“Midvar şeker tirhak – yalan sözden uzak durun” (Şemot 23/7)
Rabilerin ruhani gelişimimizi ve yaşamımızı bozmaması için koyduğu birçok ihtiyatlı düzenlemeler vardır. Tora sadece burada bir yanlış davranış hakkında “aramıza mesafe koymaktan” söz etmektedir. Tora daha ileride yalan söylemememiz konusunda Vayikra kitabında bizleri uyarmaktadır ancak burada farklı bir şekilde karşımıza bir emirle çıkmaktadır. “Yalan sözlerden uzak durun”.
Tora’nın burada belirtmeye çalıştığı şey nedir? Yalan sözlerden uzak durmak ne anlama gelmektedir. Tora yalan söyleme ihtiyacı duyabileceğimiz yollardan uzak durmamızı tavsiye etmektedir. Yapacağın şeylere dikkat et. Gideceğin yolu titizlikle değerlendir. Eğer doğru olmaktan imtina edeceğin bir yolun başında isen o yoldan hemen uzak durmaya çalış. Çünkü bu yolun içine dalarsan eninde sonunda yalan söylemekle karşı karşıya kalabilirsin. Bu da seni daha büyük çıkmazların içine sürükleyebilir.
Peygamber Yirmiyau 10/10 bölümünde doğruya açılan her gediğin Tanrı’dan uzaklaşmak olduğunu öğretmektedir.
Breshedli Rabi Refael yalancılığın olumsuz yönlerini anlatan bir ders verirken topluluktan bir kişi birdenbire kalkar ve ortamı terk eder. Daha sonra bu kişi Rabi ile konuşurken kendisini ders sırasında son derece suçlu hissettiğini ifade eder. Bu kişi seyyar bir satıcıdır ve mallarını satarken bütünüyle dürüst davranmamaktadır. Rabi’ye bunun üstesinden gelmenin tek çaresinin bu meslekten vazgeçmek olduğunu ifade eder.
Rabi hemen ona cevap verir. “Eğer malların hakkında tam anlamıyla dürüst olursan çok fazla bir kaybın olmayacaktır. İstersen bir hafta sadece küçük bir karın olan mallarda benim dediğim gibi bütünüyle dürüst ol ve bir hafta sonra tekrar benimle konuşmaya gel.” Bir hafta sonra satıcı Rabi’ye gelir ve düşük karlı mallarda fazla kaybının olmadığını ifade eder. Rabi gitgide bütün malları için adım adım dürüst olması için satıcıyı teşvik eder ve sonunda bütün malları için dürüst şekilde davranmasını sağlar.
Gemara Masehet Tamid 32 A’da bilge bir kişinin geleceği görmek yeteneğine sahip olduğunu yazar. Bu o kişinin peygamber olması anlamını taşımadığı açıktır. Bilgelik ileriyi görmek ve zor durumlarda ani ve doğru kararlar vermekle ortaya çıkar.
Yalan yollardan uzak durmak kişiyi doğru öngörüler yapmak, doğru kararlar almak ve doğru bir şekilde yaşamını devam ettirmek konusunda her zaman olumlu bir şekilde yönlendirir.
