1.Kadeş: Kiduş berahası okunur. Dikkat! Bu akşam Şabat çıkışı olduğu için Avdala, Kiduş’un içinde yapılır. Agada kitabı 25. sayfada Kadeş bölümünde Seder gecesi Şabat çıkışına rastlarsa olarak belirtilen bölüm okunur.
Birinci bardak şarap, sola yaslanarak içilir. İkinci bardak şarap doldurulur.
Sola yaslanmak, rahatlık, zenginlik, keyif ifade eder. Bu akşam her birimiz Mısır’dan çıkmanın mutluluğunu ve keyfini yaşadığımızı sola yaslanarak gösteririz. Sola yaslanmak Seder’in o kadar önemli bir kısmıdır ki özellikle matsa yerken ve şarap içerken sola yaslanmayan kişi, bu adımı gerektiği şekilde yerine getirmemiş olur ve bunu sola yaslanarak tekrar etmesi gerekir.
2.Urhats: Eller berahasız olarak (el yıkama duası yapmadan) yıkanır.
3.Karpas: Kereviz, maydanoz veya turp yaprağı gibi bir ot, tuzlu su/ Kaşer Lepesah sirkeye batırılıp Aadma berahası söylendikten sonra çok az bir miktar yenir. (Ve beraha söylerken daha sonra yenecek marul da akılda tutulur.)
4.Yahats: Üç matsadan ortada olanı bölünür, yarısı Afikoman-son lokma için saklanır.
Afikoman nedir? Bir yoruma göre, atalarımız esaret günlerinde o kadar yoksuldular ki, bir öğün sonra yiyecek olup olmayacağından emin olamıyorlardı. Bunun için ekmeklerinin bir kısmını saklıyorlardı.
R.Soloveitchik, esir olan Yahudilerin, kendilerinden daha zor durumda olan diğer kardeşleriyle paylaşmak üzere matsalarını böldükleri ve ellerinde olan kadarını da paylaştıkları yorumunu getirir. Atalarımızın yaptığı gibi matsayı böldüğümüzde, en zor şartlarda bile hesed-sevecenlik ve iyiliği, Yahudilerin birbirleriyle olan birlik ve dayanışmalarını simgeler.
5.Magid: Mısır’dan çıkış öyküsünün anlatılması.
6.Rohtsa-Netilat Yadayim: Yemekten önce eller ‘dua edilerek’ yıkanır.
A Lahma Anya-Matsalara bakarken Mısır'daki olayları görsel bir şekilde hatırlarız. O dönem konuşulan dilde Aramice yazılan A lahma anya, bunun herkes tarafından anlaşılması isteğini, kişinin evini fakirlere açmasının ve yemeklerini onlarla paylaşmasının önemini de vurgular. İbranice ahnasat orhim-konukseverlik kavramı, Avraam Avinu zamanlarından beri Yahudi hayatının bir parçası olmuştur. Avraam Avinu, çadırına yaklaşan üç konuğu ağırlarken, midraşa göre Sara’nın misafirlere pişirdiği küçük ekmekler, aslında ilk olarak pişirilen matsalardı (Bereşit 18: 6).
Magid’in sonunda, ikinci bardak şarap, sola yaslanarak içilir.
7.Motsi: Amotsi duası edilir. Burası, Pesah süresince matsa yemek zorunluluğunun olduğu zamandır. Ekmek berahasının neden matsa berahasından önce neden okunduğu konusunda birçok açıklama vardır. Talmud’a göre, “Her zaman yapılan, dönem dönem yapılandan önce gelir” (Berachot 51b). Bu nedenle, tüm ekmekler için söylenen Amotsi, berahası, Pesah'a özgü olan özel matsa berahasından önce gelir.
8-Matsa: Matsa duası edilir ve sola yaslanarak matsa yenilir.
9-Maror: Harosetle birlikte marul yaprağı sola yaslanmadan yenir.
10.Koreh: Sandviç; matsa, otlar ve haroset bir sandviç haline getirilir, sola yaslanarak yenir.
