Geçmişin küllerinden bir Anka kuşu misali yeniden doğan Edirne Sinagogu, önümüzdeki günlerde Klezmer tınıları ile şimdiye kadar yaşamadığı bir enerji ile dolacak. Ruhunu katarak ağlattığı, sırasında şakıttığı klarnetin yanı sıra gitar ve kontrabastan oluşan bir trio kurarak Klezmer müziğini yeniden popüler olmasını sağlayan Giora Feidman ile konser öncesi kısa bir telefon konuşması yaptık.
Klarnet, gitar ve duble bas üçlüsü, Giora Feidman’ın ‘klasik’ ekibidir. Amerika’da başlattığı bu oluşumla, Klezmer müziğinin yeniden doğuşuna önemli etkileri oldu ve triosu ile birlikte daha sonraları Klezmer ruhunun Almanya’da popüler olmasını sağladı.
Klezmer şarkıları, sadece müzikal aranjmanlar olmanın çok ötesindedir. Sadece birer melodi değil, bir duygusal paylaşım ürünü oldukları için eşsizdirler. İlk notadan sonuncusunda dek bir ruhun tınlamasıdır.
Deneyimli müzisyenler birbirleriyle öylesine uyum içindedirler ki, neredeyse sürekli birbirleri ile rekabet halinde, birbirlerini cesaretlendirmekte, birinin başladığını diğeri yeni vurgular ekleyerek, enstrümanların ortaklığında sekansları kopyalayıp örnekleyerek, karşıtlayarak tamamlamakta. Sıklıkla ciddi bir samimiyetle, bazen hafif şakalaşarak. Dâhil olabilen herkesin tartışmasız sürüklendiği bir duygu seli.
Her konser kendine özgüdür. “Bizim triomuz izleyici ile birlikte bir kuartet oluşturur” demekte Feidman. “Eğer konser salonuna ruhumuzu katmak isterseniz – o zaman bir kuintete geçeriz- ama bu çok özel oluşum maalesef tek geceliktir.”
Daha önce birçok kere sinagog konserleri vermiş olan Feidman, yıkılmasından yıllar sonra yeniden inşa edilerek açılmasının, Tora’da ‘Or La Goyim’ olarak geçen ve evrene ‘ışık yaymak’ olarak bilinen çok önemli bir mitsvanın gerçekleştirilmesi olduğunu dile getiriyor. Heyecanı konuşmasına yansıyor. Duyguların etkisinde kelimeler yetersiz kalıyor.
“Edirne konseri benim açımdan kıyas kabul etmez, emsalsiz bir konser, olağanüstü değil ama emsalsiz! Yıkılmış bir sinagogun, hem de dünyanın içinde olduğu bu zor zamanlarda yeniden inşa edilmesi çok çok güçlü bir durumdur. O kadar ki, duygularımı ifade edecek kelimem bile yok!”
Kısa görüşmemizde, Giora Feidman’la sahneyi paylaşacağı, birlikte çalacağı Serkan Çağrı’yı soruyoruz. “Bu genç sanatçıyı tanıyorum. Birlikte birçok kere çaldık daha önce. O çok güzel bir ruh! O güzel ruhunu müzikle ihtişamlı bir şekilde ifade ediyor. Çok çok özel bu genç adam.”
Serkan Çağrı, sizinle sahneyi paylaşırken müzik çalmanın ötesinde karşılıklı bir muhabbette olacağınızı dile getirdi. Siz bu konuda ne söyleyebilirsiniz bize?
“Kesinlikle, müzik ruhun lisanıdır. Müzik ya da dans, sanat... Ruhun lisanı sanattır. Klezmer söz konusu olduğunda, müziktir.”
Giora Feidman: Klarnet, Bas klarnet
Guido Jager: Duble bas
Enrique Ugarte: Akordeon
Giora Feidman
Müzisyen bir aileden gelen Giora Feidman, Buenos Aires’de doğdu. Kariyerine Arjantin’de başlayan sanatçı, genç yaşta İsrail’e göç etti ve İsrail Filarmoni Orkestrasında 20 yıl klarnet üfledi. 1970’de solo kariyerine başladı. The Kronos Quartet, The Munich Chamber Philarmonic Orchestra ve The Berliner Symphoniker gibi dünyanın ünlü topluluklarıyla çaldı. Steven Spielberg’in davetiyle ‘Schindler’s List’ filminin müziğindeki solo klarnet parçalarını seslendirdi. Feidman, her yıl İsrail’in Safed şehrinde gerçekleşen ‘Clarinet and Klezmer in the Galilee’ seminer ve master class programının temelini attı. Son derece hümanist bakış açısına sahip olan Feidman, Yahudi müziğinin dünyadaki bir numaralı icracısı sayılır.
