Seçmek

Farkında olsak da olmasak da, hayatımızın her anı seçimlerle dolu. Bu yazıyı yazarken kullandığım bilgisayardan, klavyeye, oturacağımız mahalleden, okuyacağımız kitaba, güncel haberleri okuduğumuz gazeteden, ayağımız üşüdüğünde giyeceğimiz çoraba kadar. Bazen bir şey seçmediğimizi düşündüğümüzde bile seçmeye devam ederiz; örneğin okul hayatında senelerce giydiğimiz üniformalarda aynı sınıfta okuyan kırk kişinin edası aynı olmaz. Diyelim ki hepsi sarı gömlek, lacivert hırka ve gri etek veya pantolon giymek zorunda. Bazıları hırkayı farklı bir şekilde giymeyi seçer, genç kız değişik bir uzun çorap seçer, hemen seçimiyle kendini farklılaştırır. Teoride o da herkes gibi sarı gömlek, gri etek ve lacivert ceket giyiyordur ama farklıdır. Seçimleriyle göze çarpar.

***

Bazı konularda çok kolay seçimler yaparız, bazı konularda ise zor. Bence ilgi alanlarımızla da alakalı. Birisi aylarca alışveriş merkezlerine gidip gelip dizüstü bir bilgisayar seçemezken, öbürü bir iki akşam internetten araştırıp ısmarlayabilir, alışveriş merkezine gidip yorulmaz bile. Ben de mega süper marketlerde dağılırım mesela, seçemem, bulamam, çeşit sayısı aşırı gelir. Daha normal boyutta bir markete gitmeyi tercih ederim. Çabuk seçerim, işim çabuk biter. Bilimsel makalelere fazla meraklı olmama rağmen, yıllar önce Scientific American Dergisi’nde seçimler yapma ve kararlar vermenin insan beynini ne kadar yorduğu üzerine bir makale okumuştum. Bir konuda aşırı odaklanmanın veya ardı ardına birçok seçimler yapmanın, günün ileriki saatlerinde beyni yorduğunu ve yanlış kararlara sebebiyet verebileceğinden bahsediyordu. Uzun süren bir teste giren öğrencinin test bittikten sonra alakasız bir konuda kolay karar alamaması gibi…

Bu her konuda çabucak, düşünmeden, rastgele seçimler yapalım anlamına gelmiyor tabi. Seçeneklerimizin mantığını kavradıktan sonra, işimize en çok yarayacak, bize en çok hitap eden veya hayatımızı en çok kolaylaştıracak seçimi yapmak önemli.

Dikkatinizi çekerse, kararsız insanlar her zaman sıkıntılıdır çünkü seçemezler. Yanlış yapmaktan korkarlar, kararların bir düşünceden bir eyleme geçme sorumluluğundan korkarlar, hatta dalga geçilmekten bile korkabilirler. Hâlbuki seçememe, bir konuya çok odaklanma onları tüketir. O yüzden en kötü seçim kararsızlıktır.

***

Yaşadığımız sürece yaptığımız seçimlerle kendimizi ve hayatımızı şekillendiriyoruz. Yaşadığımız hayat, bir anlamda seçimlerimizin harmanı. Ancak bazen çevremizdeki insanların seçimleri de bizim hayatımızı etkileyebiliyor. O zaman seçmekten yorulmuş beynimize, tükenmişliğimize rağmen yeni bir güne kalkarken yine seçimler yapmamız gerekiyor. Hayat seçimler yaptırıyor, seçimler hayatımızı oluşturuyor…