin DNA’sini bulmak üzere Geographic Population Structure (GPS- Coğrafi Nüfus Yapısı) sistemi kullanıldı. Elhaik, “Ebeveynlerinin her iki taraftan Aşkenaz Yahudisi olduğunu ileri süren 367 kişi tespit ettik. Sonra aralarından ebeveynleri sadece Yiddiş konuşanlarını seçtik” demekte.
Araştırmacılar deneklerin DNA yapısını incelemek üzere GPS kurallarını kullandılar ve coğrafi kökenleri üzerine tahmin yürüttüler. Sonuçlar, deneklerin çoğunluğunun Türkiye’nin kuzeyindeki isimleri “Ashkenaz”ı çağrıştıran -Askenaz, Eskenaz, Ashanaz ve Ashkuz- gibi çok önemli bir ticaret yolu olan İpek Yolu üzerindeki dört eski kent yöresinden geldiklerini açıkça ortaya koymakta.
Araştırmacılar bu lisanın 9. yüzyıl civarında İpek Yolu üzerinde ticaret yapan İranlı ve Slav Yahudileri tarafından yaratıldığını tahmin etmekteler.
“Yidiş’in 1000 yıl önceki kökeninin merkezi konusunda gerçek verilere ulaşma olanağını bulduk, bu da dil bilimcilerin çok uzun yıllardır yanıtını bulamadıkları bir soruydu” diyen Dr. Eran Elhaik şu bilgileri veriyor: “Türkiye’nin kuzeydoğusu böyle isimler taşıyan yörelerin bulunduğu tek yer. Bu da Yidiş’in Asya’dan Avrupa’ya değerli mallar taşıyan ve bu tekeli ellerinde bulundurmaya çalışan Yahudi tacirler tarafından ilk milenyumda oluşturulmuş bir lisan olduğu tezini güçlendiriyor. Ticaret tekelini ellerinde bulundurmak amacıyla Yidiş’i icat ettiler. Bu gizli, Yahudiler dışında kimsenin anlamadığı bir lisandı.”
Dr. Eran Elhaik ayrıca, “Bizim bulgularımız Yidiş’in Farsça, Türkçe ve Slav dilleri kökenlerine dayandığı ve ‘satın almak’ ve ‘satmak’ sözcüklerinin Yidiş’te 251 karşılığı bulunduğu tezi ile de örtüşmekte. Bu da tüccarlar tarafından oluşturulmuş olmasının belirgin bir kanıtı” sözleri ile araştırmanın ilginç bir sonucunu gözler önüne seriyor. Araştırma, Yahudilerin Avrupa ülkelerine dağılması ile bu lisana diğer Avrupa dillerinden özellikle de Almancadan sözcükler karıştığı görüşünü güçlendiriyor. “Kötü Almanca” olarak adlandırılan Yidiş’in yapısının oldukça karmaşık olduğuna değinen Dr. Elhaik, lisanda birçok Almanca sözcük bulunmasına rağmen Almanca gramerine dayanmadığının da altını çizdi. “Slav grameri esasına dayanan Yidiş, tanınmış ve uyarlanmış Almanca sözcüklerin bir karışımıdır” diyen araştırmacı, yeni teknolojilerin kullanımı ile ileride daha da somut sonuçlar alınacağını umduğunu belirtti.
Kaynakça/The Times of Israel
