La koegzistensya de la siensya i la relijion

Judeo-Espanyol
15 Ocak 2020 Çarşamba

İsak Eskinazi

 

Esto es un sujeto ke areyeva muncha agua porke la relijion i la siensya estan meskladas en la politika komo en la vida sosyal. Tienen sus partes de luz i de sombra. Unos dizen ke la siensya i la relijion son doz kozas ke no pueden konbivir. Otros dizen ke las dos pueden bivir endjuntos i en pas. Siguro ke antes del Renasimyento, la relijion dominava todo el puevlo en jeneral inkulto i tanbien los reyes devian de akseptar lo ke dizian los relijiozos de la iglesia.

En el tiyempo del renasimyento Galileo para no ser matado aksepto de dizir ke el sol se mueve al rededor del mundo, ma salyendo de su djuzgo, tanbien dize ke, “se lo ke sea, es el mundo ke se mueve al rededor del sol.”

Komo Galileo munchos fueron djuzgados i algunos matados. Ama kon el tiempo los siyentifikos no tuvieron ningun problem para azer akseptar siertas kozas ke no estavan eskritos en los livros santos.

El premio Nobel de fizika del anyo 1993 fue atribuido a Joseph Taylor. El dize ke “Un deskruvrimiento siyentifiko es un deskuvrimiento relijyoso. Mas deskuvrimos kozas sovre muestro mundo, mas grande es el deskuvrimiento de Dio.”

Martin Luther King diziya: “La siensya bushka, la relijion interpreta. La siensya da al ombre saviduriya ke es fuerza, la relijion da al ombre “hohma”, ke es kontrol. La siensya se okupa de faktos, la relijion de valores i ansi se kompletan.”

Albert Eistein diziya ke “La siensya sin relijion es una persona kosha, i la relijion sin la siensya es una persona siega.”

Un savio dize : “Todo al rededor de mosotros lavora komo una ora. Deve de aver una intelijensya ke dirije este mundo. Unos la yaman la natura, otros la yaman, komo Darwin, la evolusyon. I tanbien ay munchos otros ke la yaman El Kreador.”

Ansi para muncha djente la siensya i la relijion estan mano kon mano. Todas las dos mos yegan de la metafizika. Ama devemos de akseptar ke sin los lavoros de los laboratoryos i la kuriozidad de los umanos, no ivamos a tener ni la komputadora, ni la elektrisidad, ni ivamos a kaminar sovre la luna, ni ivamos a tener el telefono de aldikera.

De otra parte, la siensya no trata de diskutir las raises del universo. Los sientifikos admiten ke aun agora no savemos ande estan eskondidas estas raises…

La siensya mos dize ke kada realidad es realidad asta ke se mostra el kontraryo. La relijion mos dize ke lo ke esta eskrito en los livros santos es siempre la verdad. Kreer en la relijion no empide al siyantifiko de kontinuar en su kamino. La siensya es el estudyo de la natura i de sus leyes. El fondo de la relijion es kreer, tener fe. Por esto uno no afekta el otro. Para muncha djente mas entras en las enigmas de la siensya, mas se desvelopa su spiritualidad. Munchos pensan ke la siensya es una eskola de pensamiento i de hohma i es un metod ke no tiene ningun dar i aver kon la relijion. Unos dizen ke las dos se kontradizen porke la siensya es evidensya, la relijion es fe. La siensya puede yerrarse, la relijion nunka. La siensya se baza sovre la razon i la lojika, mientras ke la relijion se baza sovre la fe i la kreyensya. La siensya aktua kon el meoyo, la relijion kon las emosyones. La siensya mos dize lo ke es. La relijion mos dize lo ke deve de ser. La siensya se okupa del puerpo, la relijion de la alma.

En realidad, para tener una vida sana, ay ke kuidar el puerpo i la alma. Solo lo importante es de no olvidarse ke la siensya i la relijion son komo la agua i la azete. Las dos pueden kaver en un bokal ma nunkla se mesklan.

 

 

 

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün