Tanrı’nın dünyayı idare etme yollarını öğrenirken bazen O’nun kılık değiştirmiş olduğunu görürüz. Bu bir kerelik midir yoksa O’nun yollarından biri midir? Bizler burada bunun Tanrı’nın kainatı idare etme yöntemlerinden biri olduğunu görmeye çalışacağız. Megila’nın verdiği en önemli derslerden biri de budur. Tanrı Megila’da en iyi kıyafet değiştirendir hatta ismi bile burada geçmemektedir. En zor anda Mordehay, Ester’e harekete geçmesi uyarısını yaparken bile eğer o harekete geçmezse kurtuluşun ‘başka bir yerden geleceği’ imasında bulunulur. Elbette ki kurtuluş Tanrı’dan gelecektir ama bu konuda bir belirtme yapılmamıştır. Ester’in Yahudilerden istediği oruç kuşkusuz Tanrı’ya yaklaşmak ve teşuva yapmak içindir ama bu konuda Ester’in de açık bir söylemi mevcut değildir. Tanrı’nın bu gizliliği bayramlar içinde Purim bayramına TaNaH kitapları içinde de Ester kitabına özel bir yer vermektedir. Eğer Megilat Ester olmasaydı Tanrı’nın sadece açık mucizelerini görebilme imkanına sahip olacaktır. Ama biz bu sayede Tanrı’nın gizli mucizeler yolu ile kainatı yönettiğini görebilmekteyiz. Bu aynı zamanda Ester’in de öz niteliğidir.
Gemara Masehet Hulin 139/B’de bu ifade açıkça yer alır: “Ester min aTora menayin? Veanohi aster astir – Tora’dan Ester’e yönelik ima nerededir? Ve Ben yüzümü kesinlikle gizleyeceğim.” Devarim kitabının sonlarında Tanrı, Moşe’nin vefatından sonra halkın yabancı ilahların ardından gideceği ve Kendisi ile yaptıkları anlaşmayı ihlal edecekleri konusunda uyarıda bulunur. Tanrı o gün yüzünü bizlerden tamamen gizleyecektir. Başka bir deyişle Tanrı sahnenin ön cephesinden çekilecek ama tarih sahnesinde var olmaya devam edecektir. Talmud Yeruşalmi Sanhedrin faslı sayfa 28’deki ifade bunu açıkça betimlemektedir.
“Rabi Yaakov bar Abaye, Ribi Aba’nın ismiyle şuradan öğrenir: Ve yüzünü Yaakov ailesinden gizleyen Tanrı’yı bekledim ve O’nu ümit ettim. Dünyada kutsal ve mübarek Tanrı’nın Moşe’ye “o gün yüzümü tamamen gizleyeceğim” dediği andan daha ağır bir an yoktur ve o andan itibaren O’nu ümit ettim.”
Tanrı’nın yüzünü gizlemesi oldukça zorlu bir durumdur. Ama bu durum Tanrı’yı ümit etme ve O’nun nerede gizlendiğini açığa çıkarma sınavını ve beklentisini uyandırmayı talep eder. Bu durum TaNaH çağının bitiminden beri süregelen kendi çağımızı yansıtmaktadır. Purim Bayramı’nın mizmoru olarak bilinen Teilim 22. Mizmor’unda “ayelet aşahar – tan yıldızı” için söylenen bir şarkı vardır ve Ester tan yani seher yıldızına benzetilir. Şimdi bu durumu Tanrı’nın yüzünü gizlemesiyle birleştirmeye çalışalım.
Tanrı’nın yüzünü gizlemesi ağır bir terk edilmişlik ve yalnız bırakılmışlık duygusu uyandırmaktadır. Etraf bu günkü gibi sessizlik ve tepkisizlik ile dolu iken Tanrı’ya baş vuruyor ama cevap alamıyoruz. İşte seher yıldızı ile bağlantı burada ortaya çıkmaktadır. Gemara Masehet Yoma 29/A’da şöyle yazılıdır: “Rav Aşi şöyle dedi: ‘Ester neden seher vaktine benzetilmiştir? Sana şunu söylemek için: nasıl ki seher vakti tüm gecenin sonu ise aynı şekilde Ester de tüm mucizelerin sonudur. Yani Purim mucizesi bütün mucizelerin sonu olarak kabul edilmektedir. Çünkü Purim kendinden önce gerçekleşmiş olup birer bayrama vesile olmuş olan doğanın normal gidişatından farklı gerçekleşmiş Pesah gibi diğer mucizelerden farklıdır. Purim doğal bir mucizedir. Bu nedenle gecenin sonuna benzetilir. Zira mucizeler artık sona ermiştir ve mutlak bir karanlık hüküm sürmektedir.” Yalkut Şimoni 685’e bakalım:
“Bir ceylan gibi sıçrayıp dünyayı karanlık vaktinde aydınlatan için bir şarkı. Ve gecenin hangi vaktinde aydınlatır? Her ne kadar gece vaktiyse de biraz ışık yine de vardır. Ay, yıldızlar ve takımyıldızlar. Öyleyse karanlık ne zamandır? Tan vaktinden hemen önce ki o zaman ay batar yıldızlar gizlenir ve takımyıldızlar gider. İşte o andan daha mutlak bir karanlık yoktur ve tam da o anda kutsal ve mübarek Tanrı tan vaktini karanlığın içinden yükselterek dünyayı aydınlatır.”
Bu Midraş’ın ışığında Tanrı tan vakti dünyayı dolduranlara cevap verir. Karanlığın içinden şafağı yükseltir. Tıpkı seher yıldızının karanlığın doruğunda ışığını vermesi gibi Ester de Tanrı’nın yüz gizliliğinin doruk noktasında aydınlığı getirmiştir. Birbirine çok yakın iki mucizevi bayramda Purim ve Pesah’ta Tanrı’nın iki temel yönetim şekli gizlidir. Purim’de gizli mucizeler ve Pesah’ta olası en açık mucizeler. Purim bayramıyla birlikte ‘yüz gizliliği’ durumuyla başa çıkmayı öğrenmemiz ve bunun içinden Tanrı’nın gizli ama mevcut işaretlerini keşfetmemiz beklenmektedir. Megilat Ester, Tanrı’nın farklı bir kılıkta dahi olsa bütün ipleri elinde tuttuğunun gerçek bir kanıtıdır. Tanrı’yı keşfetme yönündeki bu zorluk ve gizliliğin sürdüğü dönemlerde Tanrı’ya teşekkür etmeyi bilmekteki zorluk gibi Teilim 92’deki pasukta mükemmel bir şekilde anlatılmaktadır: “Leagid baboker hasdeha veemunateha balelot – sabah iyiliğini ve gece güvenirliliğini anlatmak.”
