Uzun süredir normalleşme yolunda müzakereleri sürdüren Türkiye ve İsrail’in 26 Haziran’da Avrupa’da bir araya gelerek nihai anlaşma konusunda el sıkışması bekleniyor.
İLK SİNYAL BAŞBAKAN’DAN
Başbakan Binali Yıldırım, hafta sonu Türkiye’nin İsrail dâhil, son yıllarda ilişkisinin bozulduğu tüm komşu ülkelerle ilişkileri düzeltmek için girişimlerde bulunacağını, İsrail ile ilişkilerin kısa bir süre içerisinde düzeltilmiş olacağını belirtti.
SİNİRLİOĞLU – CIECHANOVER BULUŞMASI
Görüşmede Türkiye’yi Dışişleri Müsteşarı Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu’nun, İsrail’i de Netanyahu’nun Türkiye ile ilişkilerden sorumlu danışmanı Joseph Ciechanover’in temsil etmesi bekleniyor. Anlaşma metninin de temmuz ayında imzalanacağı öngörülüyor.
TÜRKİYE’NİN ISRARI GAZZE
Türkiye’nin Gazze’ye uygulanan ambargonun kalkması yönündeki ısrarı hafifledi. Gazze konusunda, Türkiye’nin bölgede hastane, enerji santrali, su arıtma tesisi yapması gibi farklı önerilerde mutabakata varıldı.
İSRAİL’İN ISRARI HAMAS
İsrail basınına göre ise anlaşma yolunda kalan tek pürüz İsrail’in Türkiye’den, Hamas’ın İstanbul’da bulunan merkezinin kapatılması yönündeki talebi. İsrailli yetkililer bu sorunun çözümü için bir formül üzerinde çalıştıklarını dile getirdi.
RUSYA’NIN DESTEĞİ
Geçtiğimiz hafta Moskova’yı ziyaret eden İsrail Başbakanı Netanyahu’nun Türkiye ile anlaşma konusunda Putin’in desteğini aldığı belirtildi. İsrail basınına göre Putin, Türkiye-İsrail arasındaki ilişkileri düzeltme girişimlerini olumlu karşıladığını dile getirdi.
Türkiye ve İsrail gelecek hafta anlaşmaya varacak
İsrail ve Türkiye’den yetkililer, 26 Haziran tarihinde bir Avrupa başkentinde bir araya gelerek iki ülke arasındaki ilişkileri düzelten bir anlaşmaya varmak üzere görüşecek. İsrailli üst düzey bir yönetici, gerçekleşecek toplantının artık anlaşmazlıkların çözüme ulaştırılarak kararların alınacağı sonuncu toplantı olacağına inandığını ve Mavi Marmara olayından altı yıl bir ay sonra, sonunda iki ülke arasındaki ilişkinin normale döneceğini düşündüğünü belirtti.
Beklenen toplantı, ilk olarak geçtiğimiz pazar akşamı İsrailli Channel 1’de duyuruldu. Başbakan Binali Yıldırım, geçtiğimiz hafta sonu düzenlediği basın toplantısında Türkiye’nin İsrail dâhil, son yıllarda ilişkisinin bozulduğu tüm komşu ülkelerle ilişkileri düzetmek için girişimlerde bulunacağını açıklamış ve İsrail ile ilişkilerin kısa bir süre içerisinde düzeltilmiş olacağını belirtmişti.
Görüşmeleri yürüten ekipler arasında gerçekleşecek toplantının mayıs ortalarında olması planlanmış fakat Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun o dönemdeki istifası ve yeni bir başbakan atanması gerekliliği nedeniyle toplantı ertelenmişti.
İsrailli üst düzey bir yetkili, İsrail ve Türkiye arasında kalan pürüzlerin ağırlıklı olarak, İsrail’in Türkiye’den, Hamas’ın İstanbul’da da bulunan askeri yönetim merkezinin kapatılması yönündeki talebi olduğunu belirtti. Yetkili bu sorunun çözümü için son birkaç haftadır bir formül üzerinde çalıştıklarını dile getirdi.
