Yukarıdaki başlığa bakıp hemen kâğıda kaleme sarılmayın, bu kez yemek tarifi vermeyeceğim. ‘Acı Soslu Falafel’, Michel Kichka’nın yeni albümünün adı.
Şalom okurları Michel Kichka’yı hatırlayacaklardır. Belçika kökenli sanatçı, İsrail’in önde gelen karikatürcülerinde. Arada bir politik karikatürlerini Şalom’da yayınladığımız olur. Bundan altı yıl önce ‘İkinci Kuşak - Babama Söyleyemediklerim’ başlığıyla hayata geçirdiği çizgi romanını Türkçe’ye çevirmiştim1. Genç yaşta yitirdiğimiz El-Al Havayolları çalışanı Moşe Kohen’in anısına ülkemizde baskısı yapılan bu kitapta Michel Kichka, bir Holokost kurtulanı olan babasıyla ilişkisini dile getiriyordu. Kitap daha sonra Türkçe dışında altı dile daha çevrildi ve hatta bir bağımsız stüdyo tarafından çizgi filme uyarlanması bile düşünüldü ama proje finansal nedenlerle gerçekleşmedi.
Kitabın Türkçe baskısındaki önsözünde şöyle bir cümle karalamıştım:
“ ‘İkinci Kuşak - Babama Söylemediklerim’, Michel Kichka’nın on yıllar boyunca üzerinde kafa yorduğu, babasını üzme endişesiyle başlamaya bir türlü cesaret edemediği, bitirdikten sonra da müthiş bir rahatlama hissettiği büyük bir hesaplaşma. Yazar için uzun süren bir terapi seansı adeta. Belli ki, bastırılamayan bir hesap sorma güdüsüyle kaleme alınmış. Ama kimden? Babasından mı, yoksa babasına ve ailesine onca cefayı çektirenlerden mi?”
‘Falafel Sauce Piquante’2 yani Türkçe’siyle ‘Acı Soslu Falafel’de Kichka, İsrail’e nasıl yerleşme kararı verdiğini ve bu kararı aldıktan bugüne dek geçirdiklerini anlatarak terapi seansını sürdürüyor.
Kutsal topraklarla tanışması 1969 yazında, henüz 15 yaşındayken Belçika’nın Liège kentinden kalkıp Tel Aviv’de oturan büyük halasını ziyaretiyle başlıyor. Ergen Kichka, sosyalist bir gençtir. Laik bir aile ortamında büyümüştür. Gelir gelmez gönüllü olarak bir kibbutz’da çalışacak, ilk aşkı burada tadacaktır.
Bu bölümleri okuduğumda, ister istemez kendimle bir bağ kurdum. Tuhaf bir tesadüf eseri ben de aynı tarihlerde İsrail’e ilk yolculuğumu gerçekleştirmiştim. Kichka ile hemen hemen aynı yaşlardaydık. Ben de bir kibbutz’da çalışmış, sabahtan akşama kızgın güneşin altında bir merdivenin tepesinde dikilerek armut toplamıştım. Belki de aynı yerdeydik, kim bilir? Hatta tıpkı onun gibi ben de ilaçlı armutları yemekten rahatsızlanarak revire kaldırılmış, iki gün zorunlu istirahate hak kazanmıştım. Bu yorucu çalışmadan yırttığım için bir zil takıp oynamadığım kalmıştı. Oysa ertesi gün cumartesiydi ve bütün arkadaşlarım Netanya’da deniz kıyısına pikniğe giderken ben tamamen boşalan kibbutz’da bir başıma kalıvermiştim.
Yine aynı yaz, tıpkı Kichka gibi ben de insanoğlunun Ay’da attığı ilk adımları Tel Aviv’deki bir kafeteryanın siyah beyaz televizyon ekranında hayretle seyretmiş, gördüklerime inanmakta güçlük çekmiştim.
Ne var ki ben Michel Kichka kadar azimli değildim. Bir yolculuk bana yetmişti. Doğduğum, büyüdüğüm, dilini konuştuğum, aşkı bulduğum topraklara fazlasıyla bağlıydım. Bir buçuk aylık beyin yıkama programı bende ters etki yapmış, yıllar boyu bir daha İsrail’e gitmemiştim. Kichka ise bu yolculuğu her yaz tekrarladı. Yirmi yaşına bastığında kesin kararını verdi: Aliya yapacak ve İsrail’e yerleşecekti.
Gerisi Huffington Post France sitesinden, Jean-Samuel Krieg’in yorumu: “Michel Kichka’nın bu otobiyografik çizgi romanı, onun İsrail’de kırk yıl boyunca biriktirdiği anılarını, başlangıçta uyum sağlamakta geçirdiği güçlükleri ve ideali olan barış yolunda karısı ve çocuklarıyla birlikte harcadığı çabalarını gözler önüne seriyor.
İçtenlikle yazılmış öyküde, İsrail Devletinin son kırk yılına eleştirel bir gözle bakılıyor. Yitzhak Rabin suikastından bu yana, ülkedeki siyasi çalkantılar biraz da acı bir dille anlatılıyor. Barışa gönül vermiş bir büyük sanatçının fırçasından, aslında bir ütopyanın nasıl son bulduğunu okuyorsunuz.”
Benim için en hoş sürpriz ise, çizgi romanının bir karesinde kendi portremi bulmak oldu. Teşekkürler Michel, teşekkürler güzel insan, teşekkürler kardeşim!
1 İkinci Kuşak - Babama Söylemediklerim, Michel Kichka, Gözlem Yayınları 2012
2 Falafel Sauce Piquante, Michel Kichka, Dargaud 2018
