Yitro- Hiyeraşi

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
12 Şubat 2020 Çarşamba

Moşe’nin kayınpederi Yitro’nun Bene Yisrael’i çölde ziyaretinin en önemli sonuçlarından biri Bene Yisrael içinde bir hiyerarşinin oluşmasının temellerinin atılmasıdır. Sorumluluğu tek başına üstlenen Moşe’nin durumunu gören Yitro bu yükün bir kişi için fazla olduğunu söylemiş ve İsrael içinde bir yapılanmanın oluşturulması için ön ayak olmuştur. Yitro’nun öğüdünü kabul eden Moşe binlerce yargıcın atanması emrini vermiştir.

Aslında Moşe’nin neden Yitro’nun öğüdünü önemsediğini de sorgulamak gerekir. Aslında Moşe tek başına bu sorumluluğu alacak güç ve kabiliyete sahiptir kendisi de böyle düşünmektedir ki zaten tuttuğu yol bu yöndedir. Burada Rabiler Yitro’nun öğüdünün daha derinlerde ne ifade ettiğini anlamaya çalışmışlardır. Aslında Yitro’nun nesli daha ileride Tanrı tarafından birçok olumsuzluktan kurtarılmıştır. Bu da Yitro’nun Bene Yisrael’e karşı sergilediği nezaketin bir sonucudur.

Halep şehrinden Rabi Yitshak Shrem Likutim Mi Pardes çalışmasında Yitro’nun öğüdünün sadece Moşe’ye değil bütün Bene Yisrael’e yardım ettiğini söyler. Bunu da Kabalistik anlamda ‘mazikin’ dediğimiz ruhani zarar vericilere karşı gerçekleştirdiğini öğretir. 
Hafta için okunan Arvit duasında “Barehu” demeden önce “veu rahum” ile başlayan bir cümle okunur. Kabala üstatları gecenin yargının en sert olduğu zaman olduğunu ve ‘mazikin’ dediğimiz zarar vericilerin güçlendiklerini söyler. Bize zarar veren dört tip ‘mazikin’ olan ‘avon’, ‘maşhit’, ‘af’ ve ‘hema’ bu cümle ile kontrol altına alınır. Bu cümlede Tanrı’nın bizi bu dört zarar vericiden korumasını dileriz.

İşte Yitro çok önceden bunu görerek Moşe’ye ‘sare alafim – binbaşılar’, ‘sare meot – yüzbaşılar’, ‘sare hamişim – elli başılar’ ve ‘sare asarot – onbaşılar’ tayin etmesini ister. ‘Alafim’ sözcüğündeki ‘alef’ harfi zarar vericiler içinde olan ‘af’ dediğimizi bertaraf eder. ‘Meot’ sözcüğündeki ‘mem’ harfi ‘maşhit’ dediğimiz zarar vericiyi önler. ‘Hamişim’ sözcüğünde yer alan ‘het’ harfi ‘hema’ adlı zarar vericiyi bloke ederken ‘asarot’ sözcündeki ‘ayin’ harfi de ‘avon’ adlı zarar vericiyi engeller.

Moşe de bunun farkına vararak Yitro’yu dinler ve öğüdünü yerine getirir. Böylelikle çok önceden bu zarar vericilerin verecekleri zararı bloke edebilir. İşte Yitro görünüşte hiyerarşik bir düzeni oluşturmaya çalışırken daha derin anlamıyla Bene Yisrael’i zarar vericilerden korumayı amaçlamıştır.