• “Hackescher Markt´a gittin, ön bölümü ayakta kalmış, sonra da yenilenmiş olan büyük sinagogun önüne kadar yürüdün. Sinagog şimdi polis koruması altındaydı. Berlin´e daha önceki gelişlerinde bu çok büyük ön bölümün ardında çok geniş bir toplantı salonu olduğunu Kristal Gece´den önce alınmış fotoğraflarda görmüştün. Yıkılmış olan o bölüm henüz yeniden inşa edilmemişti. Fotoğraflarda, kutsal günlerde o geniş bölümünde toplanmış Museviler tek tek görünüyorlardı. Savaş öncesi dönemin insanları. Kaçıp kurtulamayanları toplama kamplarına gönderilmeden önce.” DEMİR ÖZLÜ – (Hande Balkız- www.gazeteduvar.com.tr)
Bu Haftanın “Takılanlar”ı – Alıntılar
İsrail, Biden yönetimindeki ABD ile ilişkilerinin seyrini kestirmeye çalışırken Rusya ile temasları daha da yoğunlaştı. Son olarak Rusya Devlet Başkanı Putin ve İsrail Lideri Netanyahu’nun video konferans yoluyla görüştüğü duyuruldu. Görüşmelerin bölgedeki gelişmelerin, Suriye’deki insani durumun vs. değerlendirilmesi için gerçekleştirildiği açıklandı. İçeriğe ilişkin henüz yorumlardan daha fazlası sızmadı ancak özellikle İran’ın Suriye’deki varlığını kendine tehdit sayan ve bu gerekçeyle sık sık Suriye’ye yönelik hava saldırıları düzenleyen İsrail’in Rusya ile İran konusunu görüştüğü konusundaki yorumlar ağırlıkta. Bu çerçevede, Biden döneminde İran üzerinde istediği düzeyde baskı yapamayacağını düşünen İsrail’in Rusya’yı bu konuda ikna etmeye çalıştığı dile getiriliyor. Rusya’nın İran’ın Suriye’deki varlığını tek başına ve sadece İsrail’in talebiyle sona erdir(e)meyeceği de açık ancak gerek Golan Tepeleri gerekse ekonomik kriz gibi sebeplerle Şam’ın Rusya’nın taleplerine daha açık olduğu yönünde yorumlar da var. Özellikle Arap ülkelerinin önemli bir kısmı ile ilişkilerini normalleştiren İsrail’in Suriye’ye yönelik blokajını sıkılaştırması ve Suriye içindeki durumu daha da kötüleştirmesi mümkün.
İsrail-İran-Suriye krizi nereye evrilir, henüz kestirmek güç ancak Biden döneminde Rusya’nın bölgesel dosyalarda etkinliğinin daha da artacağını söylemek mümkün.
Hediye Levent
https://www.evrensel.net/yazi/88178/bideni-beklerken-rusya-israil-yakinlasmasi-mi
Öyle düşünüyorum ki, yapılması gereken, hem modern çağın bilim ve teknolojisini iyi takip edip maddi medeniyette ileri olmak hem de kültürel miras ve gelenekle sağlıklı ve yapıcı bir ilişki kurup milli kimliği güçlü tutarak manevi medeniyette ileri olmaktır. Bunun getirdiği başarının dünyadaki en çarpıcı örneklerinden biri herhalde İsrail toplumu ve devletidir. Bilindiği üzere dünyada geleneklerine bağlılıkta en ileri toplumlardan biri İsraillilerdir. İsrail ile ülkemizin arasının iyi olduğu yıllarda bir grup üniversite hocamızla resmî davetli olarak İsrail’e gitmiştim. Orada geçirdiğimiz bir hafta boyunca dinî geleneğe bağlılığı üniversitelerinden sokaklarına her alanda, siyasetçi ve akademisyeninden esnafına kadar her kesimde güçlü bir şekilde hissetmiştik. Ama aynı küçücük İsrail dünyada bilim ve teknolojide en çok keşif yapan, en ileri ülkelerden biri. Geleneklerine bağlılık onları kültürel ve manevi medeniyet bakımdan bir arada yaşatıp güçlü yaparken, modern çağın ürettiği bilimlerde ileride olmaları da onları maddi medeniyet ve gelişme bakımından güçlü yapıyor.
