Işık ve umut dolu bir gün-LAG BAOMER

Pesah’ın ikinci gecesinden başlayarak Şavuot’a kadar devam eden Omer döneminin başında Bet Amikdaş’a Omer sunusu getirilir, ondan sonra tahılların biçilmesine başlanılabilirdi. Tek tek sayılan 49 günün sonunda buğday hasadından elde edilen undan yapılmış iki ekmek Bet Amikdaş’ta Tanrı’ya sunu olarak getirilirdi. Bu şekilde hasat ve ürünlerin bereketinin Tanrı’nın iyiliğinden ve cömertliğinden geldiğinin bilinci ve şükran ifade edilirdi. Biblik zamanlarda heyecanlı bekleyişle geçen bu günler, daha sonra bu dönemde meydana gelen üzücü olaylar nedeniyle artık müziksiz, neşesiz, kutlama olmayan günlere dönüştü. Rabi Akiva’nın 24.000 öğrencisinin ölümü, Haçlılar dönemindeki Yahudi katliamları, Bar Kohba isyanları sonucunda binlerce Yahudi’nin hayatını kaybetmesi, Holokost’un başlaması, Yahudi tarihinde derin yaralar açtı. Omer sayımının 33. günü, Lag BaOmer’de gerçekleşen mutlu olaylar; Rabi Akiva’nın öğrencilerini öldüren salgın hastalığın yol açtığı ölümlerin durması, Rabi Akiva’nın umutsuzluğa düşmeyerek, öğretilerini aktaracak yeni öğrencileri eğitmeye başlaması, Zohar’ı aktaran Şimon bar Yohay’ın ölüm yıldönümü olması, artık bu sıkıntılı dönemin sonuna gelindiğini belirtir ve Lag BaOmer neşe, coşku ve ışık içinde yaşanır.

Pesah’ın ikinci akşamında başlayan Omer dönemi ve gün gün sayım ile kişisel gelişim adımları Lag BaOmer’den sonra da Şavuot’a kadar devam eder.

49 günlük dönüşüm

Pesah’ta sunulan Omer korbanından (ilk arpa hasadından yapılan sunu) Şavuot’ta sunulan Şte Alehem'e (ilk buğday hasadından yapılan sunu) kadar 49 gün sayılır. Bilgelerimiz arpayı hayvan yemi olarak ve buğday unundan elde edilen ekmeği insan tüketimine uygun olarak tanımlar.

Bu nedenle, Omer dönemi - Sefirat AOmer'in 49 günü, hayvanlardan biraz daha iyi yaratıklardan, meleklerden daha üstün insanlar şekline geçişimizi temsil eder. İlginç bir şekilde Omer sayımı Pesah özgürlüğü ile değil, Pesah’ın ikinci akşamı başlar. Bir yoruma göre bu da, özgürlüğün sadece bir gizil güç, bir potansiyel olmasını simgeler. Özgürlükle ne yaptığımız ve bu potansiyeli nasıl kullandığımız bizim kim ve ne olduğumuzu belirler.

Pesah'ın ikinci akşamından itibaren gün gün Omer’i sayarak, Yahudi halkının Mısır'dan çıkışlarından Sina'da Tanrı ile buluşmalarına kadar geçtikleri ruhsal olgunluk adımlarını yeniden deneyimlemeye çalışıyoruz. Tora, her gün tekrar tekrar Yahudilere potansiyellerinin en üst noktalarına ulaşabilmeleri için amaç ve yön sağlayan ilahi bir armağandır. Omer sayımının 49 gününde her gün ve her hafta, benzersiz nitelikler kombinasyonuna karşılık gelir: sevecenlik, disiplin, merhamet, tutarlılık, alçakgönüllülük, ölçülü olma ve nihayetinde tüm bunların insan karakterinde bütünleşerek herkesin içinde var olan Tanrısal kıvılcımı ortaya çıkarması bu içsel ışığın etrafa dalga dalga yayılması…

