Tutamıyorum Zamanı

Artık ne şarkı sözleri ne de kafiyeler yetersiz kalıyor dünya ekonomisini anlatmaya. Yeşilçam dizilerle dünyayı fethederken, öncesinde zombi filmleri seyrede seyrede tüm dünya eve kapandı, zombi olmamak için uğraşıyor. Başta G7 ülkeleri herkes günü kurtarma derdinde. Herkes Joker’i kötü biliyor ama aslında sorun Batman ve IP (Yip) Man.

Şampiyonlar Liginde Bitcoin ile Montgolfier kardeşler gibi uçmak isteyenlerle piyasa 1 trilyon dolara yaklaşmış. Genişlemeci para politikası izleyenler likidite tuzağına düşmüş. Altına hücum eden petrole küsmüş. Euroya güvenenler Brexit ile tufaya gelmiş. Vadeli kontratı alan benim balonlarım vardı demiş. Küresel 17 trilyon dolar tahvili alan üste para vermiş. Pandemiyi bahane eden merkezler yine matbaayı bulmuş. Ülkelerin toplam borcu 250 trilyon doları aşmış, GSYİH’ları üçte biri kalmış. Hikâye bu ya, beyaz atlı prens arayanlar kötü kalpli cadı artık gitti diye ticaret, kur, faiz savaşları bitti sanmış. Oysa film yapımcısı trilyon dolarlık maliye paketleri ile serinin devamını çekmeye hazırlanıyormuş. Netfiliş’te bir alışveriş bir fiş herkes fişi çekmeden filmi soluksuz izliyormuş. Erol Evgin filmin arkasından okumuş: hani bir korku duyar da insan, hani bir şarkı söyler içinden, işte öyle bir şey, işte öyle bir şey. Lokmasını dökecek Firuze aslında kendisine ağlıyormuş, ağla Firuze ağla. Kenan Doğulu son düzlüğe giren dünya ekonomisi için seslenmiş: ama karar ver tutamıyorum zamanı. Şebnem Ferah cevap vermiş: Vazgeçtim dünyadan. Ferdi bis yapmış: Gönlümde canlanır koskoca mazi.

Şimdi Adana’ya bağlanıp son dakika ve skoru alıyoruz. Yerli yatırımcının borsada reel getiri araması ile hesap sayısı 2 milyonu aşmış. Enflasyona yenik düşmek istemeyen hane halkı emlağa koşmuş, tarım arazileri binalara dönüşünce sepet artık daha boşmuş. Faize yan bakan dolara koşmuş. Dolara kağıt parçası diyen altını yastığın altına koymuş. Evet, Adana’da henüz skorda bir değişiklik yok. Şimdi merkeze bağlanıyoruz.

Dünya ekonomisini bir de görsel sanatlarla özetleyelim. Yemin töreni tarihe geçerken, zamanı durdurup bir tarih durum tespiti yapalım. Macrotrends.net sitesinin güzel grafikleri ile herkes kendi film senaryosunu, şarkısını kendi yazsın. İsterse başrolde ister assolist.

Tablo 1. FED Bilançosu vs. Altın Fiyatı Artış Oranları

Mavi çizgi bize diyor ki; koptu geliyor. Son düzlükte FED iyice ayrılmış, finiş çizgisine önde girmiş. Altılı yattı mı, tuttu mu, kafalar çok karışık.

Tablo 2. Altın Fiyatı vs. Borsa Artış Oranları

Son yıllarda altının fiyatının artış oranı borsanın üzerinde görünse de tüm zamanlarda açık ara borsa getirileri önde. Tabii reel ekonomide büyüme var ve bu milli gelire yansıyorsa iyi bir şey.

 Tablo 3. Korku Endeksi (VIX – Volatility Index)

Yatırımcı Lehman Biraderlerde ve pandemide en çok korkmuş.

 Tablo 4. FED Politika Faizi

Ne zaman politika faizleri yükselmiş ya kriz gelmiş ya da durgunluk. 2010 sonrasındaki Likidite Tuzağı 2020’de deja vu yapıyor.

Tablo 5. Libor Faiz Oranları

Kopyala yapıştır FED politika faizi grafiği. Likidite Tuzağından çıkış artık daha zor gibi sanki. Faiz arttırınca dünya krize giriyor.

 Tablo 6. ABD Hazinesi 10 Yıllık Tahvil Faiz Oranları

Borç stoku artarken faizlerin düşüyor olması risk priminin düşmesinden mi kaynaklanıyor, (d)enflasyondan mı?

 Tablo 7. Dow Endeksinin GSYİH’ya Oranı

Maliye politikaları FED’in yerine oyuna giriyor. Daha fazla para daha fazla rekorlar. Benim balonlarım vardı. Şimdi roketler moda artık.

 Tablo 8. Altın Fiyatı vs. Teksas Varil Fiyatı

Altının fiyatları Teksas varil fiyatına göre son yıllarda daha fazla getiri sağlamış. Öte yandan dünya ekonomisindeki durgunluğun bir göstergesi mi?

 Tablo 9. Karbon Gazı (CO2)

IP (Yip) Man Batman’e karşı iki katı karbon gazı salıyor. Trump Paris İklim Anlaşmasından çekilmişti. Biden ilk başkanlık emri ile geri dönecek. COVID-19 kazandı.

 Tablo 10. Federal Borcun GSYİH’ya Oranı

İki krizin ABD bütçesine etkisi çok büyük. İlkinde FED devreye girmişti. Şimdi ABD Hazinesi devreye girecek. Biden enkaz mı devir alıyor, enkaz mı devir edecek. Göreceğiz.

 Tablo 11. Ulusal Borcun Başkanlar Döneminde Artış Oranı

Trump en başarılı dönem olan Clinton dönemi performansını COVID-19 ile kaybetti. Ancak Obama’nın dönemi kadar kötü performans değildi. ABD Hazinesinin topa girmesi ile ağırlıklı eski Obama kabinesinden oluşan yeni yapıyı dikkatle izlemek lazım.

Tablo 12. Başkanlar Döneminde Dow Endeksi Artış Oranı

COVID-19 olmasa en başarılı Clinton dönemindeki borsa endeksi trendi devam edecekmiş. Obama dönemindeki performansa geri dönmüş.