Mustafa Çağrıcı
https://www.karar.com/yazarlar/mustafa-cagrici/kulturel-miras-ve-gelenek-1588577
ABD Başkanı Joe Biden’ın “İsrail yanlısı” olduğu konusunda herhangi bir şüphe bulunmuyor. 1970’lerden bu yana İsrail’in Amerikan yönetim katmanlarında güçlenmesi, silahlanması, İsrail lobilerinin ABD’deki faaliyetlerinin yaygınlaşması gibi noktalarda Biden’ın büyük emeği var. Ama Biden’ın “İsrail yanlısı” oluşu, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun şahsından hoşlandığı anlamına da gelmiyor. Aksine, Washington’dan gelen bütün işaretler, 23 Mart 2021’de iki yıl içinde dördüncü kez genel seçimlerin düzenleneceği İsrail’de, sandıktan Netanyahu’dan başka bir ismin çıkmasının tercih edildiğini gösteriyor. Ancak, –Biden’ın şansına– İsrail siyaseti tam bir kördüğüm halini almış durumda. Üst üste yapılan seçimler siyasete bir çıkış yolu sunamazken, mevcut bütün anketler, Netanyahu iktidarının devam edeceğini söylüyor.
Taha Kılınç
https://www.yenisafak.com/yazarlar/tahakilinc/soguk-temas-2057661
Barack Obama İsrail'in taleplerini değerlendirirken, Amerikan çıkarlarını ön planda tutmuştur. Burada kuşkusuz İsrail'in güvenliğini sağlamak adına bu döneme kadar ABD'nin sarf ettiği paradır.
Ayrıca her daim İsrail'e verdiği destekten ötürü dünya kamuoyunda karşısında eleştirilerin ve Anti-Amerikanist söylemlerin hedefi olmuştur.
Bununla birlikte BM'de İsrail'e hemen her konuda verdiği destek, uluslararası hukuk ve uluslararası sistemi zor durumda bırakmıştır.
ABD, Mavi Marmara krizinde Türkiye'yle yaşandığı gibi bölgedeki diğer müttefikleri ve İsrail arasında zaman zaman arada kalmıştır.
Tüm bunlara ek olarak ABD Kongresi Araştırma Servisi'nin rakamlarına göre ABD İsrail'e Obama dönemine kadar 124,3 milyar dolarlık yardım göndermiş olup, bunun büyük bölümü askeri yardımlara ayrılmıştır.
Obama, Netanyahu hükuümetini istekleri bitmeyen şımarık bir çocuk olarak görmüş ve her dediğini yerine getirmemiştir.
Ancak yine de tüm bu örnekler Biden döneminde de ABD-İsrail ilişkilerinin tamamen kopacağı anlamına gelmiyor elbette.
Biden-Netanyahu görüşmesinde anlaşılamadığı açıklanan iki konu İran ve Filistin için de, ABD kuvvetle muhtemel İsrail'e "sus payı" olarak yıllık askeri yardım miktarını artıracaktır.
Keza İsrail 2010 yılında ABD'den 2,7 milyar dolar ve 2011 yılında 3 milyar askeri yardım alırken, Kasım 2015'te Netanyahu-Obama arasındaki görüşmede, Netanyahu 2018 yılından başlamak üzere 10 yıllık süreçte ABD'den toplam 50 milyar dolarlık askeri yardım talep etmiştir.
Bu miktar da yıllık 3,1 milyar dolar olan Amerikan askeri yardımının, yıllık 5 milyar dolara çıkması anlamına gelmektedir.
Bunun üzerine Netanyahu Kuzey Amerika Yahudi Federasyonları Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada, Obama'ya ve Amerika'ya teşekkürlerini sunarak, ABD ve İsrail'in "sarsılmaz ittifak" olduğunu söylemiş, ABD'nin ülkesine "vazgeçilmez" yardımlarda bulunduğunun altını çizmiştir.
Anlaşılacağı üzere, Obama bu anlamda son derece politik davranarak İsrail'in gerginliğini bir nebze de olsa almayı başarmıştır.
Ama yine de İsrail'le gerilen ilişkiler, iç politikada Obama'yı, Ortadoğu'da İsrail'i yalnız bıraktığı gerekçe gösterilerek Cumhuriyetçilerin eleştirilerine maruz bırakmıştır.
Netanyahu ile yapılan görüşme sonrasında Biden'ın "İsrail'in güvenliğine olan sarsılmaz bağlılığını" dile getirmesi, şimdilik vitrinin bir diğer süsü gibi görülüyor.
Pratikteki uzlaşmayı ise yine İsrail'e yıllık yapılacak askerin yardımların meblağsı belirleyecek gibi.