Aynı yetkili, Türkiye’nin son haftalarda, NATO’da İsrail konusundaki vetosunu kaldırarak İsrail’e olumlu sinyaller gönderdiğini ve son beş yıldır ilk kez Dışişleri Bakanlığı’ndan üst düzey yetkililerin İsrail’in kuruluş bayramı sebebiyle İsrail Konsolosluğu’nda verilen davete katıldıklarını da ekledi.
İsrail Başbakanı Netanyahu’nun geçtiğimiz hafta gerçekleştirdiği Moskova ziyaretinde, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye-İsrail ilişkilerinin düzeltilmesini desteklediğini belirtmişti. Putin’in bu sözleri görüşmelerin ilerlemesine vesile olmuştu.
Netanyahu ile toplantısından sonra düzenledikleri basın toplantısında Putin, olaya olumlu baktıklarını ve birbirine olumlu yaklaşan her millet ve halkın, her ülkeye uluslararası fayda getireceğini söyledi. Putin ülkelerarası sorunların azalmasının tüm insanlığa faydalı olacağını ve Türkiye-İsrail arasındaki ilişkileri düzeltme girişimlerinin kendileri tarafından olumlu karşılandığını da ekledi.
Putin’in basın toplantısındaki bu sözleri, daha önce kapalı kapılar ardında İsrailli yetkililerle yapılan görüşmelerde Türkiye ile ilişkileri düzetme çalışmalarına sıcak bakmadığını belirten Rusya’nın yön değiştirdiği şeklinde yorumlandı. Ne Putin ne de herhangi bir Rus üst düzey yetkili daha önce açıkça bu süreci desteklediğini açıklamamıştı.
26 Haziran’daki görüşmelerde Türkiye’yi Dışişleri Müsteşarı Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu’nun, İsrail’i de Netanyahu’nun Türkiye ile ilişkilerden sorumlu danışmanı Joseph Ciechanover’in temsil etmesi bekleniyor. Hazırlanan anlaşma metninin de temmuz ayında bir araya gelecek iki ülke dışişleri müsteşarları tarafından imzalanacağı öngörülüyor.
Gazze konusunda anlaşılan şartlar
Türkiye’nin İsrail ile normalleşme için üç şartı vardı. İsrail Başbakanı Netanyahu, ABD Başkanı Obama’nın arabuluculuğunda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a özür mesajını iletmişti. Mavi Marmara mağdurlarının operasyona katılan İsrail ordusu mensuplarına dava açmaması karşılığında, İsrail’in mağdurlara 20 milyon dolar tazminat ödemesi de karara bağlanmıştı. Türkiye’nin üçüncü şartı ise Gazze’ye uygulanan ambargonun kaldırılmasıydı. Görüşmelerde, ambargonun kaldırılması değil ama hafifletilmesi ve esnetilmesi yönünde anlaşmaya varıldı. İsrail, Türkiye’nin Gazze konusundaki önerilerini kabul etti. Buna göre;
- Gazze’de inşa edilen hastane ile ilgili prosedürler tamamlanacak. Türkiye ilaç ve personel takviyesi yapacak.
- Gazze’nin en önemli sorunu olan içme suyu sorununun giderilmesi için Türkiye, Gazze’ye deniz suyu arıtma tesisi kuracak.
- Gazze açıklarına yüzer santral yapılması yerine Türkiye, Almanlar ile birlikte Gazze’ye enerji santralı inşa edecek.
- Türkiye’den Gazze’ye yapılacak yardımlar ile Gazze’de yapılacak olan inşaatlar için gerekli olan bütün malzemeler, Aşdod Limanı’ndan geçirilmek kaydıyla sorunsuz bir şekilde Gazze’ye ulaştırılacak.
