İyi bir röportajcının felsefesidir, bu. Gerekirse her şeyi en idealist şekilde konsolide edebilendir. Papağanı karşısına almış gibi konuklarına kem küm ettirmez. Kahkahalarını dost muhabbetlerinden ve hayattan mahrum bırakmaz…
Bu yazıyı gazete ve dergilerde gördüğüm ve facia diye nitelenmekten başka çaresi olmayan röportajlardan sonra yazmaya karar verdim. Öyle ya da böyle insan bildiklerini aktarmanın bir yolunu bulmalı… İster gazeteci ol, ister programcı, bunları bilmiyorsan zaten olamazsın iyi bir röportajcı! Bak sana mani de düzdüm…
Aslında birçok televizyon röportajcısının yerine bir konsomatris oturtsalar daha keyifli sohbetler izler ve okurduk. Konsomatrisleri aşağıladığım için değil! Aksine muhabbet eyli bir mesleği ustaca ve torpil olmadan hatta taraf tutma zorunluluğu olmadan hakkıyla icra ettikleri için… Ayrıca illüzyon değil gerçekten hayatın içinde yaşadıkları için… Ve eminim daha eğlenceli olabildikleri için…
Kendileriyle dalga geçmeyi ve geçilmeyi sevmeyenler az önceki bölümü hızla atlayabilirler! Ama hayat sizi yeterince dalga geçilecek duruma sokuyor ve bunu maalesef hızla atlayamıyorsunuz. O kısımla da üzgünüm ama biz eğleniyoruz…
İyi bir röportajcı olabilmek önce en lezzetlisinden muhabbet ehli olmayı gerektirir. Karşındakiyle aşık atamıyorsan, onu güldürmeyi, keyiflendirmeyi beceremiyorsan başka işler yapmalısın. Çünkü bu meslekte kalıcı olamayacaksın. Bunu benden duymanı istemezdim ama hayatın dinamiği böyle ve kuralları ben yazmadım… Sen istediğin kadar, bana kimse dokunamaz, şöyle garantim var, yerim böyle sağlam de. Daha acısı olacak ve kimse seni hatırlamayacak! Ve sen gücünü de alıp gideceksin… Artık teknik kısmına da geçebiliriz.
Röportaj, gazeteciliğin ta kendisi değil, ondan daha öte bir erdemdir. İyi bir röportajcı gazeteciliğin çok adım ötesindedir.
Önce her nerede çalışıyorsanız, kim olduğunuzu bilmeye gayret edin. Bunu öğrenmek öyle kolay değildir. Yıllarını alır insanın. Yine de bu kendinle ilgili hiç vazgeçmeyeceğin bir mücadelen olsun. Her yıl alacağın cevaplar değişse bile, içinden geçmeye değer en güzel yolculuğun bu olacak. Kimi zaman röportaj yaptığın insanlarda bile bir parçanı bulacaksın. Hiç beklemediğin anlarda sana, seni anlattıklarını duyacaksın. Üstelik başka konulardan bahsederken… O yüzden dinlemeyi bilmen her şeyden daha önemli. Ben iyi dinleyicimdir diyen kendine bile kanmadan dinle. Karşındakine kalbinden önce kulaklarını aç, çünkü kulaklarını gerçekten açarsan kalbin de açılır. Kafandaki sorularla gidip onları sorup dönersen sadece iyi bir röportajı değil, bir hayatı da ıskalamış olursun. Ama en önemlisi kendi hayatını da kaçırdığını bil.
Diyelim ki röportajın, o kişinin mekânında olacak, etrafı rahatsız etmeden incele. Dedektif gibi iz bulmaya çalışarak değil, senin dünyanı gerçekten merak ediyorum enerjisi taşı daha doğrusu öyle hisset. Merak et. İşimi yapmaya geldim enerjisiyle gidersen karşındaki aptal değil. Hiç kimse aptal değil. Kendine saygı duymadığını şıp diye çözerler ve sen yine kendini kandırmış olursun. Ofisinde nerde oturduğuna bak. En yakınına hangi objeleri koymuş, seni nasıl karşılıyor! Hepsi sana öyle güzel ipuçları verir ki, röportaj içinden röportaj çıkarırsın. Belki hayat boyu sürecek bir dostluk kazanırsın. Menfaatten bahsetmiyorum, iyi muhabbet edebildiğin insanlar seni zenginleştirir. Hepsinden daha önemlisi eğlenirsin.
Diyelim ki, çok önemli birini röportaj yapmaya ikna etmen gerekiyor! Kendine dürüstçe sorman lazım… Niye bana konuşsun? Eğer cevabın, ‘büyük bir kanal yahut gazetede çalışıyorum, tabii ki bana konuşacak’ ise kusura bakma oradan Mahmut Abi’yi de yollarız senin yerine! Ayrıca hiç kimsenin farkı iyi soru sormak falan değildir! ‘Nasıl sordum ama! En sorulmayanı ben sordum!’ türevinden tatminlerle kısa yol benzini bile çıkmaz. Oysa ona daha önce kimsenin görmediği ve söylemediği şeyleri işaret edebiliyor musun? Röportaj yaptığın kişinin başını farklı bir yöne çevirebiliyor musun? En önemlisi onun içindeki çocukla iletişime geçebiliyor musun? Kendine ilk bunları sor. Sen fırsatçı değil, muhabbetçisin. Ve bunu en iyi şekilde zevk alarak yapmazsan bu meslekte görünmezsin.
İyi bir röportajcı bu yüzden iyi bir konsomatris olandır. Cinsiyet belirtmek için değil, konsomatris kadar yüreği muhabbete ve hayata açık olduğu için!