Benan Kepsutlu
Tarihçilere göre; Polonya Yahudileri, imha kampanyasından kurtarmaya yardım eden en büyük ulusal grubu oluşturuyor. Ve elbette 7 bin Polonyalının 35 bin Yahudi’yi kurtardığı biliniyor. Ancak bu durum, Polonya’da Yahudilerin yüzde 90’ının öldürülmesinin araştırılmasının önünde bir engel olmamalı. Polonyalı bazı milliyetçi gruplar ise aynı görüşte değil. Onlara göre, Yahudilerin öldürülmesinde Polonyalıları Nazilerin suç ortağı gibi gösteren çalışmalar, ülkeyi onursuzlaştırma girişimi olarak değerlendiriliyor.
Dünyanın her yerinde gazetecilerin, yazarların ya da akademisyenlerin kitaplarına konu olan bir araştırma; o ülkenin gücünü, kimliğini, siyasi şahsiyetini, tarihsel geçmişini ya da bugününü gölgelemeye başlamışsa, o gerçeklikle kimse yüzleşmek istemiyor. Daha da önemlisi bu algı, düşünce, inanç, ifade özgürlüğünün önündeki engeller olarak karşımıza çıkıyor. Demokrasiyle anılan ülkelerde bile bu böyle.
Belma Akçura
https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/belma-akcura/iki-uzmana-bir-mahkeme-karari-ozur-dileyin-6436206
Atina’daki Akropol’ün yakınlarında, kozmopolit ve turistik semtlerden biri olan Thissio’da Sefarad ve Romanyot Musevi cemaatlerinin her ikisinin de ayrı birer sinagogu var. İkinci Dünya Savaşı’nda Yunanistan’ın Nazi Almanyası tarafından işgalinin ardından çoğunluğunun toplama kamplarında yok edilmesinden bu yana sayıları hemen hemen tükenen Yunanistan Yahudilerinin 2500-2700 kadarı Atina’da yaşıyor. Selanik’tekilerin sayısı ise yaklaşık 1300 civarında. Larissa’da 340 Yahudi bulunuyor, nüfusun geri kalanı Korfu Adası, Yanya, Trikala, Rodos gibi yerlere dağılmış durumda. Son birkaç yılda ekonomik kriz nedeniyle Yunanistan’da iş bulma ümitlerini yitirip yurt dışına göç eden gençlerin de sayısının artmasıyla varlığı giderek tükenen Yahudi Yunanları kültürel miraslarını ve dinlerini korumaya ve sonraki kuşaklara aktarmaya çabalıyorlar. Yunan Yahudi Müzesi’nin etkinliklerinde okullardaki kültürlerarası programlara ağırlık veriliyor. Örneğin okul çocuklarına yönelik bir programda yağ kandilinin Hıristiyanlar, Müslümanlar ve Museviler tarafından evlerde nasıl kullanıldığı, büyükanne ve büyükbabalarından dinledikleri hikâyelerle aktarılıyor. Böylece çocuklar bu dinler arasındaki ortak bağlara ilişkin bir fikir edinmiş oluyorlar. Müzede ayrıca çeşitli sergiler de düzenleniyor.
Ayşe Ferliel Barounos
https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/holokost-ve-yunanistan-yahudileri-1815307
Özlü’nün Berlin’deki gezintileri geçmişle temas halindedir. Kente dair gözlemler düşünsel zeminde mayalanıp yazı tasarımlarına evrilirken gözlemlerin uzantıları taşıdıkları duygu değerleriyle geçmişteki kırılma ânlarına uzanır. Kayıp krizinin travmatik mekânlarından sinagog bunlardan biridir.
“Hackescher Markt’a gittin, ön bölümü ayakta kalmış, sonra da yenilenmiş olan büyük sinagogun önüne kadar yürüdün. Sinagog şimdi polis koruması altındaydı. Berlin’e daha önceki gelişlerinde bu çok büyük ön bölümün ardında çok geniş bir toplantı salonu olduğunu Kristal Gece’den önce alınmış fotoğraflarda görmüştün. Yıkılmış olan o bölüm henüz yeniden inşa edilmemişti. Fotoğraflarda, kutsal günlerde o geniş bölümünde toplanmış Museviler tek tek görünüyorlardı. Savaş öncesi dönemin insanları. Kaçıp kurtulamayanları toplama kamplarına gönderilmeden önce.” (s.13)
Kristallnacht (Kristal Gece), 10 Kasım 1938’de Naziler’in Yahudi ev, sinagog ve iş yerlerine yaptıkları kanlı saldırının adı. O gün sokaklar cam kırıklarıyla dolu olduğu için Kristal Gece olarak anılmaktadır. Zaman- mekân ilişkisinin sınırlarını genişleten Kristal Gece, Özlü’de belleği harekete geçiren bir işlev görür. Başka zamanların duygu durumlarını taşıyan izler mekânın diliyle görünür hale gelir.
