Friedman’ın son yazısını okudunuz mu? New York Times’ın ünlü köşe yazarı Thomas Friedman, bu haftaki yazısında İsrail ile Filistinlileri limona benzeterek süregelen soruna yeni bir çözüm bulmuş: limonata yapmak! Friedman yazısında, Obama ve Clinton’un İsrail ve Filistinliler konusundaki başarısızlığını net bir şekilde ortaya koyuyor ve bu durumu yani ABD’nin iki tarafın da güvenini kaybetmesini ve hiçbir ilerleme sağlayamamasını tutarsız, yaratıcılıktan yoksun ve zayıf olmalarına bağlıyor. Bahsettiği limonlar ise birlik olamadıkları için hiçbir karar alamayan Filistin Yönetimi ve karar alma isteği olmayan sağcı Netanyahu hükümeti.
“Hadi daha büyük düşünelim ve yaratıcı olalım” diyor Friedman “çözüm çok basit”. Friedman, 1947’de Siyonist hareketin kabul ettiği ancak Arap ülkelerinin reddedip savaş açtığı, iki millet için iki devlet yani bağımsız bir Yahudi devletinin yanında bağımsız bir Arap devleti kurulmasını öneren 181 no’lu karar yenilenerek Güvenlik Konseyi’ne sunulsun, diyor. Friedman aynı Obama’nın geçen ayki konuşmasında belirttiği gibi 1967 sınırlarını temel alan ve gerekli güvenlik düzenlemeleri ile toprak değişimini öngören bu yasanın kabul edilmesi ile taraflar görüşmelere başlayabilir diyor. Ve ona göre böylece herkes kazanıyor! Filistinliler BM üyeliğine ve istedikleri devlete kavuşuyorlar, İsrail Araplar tarafından Yahudi bir devlet olarak tanınıyor, ABD de barış görüşmelerini başlattığı için övgü alıyor.
Friedman’ın bu iyimser tablosunda unuttuğu birkaç nokta var. Arap devletleri 1947’de kabul etmedikleri bir kararı neden şimdi, üstünden 64 yıl geçtikten sonra kabul etsinler? İsrail’i bir Yahudi devleti olarak, 1967 sınırları veya başka bir sınırla, hangi Arap ülkesi tanıyacak?
İsrail’i Yahudi bir devlet olarak kabul etmeyen El Fetih liderliğindeki Filistin Yönetimi son on yılda İsrail tarafından birkaç kez önerilen devlet olma teklifini reddetti. Commentary Magazine Genel Yayın Yönetmeni Jonathan S. Tobin’in vurguladığı gibi Filistinlilerin siyasi kültür gerçeğini; ‘ulusal kimliklerinin siyonizmin meşruiyetini reddetmesini’ göz ardı etmemek gerekir.
Friedman’ın en büyük eksikliği yazısında hiç Hamas’tan bahsetmemesi. Her ne kadar El Fetih ile önemli fikir ayrılıkları yaşasalar da, uzlaşma anlaşmasıyla, ABD ve AB tarafından terör örgütü listesine alınan, İsrail’in var olma hakkını tanımayan Hamas, artık atılacak her adımda Filistin Yönetimi’nin bir parçası. Friedman’ın önemli bir hatası ise konuya sorun sadece toprak paylaşımıymış gibi yaklaşması. Oysa Filistinlilerin mülteci konusundan vazgeçmeye niyetlerinin olduğunu sanmıyorum. Filistin tarafı mültecilerin yeni kurulacak ‘Filistin Devleti’ne değil, İsrail’e yerleşmesini istiyor. 5 milyon Filistinliyi 7,7 milyonluk İsrail’e yerleştirmekte ısrar edilmesi zaten İsrail’i bir Yahudi devleti olarak tanımamak anlamına geliyor.
2005’te tek taraflı olarak Gazze’den çekildiğinde İsrail’in karşılık olarak barış değil roket saldırısına maruz kaldığı düşünülürse, 1967 sınırlarına dönmek, hangi ‘güvenlik düzenlemeleri’ olursa olsun, İsrail’in kendini savunmasını imkânsız hale getirir. Ayrıca 1967 sınırlarını temel almak bir anlamda Arapların yenilgisinin üstünü örtmek anlamına da geliyor.
ABD, Eylül’deki oylamada tek taraflı bir Filistin Devleti’nin kurulmasını veto edeceğini açıkladıktan sonra neden 181’i değiştirmeyi önersin, mantıklı değil. İsrail’in BM’nin sözüyle yola çıkması da pek mümkün değil. BM’in İsrail-Filistinliler konusunda ne kadar tarafsız olduğu tartışılabilir.
Friedman’ın dediği gibi 2011’in, iki devletli çözümün kabul edildiği yıl olarak tarihe geçmesi için ilk önce iki tarafın da kalıcı bir barışa ulaşmayı istemesi gerekiyor. Barış görüşmelerinin başlaması için ise El Fetih-Hamas birliğinin ve Arap ülkelerinin İsrail’in varlığını gerçek anlamda kabul etmesi lâzım. Ancak bu sayede taraflar masaya oturup gerçekçi taleplerini tartışabilir ve bir sonuca ulaşabilir. Yoksa BM, yazarın deyişiyle, bir limonata fabrikasına dönüşür.
