Yakup ALMELEK
Kişilerin yaşamları süresince işledikleri günahların ve sevapların bir ölçüye vurulduğu Semavi dinlerce vurgulanıyor. Her üç göksel dinde de bu konuda uyarılar ve emirler var.
Sevap veya günah işlemekle ağırlık ölçüleri arasında bir ilinti olabilir mi? Bu bapta rasyonel bir sisteme değinmek mümkün mü? Nasıl belirlenebilir iyilikler ve kötülükler? Nasıl deşilecek bir bilinmeyen?
Şöyle olduğu varsayılıyor: Ölçerek veya tartarak.
Sevap işlemek, sevaba girmek, sevap almak veya sevap kazanmak; bütün bunlar dinsel olgular. Bunun karşıtı günah işlemek veya günaha girmek de Tanrının buyruğuna karşı gelmek demektir.
Dinlerin amacı insanları doğru yola sokmak veya eş bir deyişle günah işlemekten caydırmak. Yaşam sona erdikten sonra bireyin sevapları tartılıyor, aynı şekilde günahları da teraziye vuruluyor. Netice o kişinin konumunu betimleyecektir.
Ölçü ve tartılar dinlerin büyük önem verdikleri konuların arasında. Bunlarda hile yapmamak esastır. Bunun için kutsal metinler vaz edilmiştir ( konulmuştur)
Birkaç örnek:
"Eksik ölçüp noksan yapan hilekârlara yazıklar olsun! Onlar insanlardan alınırken ölçüp tarttıklarında tam, onlara vermek için ölçüp tarttıklarında ise eksik ölçer ve tartarlar. Onlar düşünmezler mi ki tekrar diriltilecekler." Kuran, Mutaffıfın suresi
"Size Rabbi’nizden açık bir delil gelmiştir; artık ölçüyü, tartıyı tam yapın, insanların eşyalarını eksik vermeyin. Düzeltilmesinden sonra yeryüzünde bozgunculuk yapmayın. Eğer inananlar iseniz bunlar sizin için daha hayırlıdır." Kuran, Araf Suresi
"Torbanızda biri ağır, öbürü hafif iki türlü tartı olmayacak, evinizde biri büyük öbürü küçük iki türlü ölçek olmayacak. Tartınız da ölçünüz de eksiksiz ve doğru olacak. Öyle ki, Tanrınız Rabb’ın size vereceği ülkede ömrünüz uzun olsun. Tanrınız Rab bunları yapandan da, haksızlık edenden de tiksinir."Kutsal Kitap, Levililer
Tepebaşı’ndaki Pera Müzesi’nde okudum din kitaplarından alınan ve o günlerin hukukunu belirleyen bu maddeleri. Şunu da rahatça görmek mümkündü satırlar arasında: İnsanların birbirlerine karşı, o yıllarda duydukları güven o kadar azdı ki, doğru yolun kendilerine gösterilmesini hep Tanrı’dan beklediler. İşte bir kanıt daha: Doğru terazi ve baskül Rabbindir. O belirler bütün tartı ağırlıklarını
Terazinin MÖ 3500 yıllarında Mısırlılar tarafından kullanıldığı biliniyor. Güvensizlik o derecelerdeymiş ki iş adamları mal satın almak için başka yörelere gittiklerinde ölçü ve tartılarını beraberlerinde götürürlermiş. Çoğu taştan veya ağır metalden yapılma oldukları için bunları uzun süren yolculuklarda taşımanın güçlüğünü düşünelim.
Müzenin ikinci katında genelde Padişahların portreleri var. Birinci katın bir kısmı, Suna - İnan Kıraç Vakfı’na ait olan güzelim Kütahya Çini ve Seramiklerine ayrıldı.
Suna - İnan Kıraç, Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri koleksiyonlarını binanın birinci katında sergiliyorlar. İlginç ve öğretici her gördüğümüz. Yolculuğumuz ilk çağlara kadar uzanıyor. Kıraç’ların bu koleksiyonu Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü’nün sorumluluğunda.
Nelere selam göndermiyorsunuz ki o müzede!
Ağırlık birimleri, Örneğin: litre, gera, şekel
Uzunluk birimleri: Örneğin: parmak, avuç, karış, arşın ok atımı
Hububat ölçü birimleri, örneğin: log, kab, kile
Sıvı ölçü birimleri, örneğin: loğ, bat, kor
Müzeden eskisine göre biraz daha zengin olarak ayrıldığımızı düşleyebiliriz. Üzerlerine tarih sinmiş objeler ve sanatsal güzellikler bizi daha da mutlu kılmış olurlar.
Kaynakça: Pera Müzesi Suna-İnan Kıraç Koleksiyonu
Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri- Garo Kürkman- Mas Matbaacılık AŞ.
