P irke Avot beşinci bölümünün başında kâinatın on söz ile yaratıldığını anlatır. Daha sonra Adam ile Noah arasındaki on başarısız nesilden ve tufanın kâinatı yok etmesinden söz eder. Sonraki Mişna ise Noah ile Avraam arasında on başarısız nesil olmasına rağmen Avraam’ın geçen on neslin yaptıklarını unutturacak kadar başarılı ve Tanrı yolunda yürüdüğü anlatılır. Sonraki Mişna ise bu konuya açıklık getirir: “Atamız Avraam on sınava tabi tutulmuş ve hepsinden geçmiştir” (Mişna – Pirke Avot 5:3).
Rabi Raymond Beyda ‘Nisayon’ (sınav ya da test) sözcüğüyle neyin kastedildiğini anlamanın, özellikle ‘test eden’, Tanrı olduğunda oldukça zor olduğuna dikkati çeker. Tanrı’nın birini teste tabii tutmasına gerek yoktur çünkü sonucu zaten bilmektedir. Rabiler burada farklı bir noktaya temas ederler. Avraam on kez teste tabi tutulmuş hepsinde başarılı olmuştur çünkü bu onun Tanrı’ya olan sevgisini ve Tanrı’nın da ona olan sevgisinin işaretidir.
Testlerin amacını anlamak için kişi ilk olarak, Tanrı’nın, fiziksel dünyayı yarattığında, mükemmel Avraam imajını da gökte oluşturduğunu fark etmelidir. Atamıza, gökteki imgesinin mükemmelliğiyle uyuşabilmesi için büyük manevi güçler verilmiştir. Ancak bu güçler, sadece potansiyel olarak vardır. Tanrı’nın onu test etmesi ve bu testler zamanında Avraam’ın bir insanın gösterebileceği en üst düzeyde bağlılığı göstermesi, işte bu potansiyelin gerçeğe dönüşmesidir.
İnsan bu ‘manevi fizik’ kavramını nasıl anlayabilir? Güzel bir fizikle doğmuş bir insan düşünün – güçlü kollar ve bacaklar, kuvvetli kaslar, iyi bir kalp vs. Bu atletik yapılı insan iyi içgüdülere veya el-göz koordinasyonuna da sahip olabilir. Ama bütün yeteneği potansiyelden başka bir şey değildir. Atlet, spor tekniklerini çalışarak, idman yaparak kendini geliştirmelidir. Uyku ve beslenme düzenine dikkat etmeli ve her şeyden önemlisi vücudunu sınırlarına kadar çalıştırmalıdır. Doğduğunda sahip olduğu yetenekleri geliştirmek için uğraşmalıdır. Arkasına yaslanıp başarı beklerse, başarılı olabilecek halde yenilgiye uğrar. “Ya kullanırsın ya da kaybedersin” mantığını hemen öğrenmelidir.
İlk testte, Tanrı Avraam’a “Leh Leha – Kendin için git” der. Raşi bunu ‘Kendi iyiliğin için’ diye açıklar. On testin sonuncusunda Tanrı yeniden emreder: “Kendin için Moria bölgesine git”. Tanrı’nın Avraam’a mesajı, sınavın sonucu hakkında hiçbir şüphesi olmadığıdır. Test, insanın iyiliği içindir. Bu, en iyi antrenör olan Tanrı’nın rehberliğindeki manevi bir çalışmadır. O, insana verdiği saklı yetenekleri bilir ve bu manevi kasları mükemmelliğe doğru nasıl geliştireceğini en iyi O bilir.
Bu ders herkes için geçerlidir. Doğduğumuzda her birimizin içinde mükemmelliğe ulaşabilecek kişisel yetiler vardır. Tanrı, potansiyelimizi gerçek güçlere dönüştürmek için geçmemiz gereken testleri bilir. Tanrı korkumuzu mükemmelleştirmek için Tora çalışmalıyız. Böylece testlere vereceğimiz tepkiler de Tanrı’nın hoşuna gidecek biçimde olur.
Potansiyelimiz belki Avraam’ınki kadar büyük değildir; ama belki de öyledir. Yine de kesin olan bir şey vardır; Tanrı neleri yapabileceğimizi bilir ve mükemmel ‘ben’e ulaşabilmemiz için gereken çalışma ve eğitimi de sağlar. Görevimiz bu zorlukları kabul etmek ve manevi kaslarımızı adım adım potansiyelimizin en üst seviyesine doğru geliştirmektir. Hepimiz bu potansiyeli kullanmalı, asla kaybetmemeliyiz.
