Geçtiğimiz hafta İsrail’de Başbakan Olmert, Savunma Bakanı Peretz, ve Genelkurmay Başkanı Halutz’dan oluşan üçlünün Lübnan savaşı nedeniyle istifa etmeleri için protesto hareketleri başladı. Söz konusu hareket, Lübnan’dan geri dönen ihtiyat askerleri ile savaşta hayatını kaybeden askerlerin aileleri tarafından başlatıldı. Her iki kesim de ,ordunun iyi yönetilmediği, ve yeterince önemsenmediği için birçok hatalara neden olunduğu inancındalar. Onlara göre bu davranış; Tsahal’in açık bir zafer kazanamamasına ve aslında önüne geçilebilecek birçok asker kaybına neden oldu. Bu nedenle sorumlu olan üçlü, soruşturma komisyonunun önüne çıkmadan dahi sorumlu oldukları eylemlerin bedelini ödemeli.
Şimdilik bu hareket oldukça küçük çapta sürüyor. Kudüs’te Başbakan Olmert’in ofisinin önünde gösteri yapanların sayısı 200’ü geçmedi .Ayrıca yaşamını yitiren askerlerden üçünün ailesi başbakandan istifasını talep eden ve büyük gazetelerde yayınlanan bir mektup yazdılar.
Yedek askerlerden ikisi Başbakan Olmert’in ofisinin önünde bir çadır kurarak, istifa edene kadar orada kalacaklarını söylediler.Yom Kipur Savaşı’nda esir düşen ve 1974 Şubat’ında serbest bırakıldıktan sonra o dönemin Savunma Bakanı Moşe Dayan’ın istifasını talep ederek, başbakanlığın önünde tek kişilik kahramanca protesto girişiminde bulunan yedek asker Moti Aşkenazi’nin yaptıklarını tekrarlamak niyetinde oldukları belli.
O dönemde tek başına günlerce protestosunu sürdüren Aşkenazi’ye, bir süre sonra diğer ihtiyat askerleri de katıldı.Zamanla protesto hareketi öyle büyüdü ki Dayan ve o dönemin Başbakanı Golda Meir istifa etmek zorunda kaldılar.
Protesto hareketi
Salı günkü sütununda “2006’nin Moti Aşkenazi’si neredesin?” diye soran meşhur gazeteci Yoel Marcus’a cevap geldi. Şimdi bir değil, iki kişi var. Ayrıca önümüzdeki cuma günü bir grup ihtiyat askeri ve yaşamını yitiren askerlerin aileleri bir protesto yürüyüşü gerçekleştirecek ve Başbakan Olmert’e istifasını talep eden bir mektup sunacaklar.
Geçtiğimiz ay Lübnan’da yaşamını yitiren çavuş Muskal’ın annesi Riva Muskal “Bu savaşın önderleri başarısız oldular ve istifa etmeleri lazım. Bunun için bir soruşturma açmak gereksiz” dedi. Ama ihtiyat askerlerinin çoğu bu görüşü paylaşmıyor, bir soruşturmanın açılabilmesi için imza topluyorlar. Çünkü sadece bu savaşın nasıl yönetildiğini ve neden başarısız olduğunu sorgulamak değil, daha ilerde aynı hataların tekrarlanmamasını sağlamak görüşündeler. Yeni bir savaş olasılığının yüksek olduğu inancını taşıyan askerler ve subaylar,İsrail’in bu savaş için çok daha hazırlıklı olması gerektiğini biliyorlar.
Bu salı gelen habere göre ihtiyat askerleri örgütü Kudüs’te kurulan çadıra katıldılar.
Doğal olarak hükümet bu protesto hareketinin büyümesine engel olmak için, bazı önlemler aldı veya almak üzere. İlk önlem,bir tahkikat komisyonun oluşturulması. Kısa bir süre duraksamanın ardından Olmert karar vererek: “Hükümet böyle bir komisyonun oluşturulması inisiyatifini alıyor” dedi. Oluşturulacak komisyon, Yom Kipur Savaşı’ndan sonra oluşturulan komisyona benzer bir devlet komisyonu mu olacak ? Böyle olursa, Yargıtay’ın yetkisinde olacak. Başkanı da Yargıtay üyeleri tarafından seçilecek, başbakan ve diğer bakanlar da dahil herkesi sorgulayabilecek. Belli ki, bu günlerde protesto edenler ve Knesset’in büyük bir çoğunluğu böyle bir komisyonu onaylıyorlar.
Nasıl bir tahkikat komisyonu olacak?
