Madam Çela merhaba, ismim Nedim Manisalı. Soyadımdan anlaşıldığı gibi sanırım ailem Manisalıymış. Yani öyle diyorlar... Rica etsem Manisa tarihi hakkında bizimle biraz bilgi paylaşır mısınız? Şehrin çok kültürlülüğü ve Yahudi tarihiyle ilgili çok şey duydum.
-Yoktu Manisa’da Yahudi mahudi!
Anlamadım? Nasıl olur?
-Olur.
Hayırdır Madam Çela? Emin misiniz? Manisa’da Sardes Sinagogu var, Milatta Önce 5. yüzyıldan kaldığı söylenir. Hatta Yahudiliğin Sefarad kolunun burada doğduğu söylen-
-Söylenmez! Nada!
Hatta Manisa’daki Sardes’in ismi, Lidya ve Pers dillerinde “Sfard” olarak geçer.
-Geçmez.
Kimileri de Sardes için Sefarad kolunun doğduğu yer der, hatta tarih için çok mühim bir yerdir, doğru mu?
-Değil.
Yani her şeyi geçtim, koskoca şehzadeler şehri Manisa’nın mozaiği bol olur… Sonra renkli mahalleleri?
-Maalé renkli? Ade be, olmaz.
E benim soyad Manisalı?
-Yanlış yazdilar onu paşam.
Yahu çok saçma! Hatta Manisa Yahudi Cemaati çok eskidir, tarihte unutulmuştur, güzel bir mezarlığı vardır diyorlar. Siz ne düş-
-Düşünmüyorum. Olmayan şey unutulmaz. Mezarlık falan da yok.
Peki, her şey geçtim Madam Çela, eski tarihçilerden Bodrumlu Avram Galanti, Manisa’nın Turgutlu ilçesinde 1391 tarihli bir İbranice kitabeye rastladığını belirtmiş. O da mı yanlış biliyor?
-Bilmiyor.
Ama tarih? Mozaik? Çok kültürlüğün izleri?
-İz miz yok ade paşam uydurmasyon onlar.
E ama Manisa için mozaik derler?
(Eline duvar mozaik taşı yapıştırır)
-Al sana mozaik!
E o zaman Sardes’i geçtim Manisa’daki bu sinagog nedir? Buyurun foto?
(Virane durumda olan ve önümüzdeki günlerde kentsel dönüşüm projesinde yok olacağı iddia edilen Manisa’daki sinagog fotoğrafını tutuşturur*)
-Değil o sinagog minagog. Uydurma! Kapısı var gerisi yok. Böyle sinagog mu olurmuş. Ya me se dirityo la psensya be… Sabrım kalmadı.
Bakın şu yıkık kapıyı görünce ne görüyorsunuz?
-KENTSEL DÖNÜŞÜM!!! No estamos envitados a la boda?! Anla artık!!! Anladın mı?
Anladım.
-Neymiş?
Manisa’da Yahudi tarihi yok. Eskiden olmuş olabilir. Manisa çok kültürlü kültürel mozaiği olan bir şehirdir. Çok değerli mozaikleri vardır bir de az değerli mozaikleri vardır. Mozaikler ikiye ayrılır.
-Bravo paşam.
* Sinagog kalıntılarının Kentsel Dönüşüm kapsamında yıkılacağını dile getiren mahallenin yerel halkı oldu. Sosyal medyada dolaşan söylentileri netleştirmek için yıkımla ilgili belediyeyi aradık ama ulaşamadık. Bu durumu belirtmek ister, bu topraklardaki renklerin ortak tarihin kaybolmamasını temenni ederim.