Lag BaOmer ve Emor peraşası

Bu yıl Lag BaOmer haftasına denk gelen Emor peraşasında Tanrı’nın Yahudi halkına belirli zamanlarda Tanrı’ya ait özel vakitler olarak belirttiği, kutlanacak bayramların açıklamalarını görürüz. Tanrı, peraşanın bu bölümünde Şabat’ın kutsiyetini anlattıktan sonra Yahudi halkının bir ulus haline geldiği Pesah Bayramı ile devam eder. Peraşanın daha sonraki bölümünde tarihleri tam olarak belirtilen Roş Aşana, Yom Kipur ve Sukot bayramlarının aksine, Pesah’tan sonra gelen Şavuot Bayramı için belirli bir tarih belirtilmemesi dikkatimizi çeker. Pesah Bayramı anlatımından sonra Tanrı, Yahudi halkına Omer Sayma mitsvasını verir ve 49 günlük Omer sayımının tam ertesi gününde, kutlama yapacaklarını belirtir. “Yedinci haftanın bitiminin ertesi gününe-ellinci güne-kadar sayacaksınız. Bu ellinci günde Tanrı adına yeni bir Minha korbanı getirmelisiniz” (Vayikra 23:16). “Tam olarak bu günde kutlama yapacaksınız” (Vayikra 23:21). Omer Sayımı’nın amacı, Pesah ve Şavuot arasındaki boşluğu kronolojik olarak kapatmaktan fazlasını içerir. Omer Sayımı mitsvasının manevi anlamı, bu iki bayramın birbirini tamamlamasını sağlar. Pesah'ta Yahudiler Tanrı’nın benzersiz mucizelerine tanık oldu. Midraş’a göre o zamanda en özelliksiz Yahudi’nin bile spiritüel seviyesi Ezekiel ve Yeşaya peygamberlerin seviyelerinin bile üzerindeydi. Bununla birlikte Yahudi halkı çaba göstermeden elde ettikleri bu seviyeyi içselleştiremedi, çünkü Mısır sürgünü yıllarında maruz kaldıkları spiritüel kirlilik onların içine işlemişti. Rabilerimizin dediği gibi: “Yahudileri Mısır'dan çıkarmak Tanrı için bir dakika, Mısır'ı Yahudilerden çıkarmak ise kırk yıl aldı.” Dahası, tam anlamıyla, “Mısır'ı Yahudilerden çıkarmak” yani Yahudilerin ulaşmaları gereken kişisel gelişim düzeyi, yukarıdan, Tanrı’dan gelen bir açığa çıkış ile değil, kendi çabalarının sonucu olarak ortaya çıkmalıydı.

Bu, Omer'in Sayılması mitsvasının doğasını tanımlar: kişiliklerimizi geliştirmek ve yüceltmek. Omer Sayımı’nın 49 günü, kişiliğimizin 49 boyutuna karşılık gelir. Hasidik felsefe, Omer sayımını farklı bir boyutta yorumlar. Sadece bize hizmet etmeyen, bize ve etrafımıza faydası olmayan karakter özelliklerimizi terk edip olumlu özelliklerimizi parlatmakla kalmayıp, aynı zamanda kendi egomuza odaklı yaşamayı, kişiliğimizin yeshut olarak adlandırılan bu boyutunun üzerine çıkabilmeyi hedeflemeliyiz. Bu noktada, duygularımız artık ‘benim ne istediğime’ ve ‘benim ne hissettiğime’ odaklanmıyor, Tanrı'nın özellikleri ile uyumlu hale geliyor ve onları yansıtmaya başlıyor. Sefirat AOmer, (Sefira-sayım) teriminin içsel anlamı da budur. Sefira yalnızca ‘saymak’ değil, aynı zamanda ‘ışık saçan’ anlamına da gelir. Bu da Sefirat AOmer döneminin Yahudilere kendi çabalarıyla yükselip herkesin içinde var olan Tanrısal kıvılcımı ışıldatarak etrafa ışık yayma potansiyeli sağlamasını simgeler.

Kısa kısa Lag Ba’Omer

İsmi: İbranicede her harfin nümerik-sayısal bir değeri vardır. Lamed harfinin nümerik değeri 30, Gimel harfinin nümerik değeri ise 3’tür. Lamed-Gimel veya Lag 33’tür ve Omer sayımının 33. günü de Lag BaOmer-Omer’in 33.günü olarak adlandırılır. Omer’in 33. günü, İyar ayının 18’ine denk gelir.

Çıkış yeri: Farklı yorumlardan bazıları, Rabi Akiva’nın öğrencilerini öldüren salgın hastalıktan kaynaklanan ölümlerin bu gün itibarıyla durması. Rabi Akiva’nın değerli öğrencilerini salgın hastalık sebebiyle kaybederken umutsuzluğa kapılmak yerine harekete geçip öğretilerini aktaracağı yeni öğrenciler bularak hemen eğitimlerine başlaması ve Tora bilgilerinin günümüze kadar ulaşmasını sağlaması. Lag Ba’Omer’in büyük Talmud bilgini Rabi Şimon bar Yohay’ın ölüm yıldönümü olması. Bu yoruma göre ölmeden önce öğrencilerine Tora’nın yorumlarını içeren Zohar’ın öğretilerini aktaran Rabi bar Yohay’ın, ölüm gününde kendisi için yas tutulmamasını, mutlu olunmasını, bu günün, kendisi için yom hilula (sevinçli kutlama günü) olarak kutlanmasını vasiyet etmesi. Rabi Şimon bar Yohay’ın, tarihteki en önemli mistiklerden biri olarak tanımlanmasından ve ölümünden yaklaşık 12 yüzyıl kadar sonra yazılmış olmasına rağmen Yahudi mistisizmin temel kitabı olan Zohar’ın kendisine atfedilmesinden dolayı Kabala bilginlerinin feyz ve örnek aldığı en önemli bilgelerden olması.

Yahudiler Mısır’dan çıkıp İsrail topraklarına gelene kadar çölde yaşadıkları süre boyunca Tanrı tarafından göklerden gönderilen mucize yiyecek man’ın ilk defa bir Lag BaOmer günü yağmaya başlaması.

