İsrailliler, ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney’in iki günlük İsrail gezisinde yaptığı görüşmelere büyük önem veriyorlar. Özellikle İran’ın nükleer bir güç haline gelmesini önlemek için neler yapılması gerektiği sorusunun gündeme gelişinden oldukça etkilendiler.
Cheney’in İran hakkındaki fikirlerinin diğer Amerika liderlerine oranla daha fazla İsrail yanlısı olduğu bilincindeler. Bu nedenle ABD Başkan Yardımcısı’nın Türkiye’ye gitmek üzere ülkeyi terketmeden önce yaptığı görüşmelerin, özellikle pazartesi günü Olmert ile yaptığı ikinci görüşmenin içeriği hakkında açıklama yapılmadı.
Şimdi İsrail kendini haftanın sonuna doğru ülkeye gelecek olan Condeleezza Rice’ın ziyaretine hazırlıyor. Rice, Bush’un kısa bir süre sonra bölgeyi ikinci kez ziyaret edecek olmasına rağmen İsrail- Filistin ilişkilerinde çok az ilerleme yaşanmasından ötürü oldukça mutsuz ve endişeli görünüyor.
Üç ay sonra gerçekleşecek bu ziyaret öncesi İsrail ve Filistinlileri yakınlaştırmak için somut girişimlerde bulunması gerekiyor.
İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak, görevi ve yapısı gereği, İsrail-Filistin ilişkilerine temkinli ve kuşkulu bakıyor. Ancak yine de Rice’ın ziyaretinin başarılı geçmesi için elinden geleni yapıyor. Barak son günlerde Türkiye, Almanya ve diğer ülkeler ile Filistinlilere iş imkanı yaratacak projeler hakkında görüşmelere başladı. Tabii ki bu projelerin kısa vadede icraata geçirilebilirliği hakkında yorum yapmak için çok erken.
Bu arada ABD’nin, İsrail-Filistin görüşmelerinde ilerleme sağlanamamasından ötürü her geçen gün biraz daha sabırsızlandığına dair işaretler var. Konularında uzman kişiler bölgeye gelerek baskıyı sürdürüyorlar. Cheney ve senatoda İsrail dostu olarak bilinen Senatör Daniel Inouye’nin yanısıra İsrail ve Filistinlilerin uymaları gereken “Yol Haritası Planı”nın uzmanı William Fraser Kudüs’ü ziyaret ettiler. Bunun yanı sıra hafta sonuna doğru başka ziyaretler de bekleniyor.
Batı Şeria’ya VİP yolu
Barak, Rice’ın kendisinden Batı Şeria yoluna konulan bazı barikatları kaldırmasını önemle istediğini biliyor. Zira yollara konulan barikatlar Batı Şeria’da serbest dolaşım ve ekonomik yaşamın gelişmesine engel oluyor. Bu nedenle Barak, yol boyunca bazı engellerin kaldırılarak geçişlerde kolaylık sağlanması için çaba gösteriyor. Rice’ın bu soruna verdiği önemi bilen savunma bakanı, güven telkin eden kişilerin kolaylıkla geçişlerini sağlamak amacı ile barikatlardan ayrı bir VİP yolu açma kararı aldı. Rice, bir önceki ziyaretinde barikatların varlığından şikayetini dile getirmişti. Bu nedenle Barak, bu ziyaretinde Rice’a bazı gelişmelerin olduğunu göstermek istiyor.
