AHARE MOT – KEDOŞİM: Yabancı ilahlar

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
29 Nisan 2020 Çarşamba

Sayısız mitsvanın yer aldığı Kedoşim peraşasında 19/4’de yer alan pasuk putlara eğilmemeyi ve kendimiz için metalden ilahlar yapmamayı emretmektedir. Tora’nın ilahi ve ebedi bir kitap olduğunun bilincinde olan bizler günümüzde putperestliği yasaklayan bir emrin nasıl güncel olduğunu anlamaya çalışacağız. Tora ebedidir buna bağlı olarak verdiği dersler de ebedidir. Tora’mızın bütün mesajları, dersleri ilk verildiği gün kadar güncel ve geçerlidir. 

Pasukta yer alan iki ifade öne çıkmaktadır. Bir tanesi ilahlar anlamına gelen ‘elilim’ ile metalden tanrılar anlamına gelen ‘eloe maseha’. İlah olarak kullanılan materyal eğer insan hayatına etki edecek derecede değerli ise artık değerli bir konuma bürünmekte ve tanrısal bir karakter kazandırılmaktadır. 

Ne yazık ki günümüzde bu ifade doğrudan olmasa bile dolaylı olarak paranın kaçınılmaz değeri ve önemi düşünüldüğünde bu objeler için kullanılır olmuştur. Hiç kimse günümüzde paraya bir tanrı imajıyla ibadet etmemektedir. Ancak sürekli olarak zenginliğin peşinde koşmak, evini daha gösterişli hallere sokmak, lüks içinde yaşamayı bir yaşam tarzı olarak benimseyip yaşamını buna adapte etmek paranın konumunu yaşamak için gerekli bir objeden tanrısal konuma yükseltmektedir. 

Yahudilik lüks yaşam, güzel evler veya pahalı arabalar karşıtı değildir. Yahudiliğin karşı olduğu nokta yaşarken önceliği vermemiz gerekenin ne olduğudur. Kişi elbette geçinmek için para kazanacak, maddi imkânları doğrultusunda sağladıklarından yararlanacaktır. Ancak kazanılan maddiyatın hayatın önceliği olmasına izin vermek asıl önceliklerin geri planda kalmasına sebep olacaktır ki Yahudiliğin karşı olduğu nokta budur. 

Maddi imkânların sağladığı avantajlardan yararlanmak gerekir. Fakat bunu materyalist bir yaklaşımla yapmamak esastır. Yirmiyau Peygamberin Tişa BeAv Aftara’sında dile getirdiği zenginin maddiyatının bile yıkımdan kendisini kurtaramayacağı uyarısını dikkate almak gerekir. Bu yıkım esas değerlerin göz ardı edilmesi sonunda karşı karşıya kalabileceğimiz manevi yıkımdır ve sonuçları sadece kendi neslimizi değil geleceğimizi de etkileyecektir.