Film ekonomik krizin ardından karavanıyla yolculuk ederek hayatında yeni bir başlangıç yapmak isteyen 60 yaşındaki dul bir kadını odağına alıyor. Vahşi kapitalizme inatla direnen göçmenlerin sessiz direnişini dile getiren ´Nomadland´ usta işi bir politik film. Kapitalizmin dayattığı normlara uymayı reddedip, doğanın sunduğu nimetlere sığınan göçebeler üzerine yapılmış bu destan film, sevgi, umut, huzur, dostluk ve fedakârlık üzerine önemli mesajlar veriyor.
‘NOMADLAND’
Yön. - Kurgu: Chloé Zhao
Sen: Chloé Zhao (Jessica Bruder’in ‘Nomadland: Surviving America In The 21. Century’ romanından)
Gör: Joshua James Richards - Müz: Ludovico Einaudi
Oyn: Frances McDormand - David Strathairn - Linda May - Gay De Forest Patricia Grier.
Bu yıl katıldığı yarışmalardan ödülle ayrılan, ekonomik kriz ile ilgili filmler zincirine sağlam bir halka olarak eklenen ‘Nomadland’ “yılın filmi” sıfatını hak ediyor. Film finansal krizin ardından karavanıyla yolculuk ederek hayatında yeni bir başlangıç yapmak isteyen 60 yaşındaki dul bir kadının hikâyesi. Vahşi kapitalizme karşı inatla direnen göçmenlerin sessiz direnişlerini anlatan ‘Nomadland’ usta işi bir politik film.
‘Nomadland’ kapitalist sistemin dayattığı normlara uymayı reddedip doğanın sunduğu nimetlere sığınarak huzur içinde özgürlüklerinin tadını çıkaran göçebeler üzerine yapılmış bir destan. Hüzünlü ama mağrur ve özgür göçebelerin hayatını anlatan bu yol filmi, dayanışma ruhu üzerine yapılmış bir belgesel hüviyetini de taşıyor.
ETKİLEYİCİ BİR İSYAN FİLMİ
Sevgi, umut, huzur gibi temaların hakkını veren ‘Nomadland’e etkileyici bir isyan filmi gözüyle bakmak mümkün. Chloé Zhao İngiliz Oscar’ı sayılan Bafta Ödülü’nü alırken yaptığı teşekkür konuşmasında filme ilham kaynağı olan göçebe topluluğunu onore etti.
Zhao Ting adıyla 1982’de Beijing’de doğan yönetmen - senaryo yazarı - kurgucu Chloé Zhao En İyi Yönetmen Altın Küre Ödülü’nü alan ilk Asyalı Kadın Yönetmen. Liseyi bitirmek için Los Angeles’e taşınan Zhao’nun aktifinde üç uzun metrajlı film var.
Bu filmlerde kurduğu atmosferle Çinli yönetmen Terence Malick’i akla getiriyor. Belgesel tadındaki son filmi, gerçek kişilerin oyunculuğuyla izleyiciye göçebe hayatı yaşayan insanların yaşantısını öğrenme fırsatını da sunuyor. Zira filmde Frances McDormand ve David Strathairn dışındaki tüm oyuncular göçebe hayatı yaşayan gerçek kişiler.
MUBİ’de Chloé Zhao’nun ilk uzun metrajlı filmi ‘Ağabeylerimin Bana Öğrettiği Şarkılar/ Songs My Brothers Taught Me’i (2015) ve 2. filmi anti-western ‘Binici /The Rider’ı (2017) izlemiş olanlar yönetmenin Batı Amerika’nın az bilinen coğrafyasından zengin ve renkli insan portreleri anlatmadan hoşlandığını görmüşlerdir. Derin Amerika üzerine sosyolojik ağırlıklı bu iki filmin ardından gelen ‘Nomadland’ ile Zhao aynı coğrafyada özgün bir yapıta imzasını atıyor.
Tek farkla ki ilk iki filminde amatör oyuncularla çalışan Çinli yönetmen bu kez filminde iki profesyonel oyuncuya yer veriyor. İlki kendisine Jessica Bruder’in ‘21. Yüzyılda Amerika’da Hayatta Kalabilmek/ Nomadland: Surviving America İn The 21. Century’ adlı kitabını getirerek projeyi sunan Frances McDormand, ikincisi veteran aktör David Strathairn.
