Bu antisemitizm zaman çizelgesi, dini ve etnik bir grup olan Yahudilere karşı antisemitizm gerçeğini, düşmanca davranışları ve ayrımcılığı kayıtlarla ispatlar.
Yaşar Levent
Bu antisemitizm zaman çizelgesi, dini ve etnik bir grup olan Yahudilere karşı antisemitizm gerçeğini, düşmanca davranışları ve ayrımcılığı kayıtlarla ispatlar.
Antisemitizm tarihinin izi, eski zamanlardan günümüze kadar sürülebilir.
Yahudilere yapılan mezalim, değişik vesilelerle ve çok geniş bir coğrafik bölgede olmuştur. Zulüm, Yahudi tarihinin geniş bir bölümünü teşkil etmiş ve yapıldığı bölge ve ülkelerin tarihsel ve sosyal gelişimlerinde etkili olmuştu. Avrupa ve Ortadoğu, bu mezalimin ana bölgeleri olarak öne çıktı. Din unsuru da, bu konunun kökünde yatan ana unsurlardan biri oldu.
Yapılan bir araştırmada, Yahudilere yapılan zulmün, özellikle Avrupa'da, ekonomik koşulların olumsuz gelişmeleri sürecinde arttığı görülüyor.
11. ve 13. yüzyıllar arasındaki dönem, Yahudiler için, Avrupa'nın birçok yerinde, kan iftiraları, kovulmalar, din değiştirmeye zorlamalar ve katliamlarla dolu geniş çaplı baskılar ile geçti.
Bu çalışmamın ana sebebi, değişik zaman ve zeminlerde bahsedilen bu konunun, tarihsel bir sıralamasını yapmaktır.
Bunun için özellikle Israil Tel Aviv Üniversitesi ve Amerika Los Angeles'teki Simon Wiesenthal Enstitüsünde, değişik zamanlarda yaptığım temas ve araştırmalardan faydalandım. Konuyu yedi tarihsel bölümde inceledim:
1- Hıristiyanlıktan önceki dönem
2- Roma İmparatorluğu
3- Karanlık çağlar
4- Erken Ortaçağ
5- Ortaçağ sonrası
6- Rönesans dönemi
7- Modern çağ (1986 yılına kadar)
1. Hıristiyanlıktan önceki dönem (Pre-Christian Era)
MÖ 586-580 Babilliler, Nabukadnezar ile Judea’yi isgal eder, 10 bin civarında Yahudi ailesini esir alır ve Kudüs’teki tapınağı yıkar.
MÖ 175-165 Makabilerin The Deuterocanonical birinci ve ikinci kitaplarında, Antiochos Epiphanes’in Kudüs'te Zeus heykelini dikmek için çalıştığı kaydedilir. Hanuka Bayramı bu girişime karşı Makabilerin ayaklanma anısına kutlanır.
MÖ 38 İskenderiye, Mısır çete saldırıları.
MÖ 3 Mısır’dan atılma.
2. Roma İmparatorluğu dönemi
Önce Haşhmonaim, sonra da Herod Krallığındaki bağımsız Yahudiler, güçlerini zamanla kaybedip Romalıların yönetimi altına girdi. Ancak bu imparatorluk, Yahudi toplumuna karşı gaddar bir tutum sergilemişti. MS 66 yılındaki Yahudilerin ayaklanmasını, Roma imparatorları Vespasyan ve Titüs bastırdı. 985 köy haritadan silinmiş ve Yahudi nüfusunun büyük bölümü yok edilmiş, öldürülmüş, köle edilmiş ve kaçmaya zorlanmıştı.
MS 19 - Roma İmparatoru Tiberius, Roma’dan Yahudileri kovar. Bu kovulma, Roma tarihi yazarları Suetonius, Josephus ve Cassius Dio tarafından bildirilmekte.
MS 37 – 41 - İskenderiyeli Philo Flaccus’ta naklettiğine göre, Alexandria (İskenderiye, Mısır)’da binlerce Yahudi, çeteler tarafından öldürüldü.
MS 50 - Cassius Dio’nun Roma Tarihi kitabında belirtildiğine göre, Roma İmparatoru Claudius'un emriyle Yahudilerin toplantı yapmaları yasaklandı. Claudius daha sonra Yahudileri Roma’dan sürdü.
MS 51 – 52 - Yahudiler Roma’dan sürüldü.
MS 66 - İskenderiye, Mısır çete saldırıları.