11.Şulhan Oreh: Bayram yemeğinin yenmesi. Yemekte çoğunlukla yeni bir hayatı sembolize eden yumurta yenilir. Bu, İsrailoğulları’nın Mısır esaretinden kurtulduktan sonra yaşadıkları yeni hayattı. Bazı yorumcular katı yumurtanın, Yahudilerin dayanıklılığını simgelediğini söyler. Firavun Yahudilere ne kadar kötü davransa da, onlar daha da çoğalmaya devam ediyorlardı.
12.Tsafun: Ortadaki matsadan ayrılmış Afikoman’ın yenmesi. Afikoman, yoruma göre, Seder’de yenilen son yemek olan Pesah sunusunun anısına, sola yaslanarak yenir. Başka bir yoruma göre, ağzımızda son olarak matsanın tadı kalsın diye en son yenir. Bundan sonra artık son iki bardak şarap ve sudan başka bir şey yenilip içilmez.
13.Bareh - Birkat Amazon: Yemekten sonra, üçüncü kadeh şarapla şükür ve kutsama duası yapılır ve berahadan sonra, sola yaslanarak içilir. Dördüncü bardak şarap doldurulur. Beşinci bir bardak Peygamber Eliyau Anavi için Seder masasına yerleştirilir. Eliyau Anavi’nin, Maşiah’ın geldiğini, bir Pesah akşamı anons edeceğine inanılır. Bu noktada Eliyau Anavi’nin içeri girebilmesi için sokak kapısı açılır.
14.Allel: Şarkılar ve ilahiler eşliğinde dördüncü bardak şarap içilir.
15.Nirtsa: Kabul. Yapılanların Tanrı tarafından kabulü ve kurtuluşun başlangıcı olması dileğiyle dua ve ilahiler söylenir. Seder’in sonu.
Agada Kitabı- Pesah hazırlıklarından başlayarak Pesah Sederi, Simgesel Yiyecekler, anlamları ve Pesah hakkında kapsamlı bilgiler içeren Agada Kitabı için: http://www.sevivon.com/images/stories/kutuphane/kitaplar/agada.pdf
veya https://gozlemkitap.com/urun-24097-pesah_agadasi_ve_pesah_el_kitabi.html
Önemli Not 1: Semboller bakımından en zengin bayramlarımızdan olan Pesah’ta Seder’deki yiyeceklerin ne ifade ettikleri hakkında birbirinden farklı sayısız yorum bulunur. Yazıda belirtilen yorumlar, bunlardan sadece çok kısıtlı bir bölümünü kapsar.
Önemli Not 2: Yazıda kısa bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Gözlem Yayıncılık’tan Şemot, Pesah Agadası ve El Gid Para El Pratikante, ayrıca Every Person’s Guide to Passover, The Jonathan Sacks Haggada, And You Thought They Were Only Four, Explorations, The Night That Unites, A Passover Haggadah-Elie Wiesel, Redemption, Then and Now-R.Benjamin Blech kitaplarından ve www.torahtots.com, www.aish.com, www.chabad.org, www.iyyun.com, http://torahinmotion.org sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri, yorumlamaları ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.
ÖNEMLİ HATIRLATMA:
OMER SAYMAYA 28 Mart Pazar akşamı başlıyoruz
Pesah'ın ikinci gecesinden başlayarak Omer'i saymak, direkt olarak Tora'dan gelen mitsvalardandır. Şavuot'ta Tora'nın verilişine kadar devam eden bu 49 gün, kişinin kendini günbegün geliştirdiği, ruhunu adım adım arındırdığı, geliştiği ve sonunda en saf haline ulaşarak özü ile, Tanrı ile bağlantıda olarak Tora’ya kavuştuğu süreci belirtir.
Bu yıl Omer sayımı, 28 Mart Pazar akşamı başlıyor; Şavuot’a kadar her gece saymaya devam ediyoruz.
Omer Sayımının gün gün kişisel gelişimimize kattıkları www.salom.com.tr’den takip edilebilir.
Nasıl Sayılır?: Omer Sayma Kuralları Ve Duaları, Yazdırılabilir Gün Gün Omer Sayım Çizelgesi
http://www.sevivon.com/images/stories/dokumanlar/omer_zaman_cizelgesi_2021.pdf