Nerede belirtilir, neden bugün? Kökenleri çok net olmayan Lag BaOmer ile ilgili en eski referans, 12. yüzyıl rabilerinden Isaac ben Dorbolo'nun Mahzor Vitry’ye yaptığı açıklamalardaki kısa bir ifadedir. Burada Purim ve Lag BaOmer'ın her zaman haftanın aynı gününe düştüğüne dikkat çekmekle birlikte, bayramın çıkış yeri hakkında bilgi verilmez. Lag BaOmer, daha sonra 13. yüzyılın başlarında rabi ve bilge Avraham ben Nathan’ın çığır açan eseri Sefer HaManhig'de yer alır. 13 - 14. yüzyıllarda yaşamış Rabi ve Talmud Bilgesi Menachem Meiri ise Yevamot 62b'ye yaptığı açıklamada, Kabalist Rabi Akiva’nın 24.000 öğrencisinin Omer sayımı sırasında ilahi bir salgın yüzünden öldüğünü belirten Talmud bölümünden alıntı yapar. Talmud, bu salgının sebebini, öğrencilerin birbirlerine yeterince saygı göstermemeleri (R.Zalman’ın yorumuna göre birbirlerinin içindeki chen-ilahi zerafet ve iyiliği görememeleri) olarak belirtir. Meiri, Lag BaOmer'i 6. yüzyılın sonundan 13. yüzyıl başına kadar yaşayan büyük Yahudi din bilgeleri-geonim geleneğine göre salgının sona erdiği gün olarak adlandırır.                                                                                                             

Ne yapılır? Omer döneminde yasak olan düğün ve benzeri kutlamalar, bu günden itibaren yapılmaya başlanır. Omer döneminde tıraş olmayanlar, 34. günden itibaren tıraş olmaya başlar. Her yıl Lag BaOmer’de Rabi Şimon’un İsrail-Meron’daki mezarı binlerce kişi tarafından ziyaret edilir, orada şarkılar söylenip dans edilir. Lag BaOmer gecesi, her yerde büyük ateşler yakılır. Sinagoglarda çok sayıda kandil ve ışık yakılır. Dev ateşler, Rabi Şimon bar Yohay’ın aktardığı öğretilerin dünyaya getirdiği dev ışığı temsil eder. Bazı geleneklere göre, Lag BaOmer’de, çocukları açık havada gezilere götürüp sembolik olarak ok ve yay kullandırma, bazı geleneklerde de keçiboynuzu yeme âdeti vardır.

Lag BaOmer’in bugün için mesajı: Rabi Akiva’nın öğrencilerinin birbirlerine gerekli saygıyı göstermedikleri yorumuna istinaden bugün, birbirimizin içinde var olan ilahi zarafeti, iyiliği görmemizin ve birbirimizin bilgisine saygı göstermemizin ne kadar önemli olduğunu hatırlayalım. Bugün aydınlanmayı kutlayalım. Bunu sadece yanan çubukların ve kütüklerin aydınlatmasıyla sınırlı tutmayalım. Yola, Tora bilgeliğinde ve Yahudi mistik geleneğinde var olan ve bizimle birlikte tüm dünya uluslarının ondan ışık alması için hazır bekleyen metafizik ve spiritüel aydınlanma fırsatlarını keşfetmek için bugün bir adım atarak başlayalım.

Rabi Akiva öğrencilerini salgında veya başka bir yoruma göre Bar Kohba safında Romalılara karşı savaşırken kaybeder. Sonrasında ne kadar acı ve zor olsa da umutsuzluğa kapılmadan yeniden yetiştirecek öğrenciler bulup onların eğitimine yoğunlaşır ve bu şekilde Tora bilgilerinin bugünlere kadar gelmesini sağlar.

En umutsuz gözüken durumlarda bile bir çare arayışıyla harekete geçip Tanrı’nın yardımıyla bir adım atıldığında bir umut ışığı bulunabilir: “ Tanrı… Altı kez sıkıntıya düşsen seni kurtarır” (İyov 5:19) , “Yıkım gelince korkmamamız gerekir” (İyov 5:21), çünkü Tanrı yolunda yürüyen kişi “Yedi kez düşse de yine kalkar” (Mişle 24:16). Belki de Lag BaOmer’in ana mesajını her hafta Şabat çıkışı Avdala duasında üç kez tekrar ederek içimize işleyen sözlerde bulabiliriz: “Halime sevinme, ey düşmanım! Düşsem de kalkarım. Karanlıkta kalsam bile Tanrı bana ışık olur” (Mika 7:8).

*Lag BaOmer’i Anlamak, Omer ve Tora, Lag BaOmer Mesajları: http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1397:lag-baomer-i-anlamak&catid=54&Itemid=232

 Önemli Not: Yazıda bir özet olarak verilen bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek ve konu hakkında bazı yorumları aktarmak amacıyla Lag Baomer-Its observance, laws and Significance, Seasons of Our Joy, Tevrat-Tora Neviim Ketuvim, Bereşit, Yahudilik Ansiklopedisi kitaplarından ve images.shulcloud.com, www.myjewishlearning.com, velveteenrabbi.blogs.com, torahideals.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

**Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.