“Elle adevarim aşer diber Moşe el kol Yisrael………bamidbar – bunlar Moşe’nin …çölde… Bütün Yisrael’e söylediği sözlerdir.” (Devarim 1/1)
Tora Devarim kitabının başlangıcında Moşe’nin nerede konuştuğunu açık bir şekilde söylememektedir. Onun Yarden Nehri’nin kıyısında konuştuğundan söz eder. Moşe’nin konuştuğu ve söz ettiği yerler aslında Bene Yisrael’in günah işlediği belirtilen yerlerdir. Onları utandırmamak ve onore etmek için Tora bu yerlerden açıkça değil daha mecazi anlamda söz etmeyi seçer.
Hâlbuki Moşe halka konuşurken onların yanlış ve günahlarını çok detaylı bir şekilde tekrar işler. Kızıldeniz’in geçilmesinden önce Mısır’a dönmek isteğinden, man konusundaki şikâyetlere, Korah olayından casuslar olayına, altın buzağı günahından birçok isyana kadar yanlış ve günahlar çok detaylı bir şekilde Moşe tarafından listelenmektedir. Yukarıda Raşi’nin görüşü doğrultusunda Tora’nın Bene Yisrael’e vermek istediği onurun aksine, Moşe’nın bu tavrı tam bir çelişki oluşturmaktadır. Devarim 9/24’de Moşe halka “sizi bildiğim güden beri Tanrı’ya hep isyan ettiniz demektedir. O halde Moşe acaba toplumu utandırmayı seçerek mi uyarmak istemiştir?
Elbette ki hayır. Moşe Bene Yisrael için çok ve onları çok sert bir şekilde paylamaktadır. Amacı bu yanlış hareketlerden ders almalarıdır. Bunlar Moşe’nin paylamaları değil Moşe’nin hakkında konuştuğu uyarılardır. İkisi arasındaki fark burada yatmaktadır.
Talmud bir insanın konuşmasında bayağı terimleri kullanmaktan uzak durması gerektiğini öğretir. Tanrı Noah’a yedi çift Kaşer hayvan ile iki çift Kaşer olmayan hayvan almasını söylediğinde Kaşer olmayan hayvanlar için taor olmayan ifadesini kullanmış ve tame sözcüğünü kullanmaktan kaçınmıştır. Tora’da gereksiz kullanılan bir tek harf bile olmamasına rağmen Tora tame ifadesini kullanmamak için daha uzun bir anlatımla bunu vermeyi yeğlemiştir.
Ancak Vayikra kitabında tame sözcüğü oldukça fazla kullanılır. Örneğin Vayikra 11/7’de “domuz yemeyeceksiniz sizin için tame’dir denmektedir. Burada tame sözcüğü özgürce kullanılırken Noah bahsinde ise kullanılmaz. Bu durumu nasıl bağdaştırmak mümkün olacaktır?
Tora bizlere burada çok özel bir ders vermek amacındadır. Üstü kaplı anlatım yanlış anlamaya yer vermeyeceği zaman kullanılmalı ancak diğer durumlarda kullanmaktan özellikle kaçınılmalıdır. Domuz yememenin nedeni açık ve seçik bir şekilde “tame” olmasından kaynaklanır. Domuz yememek için tıbbi, sıhhi, etik birçok nedenler ortaya konabilir ama esas olan konu domuzun ve diğer tame hayvanların tame oldukları için yenmemesidir. Dubno Maggid’in deyimiyle tam olarak ne olduklarını açıklamak için “tame” sözcüğü kullanılmıştır. Ancak Noah bahsinde genel terimlere yer verildiğinden bu sözcüğün kullanılmasına gerek yoktur. Bu sözcüklerin kullanımı sebepsiz olduğunda yanlıştır. Ancak bir sebep varken kullanılması mümkündür.
Merhametli bir ölüm lafı cinayetin masumiyetine bizleri asla inandıramaz. Bunun adı ister merhamet için fişin çekilmesi olsun ister ötenazi olsun bu konunun Tora’ya göre karşılığı cinayettir. Kürtaj sağlık nedenleri dışında yasaktır. “Kadına tanınan haklar” ve benzerleri bu konuda üstü kapalı anlatımdan başka bir şey değildir ve kolaylıkla yanlış anlamaya sebebiyet verebilir. Masum terimleri kullanarak büyük suçların işlenmesine neden olmak son derece kolaydır ve bundan özellikle uzak durmak gerekir.
Bundan dolayı Moşe onları paylarken çok net bir şekilde günahlarının ne olduğunu onlara hatırlatmaktadır. Bene Yisrael günahlarının ne olduğunu anlamalı ve bir daha yapmamaları için kendilerine yanlışlarının ne olduğu açıkça anlatılmalıdır. Bu yüzden Moşe’nin üstü kapalı konuşmaya ihtiyacı yoktur. Ancak Raşi’nin dediği gibi Moşe onlara konuşmaz iken sadece Moşe’nin programını anlatırken elbette ki onların günah işledikleri yerlerin anlatılmasına ihtiyaç yoktur.
