‘Damdaki Kemancı’ya esin kaynağı oluşturmuş Sütçü Tevye’nin yaratıcısı Yidiş yazarı Sholem Aleichem ölümünün 100. yılında Boston’da gerçekleştirilen anma etkinliklerine binlerce kişi katıldı. Ünlü yazar vasiyeti doğrultusunda gözyaşı ile değil, kahkahalarla anıldı.
1859’da Rusya’da doğan Solomon Naumovich Rabinovich, Yidiş mizah yazarı olmuş, Yidiş lisanında bir kutlamayı (Sholem Aleichem) kendine isim olarak seçmişti. “Yahudi Mark Twain” olarak nitelendirilen Sholem Aleichem yazdığı kısa öykülerde yarattığı karakterlerle ştetl’larda yaşamış ve geleneksel ancak yok olmaya yüz tutmuş Doğu Avrupa Yahudiliğinin hayatını ölümsüzleştirmişti.
13 Mayıs 1916’da New York’ta öldüğünde o güne dek en geniş katılımlı cenaze töreni ile uğurlanmış, o gün cenazeye 100 bin kişi katılmıştı.
‘Tevye the Dairyman’ öyküleri 1964’te Tony ödülüne layık görülen ‘Fiddler on the Roof’ adlı Broadway prodüksiyonuna esin kaynağı olmuş, yeni nesiller bir sütçünün eşi Goldie ve kızları Hodel, Chava ve Tzeitl’ın Yahudi geleneklerine bağlılığı ile tanışmıştı.
Broadway’in Danny Burstein ve Jessica Hecht’in oyunculuğu, Bartlett Sher’in yönetmenliğindeki yeni prodüksiyonu şimdilerde ‘canlandırılan en iyi müzikal’ dalı da dahil olmak üzere üç Tony Ödülü’ne aday gösterildi.
Boston’da gerçekleşen ‘Tevye’s Daughters: Journeys to a Better World’ adlı konser, Sholem Aleichem’in ölümünün 100. yılı vesilesi ile düzenlenen bir etkinlik oldu. Bin kişinin katıldığı tarihi Ohabei Shalom Sinagogundaki konserde ‘A Besere Velt’ adlı Yidiş korosu ile New York’lu klezmer grubu ‘Klezmatics’ sahne aldı.
Gözyaşları ile değil kahkahalarla anılıyor
Bu etkinlik Sholem Aleichem’in soyundan üç kişiyi bir araya getirdi: torun çocuğu Ken Kaufman, Kaufman’ın uluslararası bir sivil toplum kuruluşunda çalışan 25 yaşındaki kızı Kara ve yazarın torununun torunu Audrey Marcus Berkman.
Konserden bir hafta sonra, Sholem Aleichem’in ölümünün Yahudi tarihine göre denk geldiği 22 Mayıs günü Manhattan Yahudi Araştırmaları Merkezi’nde (YIVO - Institute for Jewish Research in Manhattan) 250 kişinin katıldığı anma etkinliğinde Sholem Aleichem aile arşivine ait bir sergi yer aldı.
Torun çocuğu Ken Kaufman, “Soyundan gelen kişilerin kendisini gözyaşları ile değil, kahkahalarla anmasını vasiyet etti. 100 yıldır aile bu isteği doğrultusunda onu anıyor. Çocukluğumda, aynen benim büyükannem gibi Sholem Aleichem’in kızlarından biri olan büyük halamın evine gittiğimizde onu neşeyle anardık” demekte. Kaufman’ın halası, çok satan ‘Up the Down Staircase’ romanının yazarı 2014’ün Temmuz ayında 103 yaşında hayata veda eden Bella (Bel) Kaufman’dı.
Torununun torunu Audrey Berkman, “Sholem Aleichem’in dünyaya hediyesi, güzellikleri ve saçmalıkları ile yaşamın tamamını görüp yansıtmasıydı. Yazılarının Yahudi halkı için ve uluslar arası alanda bu denli kalıcı olmasının nedeni de budur” demekte.