MS 66 – 73 - Romalılara karşı olan ‘Büyük Yahudi İsyanı’ Vespasian ve Titus tarafından bastırıldı. Roma Ordusu Kudüs’te birçok Yahudi’yi öldürdü, kölelik ve esaret için yaklaşık 100 bin kişi aldı. Bunları, İsrail’den Roma İmparatorluğu'nun diğer yerlerine dağıttı.
115 – 117 - Cassius Dio’nun naklettiğine göre, binlerce Yahudi Mısır, Kıbrıs ve Cyrenaica’da sivil kargaşa sırasında öldürüldü.
119 - Roma İmparatoru Hadrian, Yahudiliği fiilen yasadışı hale getiren sünneti yasakladı.
132 – 135 - Bar Kohba İsyanının bastırılması. Cassius Dio’ya göre 580 bin Yahudi öldürüldü. Hadrian, Suriye Filistin’ini oluşturmak icin Galile ile birleştirilen Judea’dan, Yahudilerin sürülmesini emretti. Büyük Yahudi nüfusu, Tiberias ile Samiriye ve Celile’de kaldı. Bu Yahudi diasporasının başlangıcıdır. Hadrian, Kudüs Tapınağının yerinde Jüpiter için bir pagan tapınağı inşa etti. Kohba, Roma İmparatorluğu'na karşı umutsuz, üç yıllık bir isyan başlattı. Birçok Yahudi onu Mesih olarak kabul etmişti. Çevresinde 500 bin Yahudi öldürüldü; binlercesi köle olarak satıldı veya esir alındı. Yahudilik artık yasal bir din olarak kabul edilmemeye başladı.
135 - Yahudilere karşı ciddi Roma zulmü başladı. Hamursuz Bayramı’nda matsa yemeleri, Tevrat okumaları ve sünnet yasaklandı.
250 - Carthage’dan atılma.
224 - İtalya Yahudileri din değiştirmeye zorlandı.
287 – 301 - İmparator Diocletianus tarafından yetkilendirilen St. Gregory güçleri, 4 milyon Yahudi ve Ermenistan’da Tevrat’ı uygulayan Hıristiyanları, ya Katolik olmaya ya da ölümü seçmeye zorladı.
306 - Elvira Kilise Meclisi, Hıristiyanlar ve Yahudiler arasındaki evlilikleri yasakladı. Birlikte yemek yemek gibi diğer sosyal ilişkiler de yasaklandı.
315 – 317 - Constantin, Yahudiler ile ilgili çeşitli yasaları sahneye koydu. Yahudilerin Hıristiyan köle sahibi olmalarına ve onları sünnet ettirmelerine izin verilmedi. Hıristiyanların Yahudiliğe dönmesi yasadışı ilan edildi. Dini hizmetler için cemaat hareketleri kısıtlandı, Yahudilerin ancak tapınağın yıkılma yıldönümünde Kudüs'e girmelerine izin verildi.
325 - Yahudiler, Konstantin tarafından yeniden Kudüs’ten kovuldu.
351 - Perslerde kitap yakma.
357 - İtalya’da Yahudilerin mülkleri müsadere edildi.
379 - Milano’da sinagog yakıldı.
388 - Hıristiyan çeteciler, yerel piskopos tarafından kışkırtılarak, Callinicum’da bir sinagogu yaktı. I.Theodosius, sorumluların cezalandırılmasını emretti ve masrafların Hıristiyanlar tarafından karşılanmasıyla sinagog yeniden inşa edildi. Milano’dan Ambrose, bir mektup yazarak, davanın düşürülmesine ısrar etti. İmparatorun önünde bir ültimatom yayınlayarak, bu davanın düşürülmesine kadar görevine devam etmeyeceğini bildirdi; Theodosius da buna uydu.
415 - İskenderiye’den kovulma.
415 - Yahudiler Purim sırasında ritüellik bir cinayetle suçlandı. Antioch’taki Hıristiyanlar sinagoga el koydu. İskenderiye Piskoposu Cyril, kuvvetlerini sinagoga soktu ve Yahudileri ihraç etti. Sinagogun mülkiyetini çetelere verdi. Vali Orestes protesto için neredeyse ölümüne taşlandı.
418 - Minorka’da Yahudiler din değiştirmeye zorlandı. Yahudilerin, din değiştirmeye veya sürülmeye zorlanmasına ait ilk kayıtlar; Minorka Piskoposu Severus’un, adayı fethetmesi üzerine 540 Yahudiyi Hıristiyanlığı kabul etmeye zorladığı iddia edildi. Magona Sinagogu yakıldı.
468 – 470 - Babylon / Judea Yahudilerin kovulması.
469 - Ipahan’da kıyım.
489 - Antioch’da sinagog yakıldı.
Devam edecek
