VAYERA : Büyük bir parti

Avraam ve Sara, oğulları Yitshak doğumundan üç yıl sonra sütten kesildiğinde büyük bir parti verirler. Büyük parti günümüzde farklı boyutlarda ele alınan bir kavramdır. Burada işlenen son yıllardaki moda deyimle ‘concept’in ne kadar başarılı olduğu önemli bir kriterdir. O partideki süslemeler yeteri kadar iyi midir? Yemekler çeşitli, bol ve lezzetli midir? İyi bir müzik gurubu veya DJ başarılı müzik yapmakta mıdır?  Herkesin ağzında olan “ne partiydi ama” lafı aslında partiyi büyük veya müthiş yapan şeyin ne olduğunu anlayamayan kişilerin ettiği bir laftır. Avraam ve Sara’nın partisini ‘büyük’ yapan Raşi’ye göre “o neslin büyük insanlarının Şem, Ever ve Avimeleh’in o partide hazır bulunmasıdır.” Bu açıklamaya göre Raşi büyük parti olabilmesi için o partiye büyük insanların katılmasını gerekli görmektedir. Avraam ve Sara’nın yemek, müzik veya süslemelere ilişkin gösterdiği çabalar çok da önemli görünmemektedir. Raşi’nin büyük insanları toplantının büyük olması için ön plana çıkardığını anlayabilmek için Rabi Mordehay Kametensky tarafından “haftanın peraşası” broşüründe anlatılan bir öyküyü nakletmeye çalışalım.

New York’taki South Shore yeşivası terörist bir saldırı sırasında hayatını kaybeden Alisa Flatog anısına her yıl bir fuar düzenlemektedir. Bir yıl fuarın konusu Soferlik sanatıdır. Fuarı ziyaret eden çocuklara bu konuda çeşitli aktiviteler sunulmaktadır. Sanatın ne olduğu film ve gösterilerle izletilmekte, kuş tüyü yani ‘kolmos’ ile deri üzerine yazıların nasıl yazıldığı gösterilmekte, Tefilin yapımının safhaları sergilenmektedir. Bu konu ile ilgilenmeyen çocuklara ise bir başka masada basit bir tsitsit kursu tertiplenmiştir. Ancak fuarın en merkezi gösterisi Yeşiva’ya hediye edilecek bir sefertora’nın hazırlanışına sunulan ortak olma fırsatıdır. Çocuklar sofer’in harflerin nasıl kelimeye ve pasuklara dönüştürdüğünü izlerken basit bir derinin yeryüzünün en kutsal objelerinden biri haline dönüşmesine de tanıklık etmektedirler. Çocuklar arasında bulunan yedi yaşındaki Moşe Dafna önce tefilin imalatını gözler; ardından eline kolmos alarak deri parçası üzerine yazı yazmayı öğrenir. Kendi giyebileceği kaşer bir tsitsit yapımından sonra en heyecanlı kısma yani sefertora’ya kendi adına bir harf kaydını izlemeye ulaşır. Moşe sofer’i hayranlıkla izlerken birden bire aklına gelen soruyu sormak için izin ister. Sofer olan tecrübeli Rabi çocuktan gelecek ‘alaha’ sorusunu yanıtlamaya kendini hazırlar ama çocuk bambaşka bir soru sorar: “Rabi yaş günü partileri de yapıyor musunuz?”

Sihirbazlar, palyaçolar ve benzeri şeylerden artık sıkılmış bir çocuğun masumiyet ve saflığından hareketle “büyük parti” kavramını anlamak için elbette ki kendimizi onun yerine koymamız gerekir. Moşe tamamen ‘büyüklük’ ile dolu olan partiden daha büyük bir parti olamayacağının bilincindedir. Ve artık onun için büyük parti balonlarla doldurulmuş her tarafta gösterilerin zorla izleyiciye gösterildiği bir balo salonu resminden çok daha farklıdır.

Büyüklük muhteşem görünüşlü bir dans pistinde saklı değildir. Yahudiliğin yüksek amaçlarına yönelik arzu, çocukları hayattaki gerçek amaçları konusunu sorgulamaya iten “herhangi bir concept” konulu Bar Mitsva törenleri ile de ortaya çıkmayacaktır. Bu zamana kadar yüzlerce Bar Mitsva kutlamasına katılmış olmam sürpriz değildir. Ancak bunlar içinde Bar Mitsva kavramına uygun bir temada kutlanan Bar Mitsvaların sayısı üç veya dört taneden de fazla değildir.

Raşi’nin algıladığı ‘büyüklük’ kavramı Tora’nın tanımladığı büyüklük kavramının doğrultusundadır. Büyük partinin büyük katılımcıları aydınlatıcı ve ilham verici olmalıdırlar. Büyük kutlamalardaki ana tema alçakgönüllü topluluk üzerine sonsuz bereketini bahşeden Tanrı’nın büyüklüğü olmalıdır ki Avraam ve Sara’nın büyük partisi bu yönde karşımıza çıkmaktadır.

Neşeli vakit geçirmek istediğiniz zaman ‘neşeli’ bir partiye katılmak bu isteğimizi karşılar. Ancak istediğimiz ‘büyük’ parti ise büyük nitelikleri olan büyük kişilere ihtiyacımız vardır. Parti onlar ve nitelikleri ile ‘büyük’ olabilecektir.