Edirne’de Türk-Yahudi basını, ilk beşi raşi harflerle basılmış altı süreli yayını kapsamaktadır.
1- Karmi, Mihtav Iti Leumi - Oja Literarya Nasyonala (Bağım, Ulusal Edebi Sayfa)
Sahibi ve başyazarının Baruh ben İsak Mitrani olduğu bilinen ve 1881-1888 yılları arasında yayınlanan bu aylık edebi derginin ana dili, Batı Avrupa Yahudi cemaatleriyle ilişki kurabilmek amacıyla İbranice ise de yazıların Yahudi İspanyolcası bir özet-çevirisi de verilmekteydi.
2- Kerem Sheli
Baruh ben İsak Mitrani’nin 1890 yılında yayınladığı Kerem Sheli dergisi aynı zamanda Presburg ve Viyana’da da basılmaktaydı.
3- Hachalom
Yine Baruh ben İsak Mitrani tarafından İbranice ve-Yahudi İspanyolcası dilinde yayınlanan aylık Hachalom gazetesi ayrıca Belgrad’da da basılmaktaydı.
4- Yosef Da’at - El Progresso (Bilgi Dağarcığı - Terakki)
Abraham Danon’un, Nisan 1888’den itibaren on beş günde bir Yahudi İspanyolcası dilinde yayınlanan Yosef Da’at Türkçe ve İbranice yazılar da içermekteydi. Dergi, kendini tanımladığı şekliyle ‘Türkiye ve Doğu Yahudilerinin tarihi ile ilgili belgeleri inceleme’ konusuna ağırlık veriyordu.
Sofya, Selanik, Viyana ve İzmir’de de yayınlanan derginin basımı 1890 yılında sansürce yasaklandı.
5- La Boz de la Verdad (Kol haEmed)
Gazete 1910 yılında Jozef Barisak tarafından kuruldu. Önce pazartesi ve perşembe günleri, daha sonra on beş günde bir yayınlanan bu siyasi ve edebi içerikli gazete, uzun süre kentin tek Yahudi yayını olması sebebiyle yerel haber ve olaylarla da ilgilenmek zorunda kaldı.
Yazı metinlerinin genellikle laik eğilimli olup Yahudi İspanyolcası lisanında yazılmasına karşın tüm makale ve yorumların başlıkları İbranice olarak düzenlenmekteydi. Gazetenin adı ise, başlığının altında Türkçe Hakikat Sedası olarak da yer alıyordu.
Gazete, sahibinin 1922 yılında ölümü ile yayın hayatına son verdi.
6- L’Echo d’Andrinopolis - La Boz de Edirne (Edirne’nin Yankısı)
Nesim Behar’ın 1921 - 1922 yılları arasında, Latin harflerle Yahudi İspanyolcası ve Fransızca olarak yayınladığı bu haftalık gazete Razon Matbaası’nda basılır ve siyasi, toplumsal ve ekonomik haber ve yorumlar içerirdi.
Kaynak: Naim A. Güleryüz, Tarihte Yolculuk – Edirne Yahudileri, Gözlem, 2014
