Bu sıralar özellikle ishal ve kusma şikâyetleriyle insanlar hastanelerin acil servislerine müracaat ediyorlar. Bunun nedeni ne? İshal, kusma ve bazen de yüksek ateş ile ortaya çıkan, insanlara ağız yoluyla bulaşan bazı mikroplar gastro enterit dediğimiz hastalıklara yol açarlar. Bu hastalıkların daha sıklıkla görüldüğü aylar yaz aylarıdır. Bu nedenle son zamanlarda başvuruların sayısında artma oldu.
Uz. Dr. Sadi Rüştü Vural (*)
Besinlerle bulaşan en önemli hastalıklar:
Tifo, Dizanteri, Kolera, Brucella ile bazı Salmonella ve E.Coli türleriyle oluşan gastro enteritlerdir.
Neden özellikle yaz ayları yaklaşınca bu tür şikâyetler artıyor?
Bu mikroplar özellikle sıcaklarda daha hızlı çoğalıyorlar. Besinler üreticiden tüketiciye ulaştırılırken soğuk zinciri kırılırsa, yani yolda sıcağa maruz kalırlarsa mikroplar hızla üremeye başlıyor. Mikropların sayısı arttıkça hastalık yapma riski de artıyor. Ayrıca yazın insanların denize ve havuza girmesi, ağız yoluyla bu pis suları yutmalarına ve gastro enteritlerin artmasına neden oluyor. Çok önemli bir başka neden de sineklerin ve özellikle yazın ortaya çıkan insana da bulaşabilen bazı parazitlerin bulaştırdığı hastalıklardır. Bilindiği gibi sinekler çöp ve pislikle yiyecekler arasında mikrop taşıyan bir köprü oluşturuyor.
Nasıl önlem alınabilir?
Besinlerin üreticiden tüketiciye kadar ulaşmasındaki her safhayı denetlemek,
Kabuğu soyulabilen gıdaların kabuklarını soyarak soyulmayanlarda ise iyice yıkayarak yemek,
Çiğ veya az pişmiş et yememek çiğ süt içmemek,
Genel temizlik kurallarına uymak ve sineklerle ve diğer haşeratla savaşla önlem alınabilir.
Hazır gıdalardan uzak durmak çözüm mü?
Fıstık, ceviz gibi yağlı tohumlarda, mısır, pirinç gibi besinlerde üreyebilen küf toksinleri, pastörize edilmemiş sütte bulunan Brucella ve en tehlikelilerden biri olan Salmonella Türkiye’de de insan sağlığını tehdit eden patojenler arasında. Patateste filizlenme nedeniyle artan solaninin toksini, 20—30 zehirli türü olabilen mantardaki doğal toksinler ve midye, istiridye ve kabuklu deniz hayvanlarından geçen salmonella ve benzeri bakteri toksinleri en sık görülenler arasında.
Elde hazırlandığı için hijyen konusunda özel önem gerektiren ve iç sıcaklıkları zararlı mikropların ölmesini sağlayacak kadar yükselmeyen ızgara köftelerden, havasız ortamda mikropların toksin üretme riski olması nedeniyle bütün olarak çevrilmiş tavuktan, pastörize edilmemiş sütten yapıldığında Malta Humması’na (Brusellozis) neden olabilecek peynirden, vakumlu paketi açılıp kısa sürede tüketilmeyen sosis ve salamdan uzak durmalıyız. Sütlaç, kazandibi, muhallebi, dondurma gibi sütlü tatlılar da hazırlandıktan sonra soğutucuda tutulmazsa tehlikeli olabilecek gıdalar. Çiğ yumurtadan yapılan mayonez; marul, salata, maydanoz gibi sebzeler de iyi yıkanmadığında riskli olabiliyor. Türkiye’de her yerde en güvenilir yiyecek ise yoğurttur. Izgara ete kıyasla pişmiş tencere et yemekleri; sebze, sarma ve dolma gibi zeytinyağlı yemekler güvenilirdir.
Bu gibi sorunları olan bir hastanın tedavisi nasıl olur?
İshal ve kusma ile kaybedilen sıvı ve elektrolitler serumla yerine konmalı ve eğer etken bir mikropsa antibiyotik tedavisi başlanmalıdır.
Ne zaman hastaneye başvurulmalı? Evde ilk yardım ne olabilir?
Ev koşullarında, ağızdan sıvı ve elektrolitler kusma ve mide bulantısı nedeniyle yerine konamıyorsa veya ateş yükselmişse, hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
* İç Hastalıkları Uzmanı Or-Ahayim Hastanesi
