Tam bir yıl önce 3.40’lar seviyesinde olan Dolar/TL bir ara 7.40 civarına yükselmişti. Yani yüzde 100’den fazla bir Dolar değerlenmesinden bahsediyoruz. Peki, bizimle aynı potada değerlendirilen ülkelerde durum nasıl?
Brezilya siyasi ve ekonomik çalkantıların etkisiyle yalpalarken, bir yıl önce 3.10 civarında olan Real bugün Dolar karşısında 4.15 seviyelerinde. Yani yüzde 33 arasında bir Dolar değerlenmesi söz konusu. Gelişen bir ülke için azımsanmayacak bir sıkıntı diyebilirim.
Meksika nispeten kendini toparlamaya çalışan bir ülke. Trump ile NAFTA konusunda yaşanan çekişmeden sonra, geçen hafta anlaşmaya varınca sakin sularda yüzmeye başladı. Peso geçen yıl bu zamanlarda 17.90 seviyesindeyken, bugün 19.40 civarında. Özetle yüzde 10’a yakın bir Dolar değerlenmesi olmuş. Kötü değil. Tolere edilebilir.
Rusya, petrol fiyatlarının sert düşüşünde oldukça ciddi yaralar aldı. Rublenin sert şekilde değer kaybetmesinden sonra, toparlanma başladı. Ancak Rus ekonomisinin çok sağlıklı olmadığı ortada. Ortadoğu’da kurulan yeni dengelerde kendine yer bulmaya çalışan Rusya’nın Rublesi bir yıl önce 57.30 seviyesindeyken, bugün Dolar karşısında 68.30’ları test ediyor. Yani neredeyse yüzde 20 Dolar değerlenmesi var. Öldürmez ama titretir diyebilirim.
Güney Afrika’da sular bir duruluyor bir hareketleniyor. Mandela’dan sonra tam olarak dengeyi bulamayan Güney Afrika Rand’ı dün Dolar karşısında sert şekilde değer kaybetti. Bir yıl önce 12.70 seviyesinde olan Rand bugün 15.40’ı test ediyor. Kaba bir hesapla yüzde 20’den fazla Dolar değer kazanmış diyebiliriz. Bir ara Rand’ın 11.50 seviyesine düşmüş olduğu göz önüne alınırsa oldukça sıkıntılı bir durum diyebiliriz.
“Paraların hepsi değer kaybetmiyor...”
Bunların haricinde Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti gibi bizimle aynı potada yer alan ülkelerin para birimlerinde çok fazla bir kıpırdama yok. Hatta Dolara karşı değerlenen bile var.
Özetle, Türkiye’nin başına gelenler sadece bizlere münhasır bir durum değil. Ancak, AB ile ilişkide olan ülkelerin fazla bir sıkıntısı olmadığı da gözüküyor. Dolar’a karşı değer kaybeden paralar arasında en başlarda yer almamız gerçeğini yadsıyamayız.
Bu durumun sebepleri muhtelif. Ancak şu an çözümleri konuşmak ve uygulamak gerekiyor. Bir sorunun sebebinden çözüm türetmek mümkün değil, ancak ortada bir sorun olduğunu kabul etmek, çözümün ilk adımıdır diye düşünüyorum.
