Bir Hadis
Hz. Muhammed'den 250 yıl kadar sonra Nişabur doğumlu İran kökenli Müslim Ibn Haccac tarafından toparlanmış olup Sahih Müslim olarak bilinen Hadis külliyatının 41.ci kitabındaki 6985 sıra numaralı Hadis şöyle:
Ebu Hureyre'nin aktardığına göre Hz. Muhammed
Müslümanlarla Yahudiler harb etmedikçe kıyâmet kopmayacaktır. O harpte Müslümanlar (gâlip gelerek) Yahudileri öldürecekler. Öyle ki, Yahudi, taşın ve ağacın arkasına saklanacak da, taş veya ağaç; 'Ey Müslüman, Ey Allah'ın kulu, şu arkamdaki Yahudi'dir, gel de onu öldür!' diye haber verecektir. Sadece Garkad ağacı müstesna, çünkü o, Yahudilerin ağaçlarındandır. demiş.
Garkad / Lycium / Boxthorn
Yahudi kaynakları
Ancak, Yahudi kaynaklarında bu ağacın Yahudiliğine ilişkin bir atıf mevcut değil ! Dolayısıyla Garkad ağacının “Yahudiliği”nin yanlış bir kanı olması kuvvetle muhtemel.
Yanlış yorumlama
Kutsal yazıların yanlış bir yorumundan kaynaklanan ve Garkad ağacının Yahudiliğine ilişkin yanlış anlamanın kaynağında ne cins yanlış yorumların bulunabileceğini bir örnekle açıklamaya çalışalım:
Bir Galat-ı meşhur / yaygın yanlış
Bu, heykeltraş/ressam Michelangelo'nun Hz. Musa heykelini boynuzlu yapmasına sebep olan İncil'deki tercüme yanlışıdır.
Tevrat’ın ikinci Kitabı: Mısır’dan Çıkış
Musevi dininde Tevrat olarak bilinen kitabı oluşturan beş kitapçığının ikincisi Mısırdan Çıkış'ı / Exodus konu alır. Bu kitapçığın 34.cü bölümünün 29.cu babında
כט
וַיְהִי, בְּרֶדֶת מֹשֶׁה מֵהַר סִינַי, וּשְׁנֵי לֻחֹת הָעֵדֻת בְּיַד-מֹשֶׁה, בְּרִדְתּוֹ מִן-הָהָר; וּמֹשֶׁה לֹא-יָדַע, כִּי קָרַן עוֹר פָּנָיו--בְּדַבְּרוֹ אִתּוֹ.
Yazar.
Tercümesi: 29 Musa elinde iki antlaşma levhasıyla Sina Dağı'ndan indi. RAB'le konuştuğu için yüzü(nün derisi) ışıldıyordu, ama kendisi bunun farkında değildi.
Bir tercüme hatası
Ancak, Tevrat'ı Latince'ye tercüme eden St. Jerome, ışıldama fiiliyle (KARAN קָרַן) aynı harflerle yazılan ancak farklı hareke işaretleri ile yazıldığında boynuz anlamına gelen KEREN קֶרֶן kelimesini kullanınca Hz. Musa boynuzlu oluvermiş !
Bu yanlış İncil’in daha sonraki yıllarda yapılan tercümelerinde düzeltildi tabii.
Serendipity
Serendip'in üç prensi hikâyesinden mülhem "Bir şeyi ararken tesadüfen başka bir keşifte bulunmak" eylemini anlatan İngilizce bir deyim.
New-York şehrine ismini veren York kelimesininin kökenini ararken benim başıma tam da bu geldi !
York ne demek?
York'un etimolojisine/köken bilimine girmeden Garkad ile olan ortak veya akraba harflerine bir göz atalım: R ve K harfleri ikisinde de bitişik; O ve A birbiri yerine kullanılabilen kalın ünlü harfler; Y,J,G harfleri akraba dillerde benzer kelimelerde kullanılabiliyor.
Şaşılmalı mı?
Birbirinden bu kadar uzak coğrafyalarda akraba bitkilere verilen adların bu denli benzeşebilmesi oldukça ilginç: Garkad bitkisi/ağacının İngilizcesi Boxthorn, York bitkisinin günümüz İngilizcesindeki ismi ise Buckthorn !
Bu ağaç Lycium olan bilimsel ismini Anadolu’ndaki antik Likya kentinden almış.
Evoros bölgesi
İngiltere'deki York şehri oraya kadar uzanan Roma İmparatorluğu tarafından M.S. 71 yılında Eboracum adıyla kurulmuş. Anlamı Barut Ağacı'nın / Alder Buckthorn olduğu yer. (Türkçe'de acaba niye Barut Ağacı deniyor?)
Yöreye Yunanca ifadesiyle verilen isim Periyohi tou Evoros (περιοχή του Έβορος).
Gagates taşı
Eboracum/York şehri, eski çağda ülkemizde Oltu Taşı olarak bilinen, fosilleşmiş ağaçtan oluşan yarı-kıymetli ve Latince adı Gagates olan taştan yapılan süs eşyasının üretildiği yer!
Yunancası Lithos Gagatis (Λίθος γαγάτης) Kökeni ise Anadolu'daki Likya (bkz. Mezkûr Lycium kelimesi) şehirlerinden olan Gagai.
Garkad ile Gagates’in ses benzerliği kayda değer.
Olası bir izah
İstanbul / Konstantinopolis'in kurucusu İmparator Konstantin, York şehrinde de imar faaliyetinde bulunmuş. Diğer bir deyişle Roma İmparatorluğunun iki ucunda da bulunmuş.
Bu, Roma İmparatorluğu’nun geniş kültürel alanı içindeki bitkilerin isim benzerliklerini ve yanlış değerlendirmelerin yaygınlığının kaynağını açıklayabilir.
Bağlayalım !
Gagates taşının işlendiği, Buckthorn anlamına gelen York şehri Yunanca ifadesiyle Evoros yöresinde...
Yahudi kelimesi için Yunanca'da kullanılan iki kelime var: Birincisi
Ιουδαίος (Yudeos) ikincisi Εβραίος (Evreos)
Gerek Latince Hebraicum (İbranice dili) ile Eboracum (York'un ilk ismi), gerekse
Yunanca Έβορος (Evoros) ile Εβραίος (Evreos) karıştırılmaya çok müsait kelimeler.
Bir Galat-ı Meşhur mu?
Yukarıdaki veriler ışığında, İngilizcesi York olan akraba ağaca izafeten Garkad'ın Yahudi Ağacı olarak nitelenmesi sakın bir Galat-ı meşhur olmasın ?