Gerçi Barak Filistinlilerin istediği gibi tam dolaşım serbestîsini, güvenlik nedeni ile kabul etmedi. Bu nedenle her ne kadar bazı alanlarda gelişme sağlandıysa da, Rice’ın gelişmelerin hızından tatmin olacağı epeyce şüpheli. Bu anlamda Barak’ın ekonomik alanda işbirliği programını uygulama çabalarını bilmesi bile yeterli değil. Önümüzdeki günlerde Barak, Filistin Başbakanı Salam Fayyad ile görüşerek ekonomik işbirliği programı hakkında karar verecek. Gerek İsrailliler gerekse ılımlı Filistinliler bölgede Hamas’ın etkisinin azaltılması için ekonomik gelişmenin sağlanması gerektiğini, bunun da Filistinlilerin hareket serbestisi ile sağlanacağını düşünüyorlar. Barak ilk kez: “Riskli olsa bile daha fazla hareket serbestisi sağlamamız gerekiyor” dedi. Bu yeni politikanın olumlu sonuçlarını önümüzdeki günlerde görebileceğiz. Gerçekten de birçok risk taşısa da ekonomik ve politik gelişme için başka yol yok. Asıl sorun Hamas taraftarlarının bu serbestiden faydalanıp terör saldırılarına devam etse de İsrail’in aldığı liberal politik kararı uygulama başarısını gösterip göstermeyeceği.
Bu nedenle İsrailli yetkililer Filistinlilere Batı Şeria’da düzeni kontrol altında tutacak polislerin eğitimi konusunda izin verdiler. Ancak şimdilik çok riskli olan yerlerin denetimini sürdürecekler.
Hizbullah İsrail’den ne zaman intikam alacak?
Hizbullah’ın İsrail’i sorumlu tuttuğu askeri harekat sorumlusu Mughniye’nin ölümünden bu yana 40 gün geçti. Nasrallah geçtiğimiz pazartesi yaptığı uzun konuşmada bir kez daha bu ölümden dolayı İsrail’i suçlayarak Hizbullah’ın intikam alması gerektiğini ifade etti. İsraillilerin, Hizbullah’ın en uygun zamanda harekete geçeceğine dair hiç şüphesi yok. Bu arada böylesi bir saldırıyı engellemek için her türlü önlem alınıyor. Ancak Hizbullah’ın geçmişte olduğu gibi nereyi ne zaman hangi silahlarla vuracağı hakkında bilgi yok. Bu nedenle böylesi bir intikam planına engel olabilmek mümkün değil ve bu da tedirginliğe neden oluyor. Ama genel kanı, Lübnan’daki politik durum nedeniyle Hizbullah’ın İsrail’in büyük tepkisine neden olacak bir operasyon riskine giremeyeceği.
Dikkate alınacak bir başka konu daha var. Önümüzdeki günlerde Şam’da ilk kez bir Arap Birliği zirvesi gerçekleşecek. Suriye, müttefikleri olan Hizbullah ve Hamas gibi örgütlerden toplantıyı engellememesi için harekatlarını sınırlandırmasını istedi. Arap Birliği üyeleri arasında zirveye katılacak üye sayısının kısıtlanması konusunda tartışmalar başladı. Her ülke üst düzey yetkililerce temsil edilecek. Arap dünyası son günlerde sorun yaratmak istemiyor. İsrail de aynı düşüncede. Zirvede, bir kaç yıl önce sunulan barış planını kabul etmesi durumunda, İsrail’in katılımcılar ülkeler tarafından tanınması ve barışa gidilmesi konuşulacak. Böylesi nazik bir dönemde İsrail sorun yaratmak istemiyor.
Mısırlılar, sükuneti sağlayacak bir çözüm bulmak amacı ile elllerinden geleni yapıyorlar. Doğrudan ya da aracı ile yapılan gizli temaslar sürdürülüyor. Şimdilik sükunet sürdürülüyor ama bu durum ne kadar devam edebilecek?
Bu sükunet sürecinin, geçici bir anlaşma ile mi, yoksa yoğun kassam füzeleri saldırıları sonrası İsrail’in yeniden büyük harekatlara girişmesi ile mi sonlanacağı henüz bilinmiyor. Ancak şimdiki sükunet için minnettarız. Bu konuda özellikle Sderot ve çevresindeki halk çok mutlu.
Bu arada zorluk içinde olan Sderot halkına İsrailliler tarafından Purim nedeniyle hediye yağdı. Bunun üzerine Sderot halkının çok sıcak bir teşekkürle cevap vermesi dikkati çekti.
