Yılın ilk 41 günü hızla, dolu dolu geçti. 2020 yılını pek aratmadı. Gündemin değişim hızı ile sanki bir yıl geçmiş gibi geliyor mu herkese bilinmez ama bir özet verelim, herkes kendi kararını kendi versin.
2020 yılından gına gelen dünya halkları 2021 yılına umutla girmişti. Aşı haberleri ile ABD seçimlerini ve Trump’ı geride bırakarak yıla kurtulduk diye başlayanlar için ilk 41 gün pek bir fark yaratmadı. Mutant virüs ile varyantların daha dirençli olduğu haberleri, ABD Kongresinde yaşananlar, Rusya ve Hollanda’da yaşanan sokak hareketleri, Myanmar darbesi, Pasifik’te Çin savaş uçaklarının hava sahası ihlalleri, GameStop ve gümüş fiyatlarının roket hızıyla yükselerek fon yöneticilerini sallaması, Tesla’nın 1,5 milyar dolar muadili Bitcoin alması, Dogecoin fiyatının uçması ve son olarak eski ABD Başkanı’nın azil sürecinin 2020 yılının başındaki gibi tekrar başlaması... Bunlar ana başlıklar, arada ufakları kaçırmış olabiliriz. İnşallah aperatifler değildir.
Seferoğullarında Son Durum
Biden koltuğa oturur oturmaz bazı kararlara imza attı. Paris İklim Anlaşmasına geri dönüş bunlardan biriydi. Trump politikalarını terse çevirmesi beklenirken son olarak İran’a ambargo kararında bir değişiklik olmayacağını belirtti. Henüz Meksika duvarı veya Çin’e yönelik ticaret savaşları kapsamında konan yaptırımlarda bir değişiklik yok. Ancak ufak ufak başka sinyaller verdi. NATO’yu bütçesi nedeniyle sorgulayan Trump’ın Almanya’daki askerlerini çekme kararını iptal ettiğini söyledi. Artık diplomasi ABD’ye geri geldi dedi, inşallah bu demokrasinin dünyaya önceki örneklerindeki gibi getirilişine benzemez diyelim. Dünya halklarını bilmeyiz ancak ABD halkı en önemli icraatını bekliyor. Georgia seçim kampanyasında Senato’yu bize verirseniz 2000 dolarlık çekleriniz hazır cümlesi hâlâ Senato’da tartışılıyor. Hatta çekin miktarı paketin tutarına göre 1400 dolar olacak denince ilk eleştirilerini de aldı. Fakat diğer yandan bir kaygı da şu: Bu yardım çekleri borsaları şişirirse. Dünya ve ABD ekonomisinde pandemi ile oluşan bozulmaya rağmen başta Dow olmak üzere endeksler roket gibi. Burada aslında ABD endekslerinde bir doygunluk var, net. Korku bu yardım çekleri GameStop gibi yeni dalgalar yaratırsa. Bunun cevabını geçen hafta ‘Yeni Normalin Anomalileri’ yazımızda vermiştik. Korkunun ecele faydası yok özetle. Farklı formatlarda, yerlerde, boyutlarda bu sürecek.
Super Bowl Half Time sönük geçti ama Tampa Florida kazanınca Başkan’ın emeklilik günlerini sürdüğü yer kazandı sanmayın. Başkan’ın azil süreci yine başlıyor. Gündemde yine Trump var. Bir kısım görevi sona ermiş Başkan azil edilemez diyor, bir kısım ise 2024 olasılığını bertaraf etme derdinde. Bu sahne aslında ABD özelinde 2021 yılının özetini veriyor gibi. İç siyasi çekişmelerle içeride fazla bir icraat beklemeyin. Ancak Capitol Hill ve GameStop ile çizilen karizmaların dışarıda güç gösterisine dönüşmesi şaşırtıcı olmaz. Çin’in arka bahçesi Myanmar ile Rusya’da Navalny aslında bu kozu verdi ama şimdilik bu fırsatlar pas geçildi gibi. FED, faiz arttırmayarak ki 2023 yılına kadar aksi bir gelişme olmazsa beklenmiyor, bu aralar sessiz. Gerçi yeni FED Başkanı Yellen’ın Hazine’deki icraatları ile artık FED politikalarını beklememiz gerektiğini yine burada maliye politikaları güdümlü para politikaları sürecinin başladığını ifade ederek yazmıştık. Tekzibe gerek yok, Yellen’ın Hazine Bakanı olduğunu biliyoruz.
