Birkaç yıldır Amerika’dan yurdumuza dalga dalga yayılarak gelen ‘Black Friday’ fırtınası herkesi sevindiremedi. Ama konuyla ilgili olarak biraz daha bilinçlendirdi. Black Friday (Kara Cuma) 1961’den beri her Şükran Günü’nün (Thanksgiving Day) ertesi günü gerçekleşir. Mağazalar kapılarını sabahın dördünde açar. Olaya ‘Kara Cuma’ denmesinin bir nedeni de budur. İndirim oranı yüzde 50 ila yüzde 80 arası değişir. Malların havada uçuştuğu dükkânların yanı sıra, ‘on-line’ satışlar da zirve yapar.
***
Bilinçli alışveriş hüner ister. ‘Çok ucuz alayım, bulunsun’ zihniyeti ise bambaşka bir görüş. Her iki gruba ait olmadığım gibi, kalabalık mekânlara girmekten çok huzursuz olurum. Yine de ‘merak’ denen hassas bir konu var. Kapısı sokağa açılan ve gerçekten yüzde elli indirim yapan dükkânlardan birine göz attım. Biraz da zor karar verdiğim göz önüne alınırsa; bir eldiven seçene kadar, yanımdaki bayan dört hırka seçmiş, kasaya yönelmişti bile… Havadaki oksijen miktarı azalınca kendimi dışarı attım.
O gün konuyla ilgili en açıklayıcı bilgiyi Ayşe Arman’ın Hürriyet Gazetesindeki köşe yazısından edindim. Bir internet sitesinin CEO’su ile görüşen Arman, sitenin ‘on-line’ satışlarında, ‘Black Friday’e özgü malları ve indirim fiyatlarını belirtti. Şaşırdım. Bebek bezinden, deterjana, ev eşyasından kırtasiyeye kadar yüzlerce çeşit mal vardı.
Hemen ilgili makamları arayıp bazı bilgileri ilettim. Yararlandılar mı bilmiyorum. Ertesi gün yazılı basın, söz konusu sitenin 252 milyon liralık bir satış gerçekleştirdiğini belirtti. Bu sayı size ne ifade ediyor bilemem. Ama beni şoke eden Black Friday’de Amerika’da 200 binden fazla silah satıldığıdır.
***
Yazının başlığında Türkçe harfler kullanmamın bir nedeni bizdeki Black Friday’in biraz ‘çakma’ oluşudur. Nadir dükkânlar, yüzde 50 kuralına uyar. Diğerleri ise bu kampanya altında yüzde 20-30’u geçmez. Nitekim AVM’lerin birinde dükkân kapısının önündeki şövalede ‘Black Friday’ posteri yerleştirilmiş. Mekânın içi bomboş. Satıcı kız bir nakarat oluşturmuş. ‘frida fride blek fraydey…’ diye mırıldanıyor. Derken adamın biri, ‘Amerikan malları bunlar sattırmam. Kaldırın bunları’ diyerek güç gösterisinde bulundu. Komşu dükkânlardan gelenler protestocuyu ancak sakinleştirdiler. Nereye gireceğimi bilemedim.
Sonuç olarak yüzde 50 Black Friday indirimi her yerde uygulanmıyor. Hal böyle olunca satışlar da aynı kârı getirmiyor. Dediğim gibi, bizdeki biraz ‘çakma’ bir indirim…
***
Geçen hafta nihayet dolaplarda yazlıklarla kışlıkların yerini değiştirdim. Her değişimde verilecek giysi, ayakkabı vs bir öbek halinde yığılır. Onları da farklı yerlere dağıtmak üzere ayırırım. Hiçbir zaman tek kuruma vermem. Bu da benim vicdan hesaplaşmam.
***
Aralık ayına giriyoruz. Bir yılı daha bitirmek üzereyiz. Sokaklar ışıldamaya başladı. ‘Hanukiya’ları ortaya çıkarma zamanı. Çocuklara verilecek hediyeleri seçmek lazım. Bu yıl Hanuka’nın ilk mumunu 14 Aralık Perşembe gecesi yakıyoruz. Umutlarımız hep ışıl ışıl olsun.
