Bu hafta okuduğumuz iki peraşa Teruma ve Tetsave peraşalarına büyük benzerlik gösterir. Ancak Teruma ve Tetsave Mişkan inşaatının projelerinin hazırlanmasıdır. Bu gün okunan Vayakel ve Pekude peraşaları ise bu projelerin hayata geçirilmesi ve inşaatın tamamlanmasıdır. Midraş’ın verdiği bilgiye göre Mişkan Kislev ayının 25. günü tamamlanır. Moşe Mişkan’ın hemen kurulmasına taraftar iken Tanrı Mişkan’ın ancak Şehina’nın dünyayı aydınlatmaya başladığı ay olan Nisan ayında kurulabileceğini ve bu şekilde dünyaya ışık vermeye hazır olacağını ifade eder. Yine Midraş bizlere Kislev ayında tamamlanan Mişkan’ın bu ayda faaliyete geçmemesinin Tanrı tarafından gelecekte bir sinyal olacağını ve tesis etmek – adamak anlamına gelen Hanuka bayramının bu tarihte kutlanacağını öğretir.
Nisan ayının birinci günü Mişkan kurulmaya başlar. Midraş Raba’nın öğretisine göre herkes kendi yaptığı parçaya kurmak istemekte ancak Mişkan bir türlü ayakta durmamaktadır. Sonunda Moşe tek başına Tanrı’nın rehberliği ve yardımı ile Mişkan çadırını kurar. Sekiz gün boyunca Tanrı Moşe, Aaron ve çocuklarına “miluim” yaptırır ve her parçanın nasıl kullanılması gerektiğini gösterir. Böylelikle hazırlık döneminde Mişkan açılışa ve kullanıma hazır olur. Nisan ayının birinci günü yakılan Ketoret ile Zoar’ın görüşüne göre bütün Mişkan Tanrı’nın varlığı ile dolmuş hale gelir.
Tanrı dünyayı yarattığı zaman Şehina bu dünyanın içindedir. Adam günah işlediği zaman Şehina göğün birinci katına itilir. Ancak yanlışlar ardarda gelir. Enoş nesli avoda zara yapmaya başlayarak Tanrı’nın varlığını bir kat daha uzaklaştırır. Tufan nesli yaptıkları ile Şehina üçüncü kata doğru itilir. Dağılma neslinin yaptıkları Şehina’yı bir kat daha yukarı iter. Mısırlıların Avraam neslindeki olumsuz davranışları Şehina’yı beşinci, Sedom ve Amora sakinlerinin yaptıkları ise altıncı kata doğru iter. Moşe zamanında Mısırlıların yaptıkları Şehina’yı en uzak nokta olan göğün yedinci katına doğru iter.
Ancak yedi tane tsadik de Şehina’nın geri gelmesi için çabalar. Avraam altıncı kata, Yitshak ise beşinci kata doğru geri çeker. Yaakov dördüncü kata çekmek için çabalarken oğlu Levi Şehina’nın göğün üçüncü katında konuşlanmasını sağlar. Keat bunu ikinci kata nihayet o çağın tsadiği olan Armam da birinci kata getirir. Pesikta de Rav Kahana’ya göre Mişkan inşa edildiği zaman Moşe tarafından yeniden Şehina yeryüzüne döner.
Midraş Şemot Raba Mişkan çadırının inşası bütün dünya milletlerinin gözü önünde Bene Yisrael’in altın buzağı günahından dolayı affedildiğini gösterir. Mişkan Tanrı adına inşa edilen tapınaklar içinde en kutsal ve en kabul edilir olanıdır. Tamamen Yahudilerin çalışmaları ve bağışları ile inşa edilmiştir. Buradaki kutsal emanetler o kadar kutsaldır ki hiçbir zaman yabancı ellere geçmemişlerdir. Buradaki kutsal emanetler Birinci Bet Amikdaş’a transfer edilmiş Pesikta Zutarta’ya göre yıkılıştan önce zamanın dürüst kralı Yoşiyau tarafından gizli bir odaya saklanmıştır.
Mişkan’ın inşa edilmesi bütün kâinatın kuruluşundan daha değerlidir. Her ne kadar kâinat Tanrı’nın kendi sözleri ile kurulmuşsa da Mişkan tsadiklerin olağanüstü çabası ile oluşturulmuştur. Bu da bizlere tsadiklerin çabalarının Tanrı gözünde ne kadar önemli olduklarını gösterir.
Mişkan çadırının inşa edilmesi Şlomo Ameleh’in Şir Aşirim adlı eserinde şöyle anılmaktadır:
“Tsena urena benot tsiyon bameleh Şelomo – Çıkın ve ey İsrael toplumu barışın kralını görün. Batara şeitera lo imo – Klal Yisrael’in O’nun için verdiği taçla birlikte.” (Şir Aşirim 3/11)
Bu hangi taçtır? Bu taç Bene Yisrael’in bağışlarıyla oluşturulan Mişkan adlı taçtır. Bu taç sayesinde Tanrı varlığını Bene Yisrael içinde barındırmaktadır.
Tanrı Bene Yisrael’in bu çalışmasından son derece sevinç duymuştur. Bene Yisrael de hem affedilmenin huzurunu hem de Mişkan gibi bir mücevhere sahip olmanın mutluluğunu yaşamaktadır.
Aşre aam şekaha lo aşre aam ŞeAd… E.loav
Ne mutlu o halk ki O’nunla tecrübelerini yaşar. Ne mutlu o halk ki Aşem onların Tanrı’sıdır.
