Değerli Profesör Doktor Erhan Erkut’u bilenler bilir; kendisini gençler, girişimcilik, eğitim ve kariyer seçimi gibi konulara adamış bir idealist. Halen MEF Üniversitesinde rektör yardımcısı olarak görev yapmakta olan Erhan Hoca daha önce Özyeğin Üniversitesinde kurucu rektör olarak sekiz sene çalışmış, ondan önce de Bilkent’te ve Kanada’da uzun yıllar akademisyenlik yapmış ödüllü bir eğitmen. Erhan Hoca’yı Ulus Musevi Lisesindeki 11. sınıf gençlerimize hitap etmek için davet ettik. Sağ olsun, tereddütsüz kabul etti.
Erhan Hoca kendini tanımlarken fizik yaşının 50’nin üzerinde ama yaşam enerjisinin halen 20’lerinde olduğunu ifade ediyor. Bence bu sayede bizim nesilden bir nesil ileriye atlayabilmiş ve eğitimdeki olağanüstü değişimin ruhunu yakalayabilmiş birisi.
Kendisinin süper enerjik bir üslupla eğitimdeki değişim ve kariyer planlaması hakkında gençlerimize aktardığı mesajını buradan kısaca özetlemeye çalışacağım. Eğer bugün 15-20 yaş arasında bir genç iseniz veya bu yaşta çocuklarınız hatta torunlarınız var ise, mutlaka www.erhanerkut.com sitesinden Erhan Hoca’nın birçok söyleşisini, youtube videolarını izleyin ve bloglarını okuyun. Özetle Erhan Hoca’nın tespitleri şöyle:
1- Yaşam beklentisi uzuyor: 60’larında emeklilik artık hayal. Bugün lisede olanlar en az 90 yaşına kadar yaşayacaklarını ve 75 yaşına kadar çalışacaklarını öngörerek plan yapmalı. Bu demektir ki, eğitim yılları bittikten itibaren 50 yıllık bir çalışma hayatınız olacak. Bunu sevmediğiniz işlerle uğraşarak geçirmek tabiri caizse, hayatı harcamak olur. Bugün gençlerin bir işte en fazla üç sene çalıştıkları gözleminden hareketle, çalışma hayatınızda en az 15 hatta 20 kere yön değiştireceksiniz, diyor Erhan Hoca. Gençleri hayata hazırlayan eğitim sürecinin lise son ve üniversite yılları olduğunu düşünürseniz, “5 yıllık benzinle 50 yıllık yolculuğa çıkacaksınız” sözü tam oturuyor.
2- Sen de bir Start-up’sın: Girişimciliğin sihirli sözcüğü ‘start-up’. Yolun başında üç önemli parametreyi dikkate alın diyor: Sana ait olan özelliklerin (sahip olduğun yetkinlikler ve göreceli avantajların), hedeflerin ve piyasa gerçekleri. Yani, güçlü yönlerin ne, kimi tanıyorsun, hangi lisanları biliyorsun, ne tür deneyimler yaşadın, dünyayı nasıl değiştirmeyi planlıyorsun, hayallerin ne, en derindeki arzuların ne, hangi değerler seni motive ediyor? (özgürlük, adalet, ahlak, para vb.) Bu kriterlere göre “kendine bir plan yap ve yola çık,” diyor Erhan Hoca. Yola çık yerine deneme yanılma sürecini başlat demek daha doğru olur belki de. Çünkü yolculuğun ne zaman ve nasıl bir değişime tabi olacağını kimse bilemez. Piyasa gerçeklerinden de uzaklaşma, diyor bu arada. Yani, sadece sol terlik satan bir e-ticaret girişimi çok da parlak bir fikir olmayabilir.
3- Bildiğimiz eğitim kalıplarının sonuna gelindi: Belki 200 senedir insanlığa hizmet eden, bir önceki nesilden bir sonraki nesle komprime hap gibi bilgi aktarımına dayalı eğitim sisteminin sonuna gelindi. Üniversiteye gidecek gençlere hitap ediyor: “Artık paket program almayın!” Set menüde, mühendislik, işletme, güzel sanatlar ve sair paketler olsa da siz kendinize uygun bir menü düzenleyin. Biraz mühendislik, biraz psikoloji, biraz sanat ama bolca çok yönlü eğitim programı izleyin kendiniz için. Üniversiteye gitmeseniz de olur, yeter ki üretin. Proje yapın. Bazı üniversite örnekleri veriyor Erhan Hoca. Mesela, Fransa’daki Ecole 42. Öğretmen yok. Çocuklar dört sene boyunca gruplar oluşturarak belki 120 kadar proje üretiyorlar ve sürekli yaratıcı olmaya zorlanıyorlar. Benim de katıldığım bir tavsiyesi var, “Meraklı olun!” diyor. Artık kütüphaneye dahi gerek yok, her an her şeyi derinlemesine inceleyip öğrenebileceğimiz bir dünyadayız hepimiz. Bu maksatla, Youtube, Coursera, Udemy ve Khan Academy merakınızı giderecek ilk adresler olmalı.
4- Yeni teknolojiler yeni işler: Linkedin’de 259 milyon profilin incelemesi sonucunda en popüler işler nelermiş diye soracak olursanı, IOS programcılığı, Big Data mimarlığı, Bulut Sistemler uzmanlığı, Android programcılığı gibi işler ön plana çıkıyor. Coursera’da en popüler online dersler ise machine learning (IoT olarak da geçiyor, akıllı makineler diyebiliriz), yapay zeka, öğrenmeyi öğrenmek, blockchain teknolojisi ve algoritmalar. Ne yapıyorsanız yapın, ama içinde mutlaka teknoloji olsun diyor Erhan Hoca.
5- Yetkinliklerinizi geliştirin, kendinizi farklılaştırın: Dil bilmek, bilgisayar kullanmak, kendini tanımak, dünyayı tanımak ve çok yönlü olmak güzel ama sadece İngilizce biliyor, sadece Excel kullanıyor, ara sıra çeşitli sertifika programlarına katılıyor iseniz kesinlikle vasatsınız diyor Erhan Hoca. İngilizcenin yanına İspanyolca veya Çince’yi, Excel’in yanına VBA’yı, stajın yanına yarı zamanlı çalışmayı, kulüp faaliyetlerinizin yanına gelişmiş hobileri ekleyebiliyor iseniz, enteresan olmaya başlıyorsunuz.
Gençler, bunları yapacaksanız başka kimseyi dinlemenize gerek yok. Hatta hedefine kilitlenmiş lazer güdümlü mermi gibi hayata atılan gençler için üniversiteye de gerek yok. Sizin için üniversite vakit kaybı. Yapmayacak iseniz, üniversite yine vakit kaybı. Çünkü üniversiteler eskinin öğrenim kalıplarını size aktarmaya programlı. Artık fark, kendi yolunu çizebilen veya çizemeyen gençler arasında ortaya çıkacak. Her çiçekten özsu almasını bilen ve en güzel balı üreten çalışkan bir arı mı olacaksınız, yoksa vız vız uçup anı yaşayan arı mı, karar sizin.
