Alper Palti & Liza Cemel
3 Nisan 1921… güneşin ufukta doğmasına, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasına ramak kalmışken, Yahudi asıllı sanatçı ve oyuncu Dario Moreno (Davi Arugeto Moreno) İzmir Mezarlıkbaşı’nda dünyaya gelir.Moreno, farklı din, dil ve kültürlerin bir arada yaşadığı İzmir’de daha iki yaşında yetim kalır. Moreno’nun annesi Madam Roza yoksulluktan ötürü bir daha evlenir. Üvey babası Moreno’yu yetimhaneye verir. Moreno yalnız başladığı hayata, Yahudi ilkokulunu bitirdikten sonra avukatların yanında getir götür işlerini yaparak atılır ve çalıştığı avukatın yanında kâtipliğe yükselerek şeytanın bacağını kırar. İşinden arta kalan her zamanında Milli Kütüphane’ye gidip kendi kendine Fransızca öğrenir ve yine bu dönemde başlayan gitar merakını geliştirir. Yahudi ilkokulunda Tevrat’ı ve bazı ilahileri öğrenen Moreno’nun sesinin güzelliği ilahileri söylediği zaman keşfedilir. Sokaklarda elinde gitarla şarkı söyleyerek para kazanan Moreno, 18 yaşındayken Konak Vapur İskelesi’ndeki gece kulübünde sahne alır ve bunun ardından şöhretin kapılarını aralar. Annesini de yanına alarak Mezarlıkbaşı’ndan ayrılan Moreno sonraları adını sokağına vereceği yere taşınır zenginlerin semti Asansöre. Çalışmak için Ankara’ya giden Moreno Fritz Kertel’in orkestrasında solistlik yapar ve bekar oteli denilen bir otelde 2 yataklı bir oda tutar. Oda arkadaşını çalışma saatlerinden dolayı görmeyen Moreno bir gün sahnesi erken bitince oda arkadaşını orada ilk defa görür. Moreno arkadaşına kendisini tanıtır. Arkadaşı da cevap verir. Ben sizi tanıyorum ben de Orhan Veli. İkili daha sonra yakın arkadaş olurlar. Moreno sonrasında Atina ve Fransa’da çalışır şarkıcılığın yanı sırası oyunculuk da yapar. İncecik bıyıkları, yuvarlak yüz hatları ve kıvırcık saçlarıyla Akdenizli bir tipi olan ve görünüşü gibi gülüşüyle de özellikle Türkler tarafından çok sevilen Moreno uluslararası üne kavuşur. Gittiği her yerde Türk ve İzmir’li olduğundan bahseden Moreno bununla asıl övünmesini Paris’te gittiği Latin Amerika şarkıları festivalinde yaşar. Fransa adına yarıştırılan Moreno birinci seçilir. Fransa ulusal marşı eşliğinde Fransa bayrağı göndere çekilirken müdahale eder. Göğsünden Türk bayrağı çıkaran Moreno ben Türk’üm İzmirliyim der. Genç yaşta vefat eden Moreno vasiyeti olarakta şu dizeleri dile getirir:
İzmir, tatlı ve sevgili şehrim, bir gün şayet senden uzakta ölürsem beni sana getirsinler, fakat mezarıma götürürlerken, ‘Öldü’ demesinler, ‘Uyuyor’ desinler koynunda. Tatlı İzmir’im.”
İstanbul’da Yeşilköy Havaalanı’nda kalp krizi sonucu hayata veda eden sanatçının annesi, oğlunun cenazesinin İsrail’e götürülmesini ister ve Moreno, Tel Aviv’de Holon Mezarlığı’na defnedilir.