Ancak Olmert henüz bir karar vermedi. Kamuoyu’nun önemli bir kısmının da onaylayacağı böyle bir komisyonun kendisini, Amir Peretz ve diğer bazı kişileri sorularıyla zora sokabileceğinin bilinciyle başbakan, bir hükümet komisyonunu tercih edebilir. Hükümet Komisyonunun başında da yine bir yargıç olacak. Ancak üyeleri hükümet tarafından seçilecek , ve tahkikat soruları da hükümet tarafından tespit edilecek. Olmert; “ Bu nazik bir durum. Bu komisyon çabuk çalışmalı. Zaman kaybetmeden hem Tsahal’in, hem de iç güvenliğin güçlenmesine yardım etmeli. Devlet komisyonu çabuk çalışmaz” diyebilir. Özellikle protesto hareketinin ve bu günkü hükümetinin geleceği konusunda Olmert’in alacağı kararın büyük önemi var.
İktidar ihtiyat askerlerini sakinleştirmek için önlemler aldı; tüm ihtiyat subay ve askerlerine maddi tazminat verilecek. 26 günden fazla görev yapanlar 2 bin şekel, diğerlerine ise 500 şekel alacaklar.
Tsahal, ihtiyat askerlerinin farklı sorunları olduğunu biliyor. İhtiyat askerleri, Lübnan’da ordunun eksik yönlerini gördüler, ülkenin geleceği ve güvenliği için bu eksikliklerin kısa zamanda giderilmesini istiyorlar. Bunun için ihtiyat askerlerinin başı Tuğgeneral Vanburen : “ Tsahal herkesi ve her şeyi yeniden tetkik edecek. Her askerin görüş ve düşüncelerini değerlendirecek” dedi.
Hamas, Hizbullah’a özeniyor
İsrail askerlerinin bu savaşta diğer savaşlara oranla başarılı olamamalarının nedeni, İsrail askerlerinin uzun yıllardan beri yaptıkları tatbikatları, Filistin militanlarına karşı yapmış olmaları. Oysa Hizbullah milisleri, Filistinlilere benzemiyor. Modern silahlar kullanıyorlar ve normal bir ordu komandoları gibi talim yapıyorlar. Hatta esir düşen bir anti tankçı Hizbullah milisinden, konusunu iyice öğrenmesi için 15 kez anti tank roketi attığı öğrenildi. Oysa bu denli pahallı bir silahla, Tsahal eğitimi göze alamaz.
Hizbullah anti tank roketlerini yalnız İsrail tankları üzerine değil, İsrail kara kuvvetlerine karşı da kullandı. Örneğin İsrail askerleri Bint-Jabail’e girdiklerinde bir eve sığındılar. Hizbullah, bu roketleri kullanarak evin duvarlarını yıktı ve askerleri öldürdü.
Ayrıca köylerde Hizbullah yeraltı sığınakları inşa etti. FÖY topraklarında buna pek rastlanmıyor. Diğer yandan İsrail’in ihtiyat askerleri göreve çağrıldıklarında, Filistinlileri tutuklayıp gözaltına alırlar. Kısaca bir savaş eğitimi görmezler. Bu nedenle yıllar içinde Tsahal, bir çok vasıfını kaybetti.
İsrail’in en yetkili askeri yorumcularına göre bu savaştan alınacak en önemli ders budur. Doğal olarak alınacak başka dersler de var. Örneğin ateşkes arifesinde ordunun Litani Nehri’ne doğru ilerlemesi prestij kazanmak ve diplomatik kazanımlar elde etmek amacıyla yapıldı. Oysa İsrail güçleri bu operasyonda 33 asker ve subayını yitirdi. Yani bir aylık, savaş süresince verilen kayıpların üçte birinden fazla… Belli ki kurulacak tahkikat komisyonu, bu pahallı operasyonu enine boyuna irdeleyecek.
İşin endişe veren diğer bir yönü de; Hamas’ın şimdi Hizbullah’ı örnek alarak o yönde hareket etmek istemesi. Mısır ve Sinai yolu ile Gazze’ye anti tank roketleri ile Katyuşa füzelerini kaçak olarak sokmayı hedefliyor. Şin-Bet’e göre Gazze, 3LJ yıl içinde Güney Lübnan’a benzeyecek. O zamana dek, Filistin- İsrail ilişkilerinin düzelmesini umut ediyoruz. Yoksa fazla iyimser miyim?
Tsahal, eski üstünlüğünü yeniden kazanmak istiyorsa, askeri eğitimde eskiye dönmeli ve Filistinli militanlarla mücadeleyi sınır polisine bırakmalı.
Lübnan siyasi yapısı içinde ulusal bir diyalog başladı. Hizbullah,bu diyaloga İran’ın kolu olarak değil, Lübnan’ın gerçek bir kesimi olarak katılmak istiyor. Bu bakımdan, ikinci Lübnan Savaşı boşuna yapılmadı gibi görünüyor.
