Bu hafta yazımı kaleme aldığım sırada İsrail, kuruluşunun 58 yıl dönümünü kutluyor. Geleneksel kutlamanın bu yıl farklı bir niteliği var. Çünkü kuruluş gününde, İsrail’in iç ve dış politikasında, Ortadoğu’da ve hatta dünyada önemli gelişmelere tanık oluyoruz. Bu rastlantı, İsraillilerin ruhsal durumlarına da yansıyor.
İsrailliler bu gün her kuruluş yıl dönümünde olduğu gibi, parkları doldurdular, halka açılan askeri üsleri ziyaret ettiler ve bol bol sohbet ettiler.
Bu yıl sohbet konuları ve gazetelerin özel sayılarındaki başlıklar daha ciddi nitelikte; siyaset, güvenlik, İran’ın nükleer güce sahip olma çabaları ve dolayısıyla İran’ın İsrail tehdidi. Diğer bir konu ise bu Perşembe günü Knesset’ten güvenoyu alması beklenen yeni hükümet.
Halk, yeni kurulacak hükümete çok sıcak bakmıyor. Her ne kadar Olmert’i akıllı ve becerikli bulsalar da, hala Şaron’u dilinden düşürmüyor ve onun prestijini, karizmasının ve deneyiminin Olmert’te olmadığını düşünüyor.
Yeni hükümet
Geniş bir koalisyondan bahsedilirken, yalnız 67 milletvekiline dayanan bir hükümet biraz zayıf görünüyor. Bazılarına göre normal bir hükümet için bu çoğunluk yeterli olsa da, Olmert hükümeti çok zor bir görevi üstleneceği için başarılı olmayabilir.
Kurulacak hükümet, ABD Başkanı Bush’un Beyaz Saray’da olduğu 2Dž yıl içinde Batı Şeria’daki büyük bloklar hariç yerleşim birimlerini boşaltmalı ve İsrail’in kalıcı sınırlarını saptamalı.
Bir çok kişiye göre böyle bir kararı, Knesset’ten geçirmek ve yerleşimcilere kabul ettirebilmek için Olmert hükümetinin daha büyük bir çoğunluğa ihtiyacı var. Ayrıca, tek bir şartla koalisyona giren Şas Partisi’nin, böyle bir çekilmeyi kabul edip etmeyeceği henüz bilinmiyor. ABD’liler, Avrupalılar ve Filistinlilerin bir bölümünün, İsrail’in belirlediği yeni sınırları kabul edip, tanıyacakları da kuşkulu.
Olmert hükümeti bu konuya olumlu bakıyor. Yeni Adalet Bakan Haim Ramon, radyoda yaptığı konuşmada: " Mahmut Abbas, ABD ve "Dörtlü" ile anlaşmak için çaba göstermeliyiz. Herkes İsrail’in bir uzlaşma için gereken ödünü vermeye hazır olduğu görmeli. Ancak tüm çabalarımız, boşa çıkarsa yeni sınırlarımızı tek yönlü olarak belirlemeliyiz. Sonrasında bizlerle ciddi bir şekilde konuşmak isteyen, Filistinlilerle görüşmeye devam ederek, yeni bir uzlaşma yolu bulmalıyız". Ramon ayrıca , Olmert’in 23 Mayıs tarihinde önce Bush, sonra Abbas ile görüşeceğini açıkladı.
Peretz, Abbas ile görüşmek istiyor
Kadima Partisi’nin yeni hükümetteki stratejik ortağı İşçi Partisi, Abbas ile görüşmek istiyor. İşçi Partisi lideri ve yeni Savunma Bakanı Amir Peretz FÖY liderine: " Hamas’a karşıyız, ancak sizinle konuşmak ve anlaşmak istiyoruz" dedi.
Yirmi yıl önce, Sderot Belediye Başkanı olan Fas doğumlu Amir Peretz, Filistinlilerle temas kurmuştu. Bu nedenle şimdi de Savunma Bakanı olarak, terörle ilişkisi olmayan Filistin halkıyla iyi ilişkilerde olmak istiyor. Peretz, bu politikayı uygulamak için bir çok fırsat elde edecek. Eski Savunma Bakanı Mofaz’a karşı haklı ya da haksız Filistinlilerin bir çok şikayetleri vardı. Oysa Peretz’in Batı Şeria’da ki politikası çok daha hoş görülü olabilir. Yeter ki, teröristler bunu baltalamaya çalışmasınlar.
Peretz’in Savunma Bakanı olarak atanması İsrail’de eleştirilere neden oldu. Halkın yalnız % 30’u bu atamayı onayladı. Ama Genel Kurmay Başkanı General Dan Haluts, eleştirilere şöyle yanıt verdi: " Bir çok kişiye göre, bir sivilin savunma bakanı olması, çok yanlış. Oysa bana göre, yerinde bir karar. Bir sivilin savunma bakanlığının başına geçmesi, bu bakanlığa yeni bir soluk getirebilir. Deneyimi yok deniyor, benim için de zamanında Haluts bir Hava Kuvvetleri generali, kara kuvvetlerine kumandan olamaz demişlerdi. Oysa kısa bir süre içinde gereken her şeyi öğrendim. Eminim ki, Peretz de kısa bir sürede gerekeni öğrenecek."
Peretz, savunma sorunları ile gerçekten ilgilenip, parti içi konumunu sağlamlaştırma çalışmaları yapmaz ise bunu başarabilir.
Yeni hükümet içinde Peretz’in tayin ettiği altı bakanı seçmesi, hem partinin merkez komitesinde, hem de İsrail kamuoyunda eleştiri topladı. Peretz’in bakan listesi 1300 kişilik merkez toplantısında ancak 33 oy farkıyla kabul gördü. 17 delege, farklı oy kullansalardı, Peretz büyük bir yenilgi yaşayacaktı. İşçi Partisi lideri, seçim kampanyasında Prof. Braverman ve Amiral Ami Ayalon gibi önemli kişileri partiye kazandırdığını sık sık vurguladı.
Yeni kurulacak hükümette Peretz, bu iki kişiye görev vermek yerine, partide kendisine yardım edebilecek kişileri seçti. 14 ay sonra yeni başkanını seçecek olan partide, Peretz’e bir çok rakip çıkabilir.
Olmert’ten temkinli adımlar
Herkese istediği bakanlığı veremeyen Olmert’in partisi içinde durumu daha iyi. Zira seçilen 29 milletvekili arasına giremeyenlerin hiçbiri, tehlike oluşturmuyor. Savunma Bakanlığını bırakmak zorunda kalan Mofaz’a istediği Maliye Bakanlığı verilemedi. Ulaştırma Bakanlığıyla yetinmek zorunda kalan Mofaz, diğer ülkelerle stratejik konularda görevli ve güvenlik kabinesi üyesi olacak.
Akıllıca bir adım atan Olmert, Emekliler Partisi’nin yedi üyesiyle öyle bir blok kurdu ki, artık Kadima’nın 29 değil 36 üyesi var denilebilir. Böylece Knesset’te güçlü bir konumda bulunan Kadima’nın sağ kanadında Likud, İsrael Beitenu ve Milli Birlik Partisi; sol kanadında İşçi Partisi ve Meretz bulunuyor. Batı Şeria’nın yerleşim birimlerinin boşaltılmasına muhalefetten Şas’ın yeri boşalırsa, Meretz koalisyona girecek. Saş’ın koalisyondan çekilmesiyle, hükümet tehlikeye girebilir bu nedenle, kimse Olmert hükümetinin dört sene iktidarda kalabileceğinden emin değil.