Tellioğullarında Son Durum
Bu arada Batı Yakasında Bitcoin gümbür gümbür geliyorum diyor. Son olarak, Roubini’yi ve diğer klasik iktisatçıları terse yatıran hareket Tesla Elon abimizden geldi. 1,5 milyar dolarlık Bitcoin alımı ve araba satışlarında Bitcoin kabul edeceğini açıklaması yürekleri ağza getiriyor. Apple’ın Uzakdoğu’da Tesla’ya rakip araba üretimi görüşmeleri haberi yansıdı geçen hafta. Eğer Apple Tesla’yı izler Bitcoin kabul ederse haberi de bu hafta düştü. Kripto paralar para politikası enstrümanı değil o yüzden para değil, bir koleksiyon yatırım enstrümanı diyen klasik iktisatçılar, yavaş yavaş 10-15 büyük firma daha kabule başlarsa bu artık paradır diye yan çizmeye başladılar. Tabii esas korku işaret paranın akıbeti. Dijital para çalışmalarını sürdüren merkez bankaları bu oyunda ağır kalınca her an Yellen devreye girebilir korkusu. Yellen GameStop olayındaki gibi örnekler olmasın diye küçük yatırımcının haklarını koruma yönünde bir beyanat verince, acaba kripto paralarda egemenlik hakkını da korumak ister mi kaygısı. Konu basit değil dostlar. Elon abi Dogecoin’i işaret ederek Mars’ta rezerv parayı işaret ediyor aslında. Mars’ta koloninin koloni olarak kalmayacağının öncü göstergeleri bunlar. Bakalım bu tavla oyununda kim kimi Mars edecek? Bu arada bu haber çıktığı gün Türkiye Uzay Ajansından da müjdeli bir haber gelecek. Nitekim Elon SpaceX ile son uydumuzu geçenlerde gönderdik.
Yeşil Vadi’de Son Durum
Dünyanın gündemi bu kadar hızlı değişir de virüs değişmez mi? Artık yeni tartışma hangi aşı bu mutantlara karşı daha etkili. Şu anda Rus ve Çin aşıları öne çıkıyor gibi. Sokaklarda ise Brezilya, Eindhoven, Moskova’ya son olarak Myanmar eşlik etti. World Economic Forum yaza ertelendi. Olimpiyat hâlâ şüpheli. Google arama motorunu Avustralya’da durdurabileceğini açıklayınca AB erken davranarak Facebook ve Google’a reklam vergisi konusunda adım atmaya başladı. Clubhouse çılgınlığı sosyal medyayı sardı. İngiltereli balıkçılar Brexit ile kandırıldık diye yollara çıktı. Petrolün varil fiyatı 60 doları gördü. İtalya bütçesi nedeni ile iflasa yaklaşıp üzerine hükümet krizi yaşayınca, Avrupa Merkez Bankası eski Başkanı Mario Draghi teknokrat hükümet kurucu olarak bu göreve getirildi. Avrupa’da Lagarde gibi bu eski kayyımlara rağbet bakalım ekonomilerine nur yağdıracak mı? Güney Çin Denizinde ABD tatbikatı sürerken, Birleşmiş Milletlerin 2020 raporunda, nükleer füzelerde İran ve Kuzey Kore’nin işbirliği yaptığı ve Trump yaptırımlarının işe yaradığının Biden Hükümeti üzerinde baskı kurduğu haberi Reuters ve Bloomberg’de yer alıyordu.
Ekonomide Neler Oluyor?
Bizde ise TCMB Başkanı Naci Ağbal’ın demeci gündeme damgasını vurdu. Bu sene enflasyon küresel gıda fiyatları başta olmak üzere bazı etkenler nedeni ile bizde faiz indirimini pas geçirebilir. Petrolün artan varil fiyatı ve varyant virüslerle başta AB’deki kapanmalar ile artan gıda talebi bu durumu doğruluyor gibi. Ancak kasımdan bu yana yaşanan gelişmeler ile yatırımcılar mesajları almış durumda. Söylenenlerin arkasındayız. Eylemler bunu teyit edince CDS’ler 300 puanın altını görerek yarı yarıya düştü. Bunu BİST’e ve Türkiye tahvillerine oluşan yabancı portföy yatırım hareketlerinde izlemek mümkün. Nitekim TL’nin değer artışı ve altın fiyatlarının dışarıda onsun fiyatı düşmezken bizde kurla geriliyor olması da yatırımcı tercihleri yönünde bir gösterge olarak okunabilir. Şayet ABD COVID yardım paketi onaylanabilirse gerek GameStop tecrübesi gerekse endekslerdeki fiyat kazanç oranları nedeni ile bu hareketlilik reel getiri imkânı sunan bizim gibi diğer piyasalara kayabilir. Buna beklenenin üzerinde turizm geliri eşlik ederse, yüksek faizlerle yatırım kredilerinde oluşan tasarrufa rağmen, kendini bu diğer hareketler ile büyüme yönünde beklenenden yüksek yerlerde yılı kapatmamıza yardımcı olabilir. Özetle, yüksek faiz büyümeye bu nedenlerle engel olmayabilir. Ancak AB’nin sorunları ve değer kazanan TL’nin bu hızlı büyüme sırasında artan petrol varil fiyatı ile birlikte ihracat dolayısı ile cari açık üzerindeki etkisine dikkat etmek lazım. Rezerv için yapılacak döviz alım ihaleleri ile tekrar sarmala girmeyelim. Fakat belirtmek lazım ki, eğer küresel anlamda başka sıkıntılar olmazsa bu sene hedeflenen ekonomik performansların tutturulması mümkün. Bunun ticarete yansıması da hissedilecektir.
Not: Yazıda yer alan bilgi ve yorumlar herhangi bir şekilde yatırım danışmanlığı ve önerisi kapsamına girmemektedir. Yer alan bilgiler ve bunların kapsamında alınan karar ve uygulamalardan, doğabilecek sonuçlarından, Şalom ve yazarın herhangi bir yükümlülüğü ve sorumluluğu bulunmamaktadır.