Hande Balkız
https://www.gazeteduvar.com.tr/demir-ozlude-anlam-arayisi-haber-1513543
Takılan tweetler
Sevgili dostum, Türkiye'nin AB Büyükelçisi Büyükelçi Mehmet Kemal Bozay'dan, gerçek bir insanlık kahramanı ve Milletler Arasında Dürüstlü Türk diplomat Selahattin Ülkümen'e ait bu özel pulu aldığım için duygulandım ve minnettarım.#HolocaustRemembranceDay@yadvashem
https://twitter.com/EmmanuelNahshon/status/1361623718137626624
1960’larda ABD’ye İstanbul’dan göç etmiş Sefarad Yahudisi bir ailenin, onlarla 1 yaşında ABD’ye gelen çocuğuyla konuştum.
Telefonu kapatırken “Allahaısmarladık” diye kapattı.
Bu beyefendinin dedesi çok ünlü bir sanatçı 1900’lerin başında. Orta Doğu, Kuzey Afrika ve ABD’deki Osmanlı dünyasının Starı!
Sultanın isteğiyle Şam’dam İstanbul’a gelmiş, ABD’de de çıkan bir çok plak yapmış ve bu ülkede yankılanmış bir sesin beni torununa götürmesi çok güzeldi!
https://twitter.com/IsilAcehan/status/1361817779385606150
Eski sinagog şimdi ise büyüleyici bir sanat merkezi, İstanbul’da mutlaka ziyaret etmeniz gereken yerlerden biri; Scheidertempel Sanat Merkezi
https://twitter.com/istanbuletkinn/status/1361740808513347587
Bu hafta sonu gezerken bir mücevher bulduk: Kuran’ın İbranice kopyası, başkanımızın babası Prof. Yosef Yoel Rivlin tarafından çevrildi.
Etkileyici Khast İmam kompleksi aynı zamanda 8. yüzyıldan kalma dünyanın en eski Kuranlarından birine ev sahipliği yapıyor.
https://twitter.com/ZBenHillel/status/1363370540317233153
Bugün büyük bölümünün üzerinde kamu binaları ve yerleşim alanları olan Edirne Büyük Maşatığı ya da bilinen adıyla Edirne'deki Yahudi Kabristanı /1970
https://twitter.com/muradcobanoglu/status/1363771081593679876
Ağa Takılanlar Öneriyor
https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/gecmisle-yuzlesme-1814496
https://beyzaertem.wordpress.com/2020/09/15/izmirin-unutulmaz-sesi-alkis-krali-dario-moreno/
İsmini Maraş dondurmasından alan İsrailli müzik grubu Marsh Dondurma ile Riff Cohen’in ortak çalışması Sukkar Sukkar büyük ses getirdi. Grubun kurucusu Dotan Yogev, “İsrailli dinleyici başından beri bize sıcak ve sevgi dolu bir şekilde yaklaştı, adımızı zar zor söylemelerine rağmen. Şimdi, 15 yıl sonra, adımızı anlayan bir dinleyiciye ilk kez sahip oluyoruz. Çok heyecanlı” diyor.
https://www.birgun.net/haber/ismimiz-15-yil-sonra-anlasildi-334847
https://open.spotify.com/episode/228qJM2DRGFiALRY8UwSRb
https://www.kampustenevar.com/blog-oku-struma-faciasinda-ne-yasandi-2688
https://www.youtube.com/watch?v=pLGkc3CBiEM
Bir Makale
Özet: 1979 İran İslam Devrimi sonrasında bile radikal bir değişikliğe
uğramayarak, farklı şekillerde devam eden İsrail-İran ilişkileri, 1990’lı
yıllara tesadüf eden; İran-Irak savaşının sona ermesi, Sovyetler Birliğinin Afganistan çekilmesi, Irak’ın Kuveyt’i işgali, 1. Körfez Savaşı
ve Sovyet rejiminin çökmesi gibi bölgedeki güç dengelerini değiştirecek nitelikteki olaylarla paralel bir şekilde bozulmuş hatta kopmuştur.
Sovyet rejiminin çökmesi ve Saddam’ın etkisiz hale getirilmesiyle,
bölgenin jandarması rolünü üstlenen güçlerin bölgedeki varlıklarını
sürdürebilmelerini gerekli kılacak enstrüman kalmamıştı. Hegomonik
güçlerin müdahalelerine ihtiyaç duyulması için bölgede yeni düşmanlıkların üretilmesi gerekmekteydi.
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/301335
Eskilerden
Kırklareli Yahudi Mahallesi 1912 (Kırk Kilise)
Yaklaşık yüz yıl önce binin üstünde Yahudi'nin yaşadığı Kırklareli
https://twitter.com/dikranagert__/status/1361805872129802252
