Hüsrev Gerede’de otururdu. Onunla sabahın erken saatlerinde Teşvikiye Cami’nin oralarda karşılaşırdık. Gerçi hiçbir samimiyetim yoktu ama adet üzere selamlaşırdık. Ben selam verir, o da şapkasını hafifçe kaldırır, mukabele ederdi. İstanbul kaybolmaya yüz tutmuş, son beyefendilerden birini, ‘Mösyö Garti’yi ebediyete uğurladı. Cenazeler çoğu kez insanın kişiliğini yansıtır. Sinagogu dolduran öğrencileri, Galatasaray ekolü, eski Modalılar ve hizmet verdiği cemaat bireyleri; ‘Hoca’ya olan saygılarını sunmak üzere bir araya geldiler.
Eski bir Modalı idi Yomtov Garti. Sanırım iki yıl önceydi. 2010 İstanbul Avrupa Kültür Başkent’i kapsamında “İstanbul’un semtleri” adlı bir kitap dizisi yayınlandı. Bunlardan ‘Moda’ ile ilgili olanını İzel Rozental kaleme aldı. Garti’nin Modalı oluşu sebebiyle de onunla görüşmeye gitti. İzel, ‘Hoca’yla söyleşmek için ses kayıt cihazımı rica etmişti. Kullandıktan sonra ses bandıyla iade etti. Dinledim ve dinledim. Bir ömür kaç kasete sığabilir?
Garti’yle yapılan söyleşilerin çoğunu okudum. Birinde yaptığı bir ifşaat içimi acıttı.(…) ‘Ayın sonunu sıkıntıyla getiriyorum’ diyordu. Reva mıydı bu sıkıntı böylesi bir insana? Hocaların hocası Dr. Yomtov Garti, maddi değilse de manevi açıdan ektiklerini biçen nadir zenginlikte bir insan olarak anılacak. Mekanı cennet olsun.
***
Cumartesi geceleri arkadaş gezmesi, sinema, tiyatro gibi etkinliklerden sonra eve erken dönsek bile televizyon açma alışkanlığımız yoktur. Nitekim bu nedenden ötürü 26 Şubat Cumartesi gecesi Haber Türk’te yayınlanan ‘Tarihin Arka Odası’ adlı programı kaçırdık.
Ertesi gün birlikte olduğumuz dostlarımız anlattı. Hem de üzüntüyle. Programı sunan iki ünlü tarihçi: Murat Bardakçı ve Prof. İlber Ortaylı. Konu, Varlık Vergisi. Daha doğrusu halen 94 yaşında olan ve o dönemde maliyeci olan Cahit Kayra’nın “Savaş, Türkiye,Varlık Vergisi” adı ile yayınlanan kitabı. Varılan nokta, Varlık Vergisi’nin yalnızca azınlıklara yönelik olmadığı, Müslüman Türklerin daha yüksek vergiler ödediğiydi. Olayın hala canlı tanıklarının olması; konuyla ilgili kitaplar yazan Rıdvan Akar ve Rıfat Bali’nin bilgileri, bu iki ‘entelektüel’ tarihçiye hiç çağrışım yapmadı mı?
Fatih Altaylı, 3 Mart Perşembe günü Teke Tek programında Cahit Kayra ile söyleşecek.
İzleyelim bakalım…
