Birçok düşünür Yahudiliğin esası üzerinde yazılar yazmıştır. Bunun ne olduğu konusundaki tartışmalar ise çok daha öncelere Talmudik dönemlere kadar uzanır. Yazımızın başlangıcında Talmud’daki bir tartışmayı belirtmek istiyoruz.
Rabiler bir arada iken soru sorarlar. Yahudiliğin temel prensibi nedir diye. Ben Azay insanın Tanrı formunda yaratıldığını söyler. Tanrı’nın özellikleri ile yaratılan insan da mükemmel davranışlara ulaşmaya çalışmalıdır. Rabi Akiva ise “yakınını kendin gibi sev” pasuğunu gösterir. Bir yanda mistik bir felsefe diğer yanda ise hümanizm. Rabi Şimon ben Pazi ise Yahudiliğin esasını sabah ve öğleden sonra yapılan kurbanlar olduğunu iddia eder. Talmud biraz daha ileride ise Rabi Şimon ben Pazi’nin görüşünü benimser.
Dikkatle düşünecek olursak Yahudiliğin esasında fedakarlığın olduğunu görürüz. Gıda kuralları her istediğimiz şeyi yememizi engellerken Şabat kuralları o günü belli bir disiplin içinde yaşamamızı emreder. Yahudilik bir yaşam tarzı olarak yapılan her şeyde bir disiplin ve fedakarlık bekler. Bir de bunun üzerine Yahudi olduğumuz için çağlar boyunca çektiğimiz sıkıntıları da eklersek fedakarlık deyiminin neler ifade ettiği daha rahat anlaşılır.
Vayikra kitabının bu ilk peraşası da korbanları işlerken bizlere neden ve nasıl fedakarlık yapılacağının da sinyallerini verir. Kurbanlar büyük bir titizlik ve kavana ile yapılmalı özellikle suç kurbanları yapılırken suçu işleyen kişiler utandırılmamalıdır. Bir insanı toplum içinde utandırmanın onu öldürmeye eşdeğer kabul edildiği Yahudilikte bu konunun ne kadar hassas olduğu daha iyi anlaşılır.
Günümüzde kurbanlar yoktur. Çünkü yakın bir gelecekte yeniden inşa edileceğine inandığımız Bet Amikdaş henüz kurulmamıştır. Ancak peygamberlerimiz kurbanların yerini “unşalma parim sefatenu - kurbanları dudaklarımızla ödüyoruz” cümlesi gereği dualarımızın aldığını bize öğretirler. Nasıl ki kurbanlar büyük bir titizlik ve kavana ile yapılıyorsa dualarımızın da kavana yani konsantrasyon ve itina ile yapılması gerektiğini unutmayalım ve bu önemli gerekliliği hep anımsayalım. Şabat Şalom.
