“Şam sam lo hok umişpat – Orada toplum için kural ve yasaları koydu.” (Şemot 15/25)
Raşi Mara’da Tanrı’nın bizlere Şabat mitsvasını verdiğini kaydeder. Rabilerimiz burada bir soru sorarlar: Neden Şabat mitsvası Sina tecrübesinden önce burada verilmiştir. Neden bu mitsva da diğerleri gibi aynı zamanda iletilmemiştir? Siduro Şel Şabat kitabının yazarı Rabi Hayim bar Şlomo’ya göre bu durum Şabat gününün eşsizliğini ortaya koyar. Midraş Gemara Masehet Şabat 10/A’ya dayandırdığı görüşünde Tanrı’nın Moşe’ye şöyle söylediğini öğretir: “Hazinemde çok değerli bir hediye var ve adı da Şabat’tır. İsrailoğulları’na bu hediyeyi onlara vermek istediğimi söyle.”
Sina tecrübesinden hemen önce önümüzdeki hafta da okuyacağımız Yitro peraşasında şöyle bir cümle vardır: “Git İsrailoğulları’na söyle: Sizler Mısır’da ne yaptığımı gördünüz. Sizleri kartal kanatlarında taşıdım ve Kendime getirdim. …sizler şimdi bir Kohenler krallığı ve kutsal bir toplum olacaksınız.” İsrailoğulları’nın buna cevabı “Tanrı’nın söylediği her şeyi yapacağız” şeklinde olur. (Şemot 19/8) Bu cümle gerçek bir şekilde Tanrı’nın krallığının kayıtsız şartsız kabulünün ifadesi ve İsrailoğulları’nın Tora’yı almaya layık olduklarının bir göstergesidir. Onlar Tora’yı kazanmışlardır.
Tanrı Şabat gününün İsrailoğulları tarafından farklı bir şekilde bilinmesini ve algılanmasını istemiştir. Çünkü bu gün kesinlikle bir hediyedir. Tora’nın diğer emirlerini ‘kazanmak’ gerekirken bu topluma bir ‘hediye’ olarak verilmiştir.
Siduro Şel Şabat bir babanın oğluna karşı ki farklı tipte sevgi duyduğunu öğretir. İlki doğal olan sevgisidir çünkü onun oğludur. Yeni doğan bir bebek iken ve hiçbir şey yapmazken bile babasının sevgisini uyandırmayı başarır çocuk büyüyüp de babasını memnun edecek davranışlarda bulunmaya başlayınca sevginin davranışlarla ilgili ikinci tipi devreye girmeye başlar. Çocuk babasını memnun edecek davranışlarda bulunmazsa sevginin ikinci tipi çok fazla gelişmez ancak doğal biyolojik yakınlıktan doğan ilk tipte de bir azalma olmaz. Bu durumu David Ameleh’in oğlu Avşalom bahsinde görmekteyiz. Babasına karşı isyan eden ve hatta onu öldürmek için takip eden Avşalom öldürüldüğünde David inanılmaz bir üzüntü duyar ve duygularını şöyle haykırır: Oğlum Avşalom. Oğlum, oğlum Avşalom. (Şemuel II 19/1)
Benzer bir şekilde Tanrı ile İsrailoğulları arasındaki sevgi mitsvalar yerine getirildikçe artar. Ancak Tanrı’nın isteği yerine getirilmediğinde asıl kalıcı sevgi değişmez. Şabat bir hediye olarak İsrailoğulları’na buna layık olup olmadıklarını anlamak için verilmiştir. Buna layık olup olmadıkları bir şarta bağlı değildir. Bu hediye tam olarak da İsrailoğulları’na layıktır.
Tanrı İsrailoğulları’na bir babanın oğluna cevap verdiği gibi yanıt vermektedir. Bu da onlarda Tanrısal sevginin oluşmasını sağlamıştır. İnsan ve kâinat yaratılmadan önce Tanrısal sevgi diye bir kavram bulunmamaktaydı. Yaratılın amacı hiç kimseye nasip olmayan bir Tanrısal inayeti ortaya çıkarmaktır. Bu da Şabat Kiduş duasında neden altı yaratılış gününün anımsandığı gerçeği ile çakışır. Yaratılış da Şabat da birbirine benzerler çünkü ikisi de Tanrı tarafından yaratılmıştır.
Şabat mitsvasının Mara’da Sina tecrübesinden daha önce verilmesi Tanrı’nın bizlere karı duyduğu koşulsuz sevginin bir ispatıdır. Şabat gününü gözettiğimiz zaman Tanrı ile aramızdaki çok özel ilişkiyi daha sağlam temellere oturturuz.