Zhao’nun Cannes’da gösterilen melankolik çıkışlı ilk filmi Sundance’ta Jüri Özel Ödülü kazanmıştı. İkinci filmi ‘Binici’de bir rodeo binicisi üzerinden modern western türüne taptaze bir soluk getirmişti. ‘Nomadland’de yine Amerika’nın batısından şaşırtıcı insan hikâyeleri anlatmayı sürdüren Zhao, bu kez Nevada’da çalıştığı alçıpan üretimi yapan küçük yerel şirketin batması ile karavanıyla yollara düşen dul Fern’i (Frances McDormand) odağına alan bir yol filmi yapıyor.
DAYANIŞMA RUHU ÜZERİNE BİR DESTAN
Amerika’nın batısındaki uçsuz bucaksız düzlükler boyunca günümüz göçebelerinin yaşamlarını keşfeden Fern’in yolculuğuna bazı gerçek göçebeler eşlik ediyor. 2008’deki ekonomik krizden sonra yoksullaşan, yeni bir yaşam tarzı oluşturan orta sınıfa mensup bazı Amerikalılar, karavanlarına binip mevsimlik işler kovalayarak, kısa süreli işlere girerek yaşamlarını sürdürmek zorunda kaldılar.
Zhao, modern köle hayatını reddeden özgür ruhlu göçebelerin hayat felsefesini perdeye aktarmada son derece başarılı. 2008’deki ekonomik krizde her şeyini kaybettikten sonra Nevada’dan yola çıkan Fern, işsizlik ve kocasını kaybetmenin verdiği duygusal yıkımla baş etmeye çalışıyor. Çocuğu olmayan bu 60 yaşındaki kadın 2. el minibüsten bozma karavanıyla yol üstü bulduğu mevsimlik işleri yapar, göçebe kamplarında tanıştığı insanlarla dostluklar kurar. Yolculuğu boyunca yola aynı kişilerle birkaç kez kesişir.
Aralarında yaşıtı Dave (David Strathairn) kendisine yakınlaşmaya çalışıp hayatlarını birleştirmeyi teklif eder. Fern buna yanaşmaz. Kendisine evinde bir oda vermeyi teklif eden kız kardeşinin samimi yaklaşımını da reddeder.
40 milyon yoksul ve 600 bin evsizin yaşadığı ABD’de göçebe hayat tarzını seçen insanların öyküsünü anlatan, gazeteci kökenli Jessica Bruder kitabını göçebelerin hayatını aralarında yaşayıp gözlemledikten sonra yazdı. Yanına oyuncusu Frances McDormand’ı alan senarist-yönetmen Chloé Zhao, tıpkı Bruder gibi bu modern zaman göçebelerinin aralarına karışarak yaşantılarını gözlemlemiş. İkili kendilerinden çok şey öğrendikleri Linda May ve Charlene Swankie gerçek göçebeleri filmde rol almalarına razı etmişler. Belgesel tadındaki film, bu gerçek kişilerin doğal oyunculuklarıyla, göçebe hayatı yaşayan insanların yaşantısını öğrenme fırsatını da sunmuş oluyor.
‘Nomadland’in aldığı 200’den fazla ödülün en önemlilerinden biri Chloé Zhao’yu En İyi Yönetmen dalında bu ödüle ulaşan ilk Asyalı kadın yönetmen yapan Altın Küre Ödülü. Son Venedik Film Festivali’nde Altın Aslan Ödülü’nü alan ‘Nomadland’ Chloé Zhao’ya Onur Mansiyonu getirmişti. Altın Küre yarışmasından da Chloé Zhao, En İyi Film ve En İyi Yönetmen olarak iki heykelcikle ayrılmıştı. NY Eleştirmenler Birliğinin En İyi Yönetmen seçtiği Zhao, İngiliz Oscar’ı sayılan Bafta’da yine filmiyle ve yönetimiyle ödül kazandı. ‘Nomadland’ Bafta’da ayrıca sinematografisi ve McDormand’ın oyunculuğuyla ödüllendirildi.
ÖDÜLE DOYMAYAN FİLM
Film altı Oscar adaylığının dördünde Chloé Zhao’nun adı geçiyor: En İyi Film, Yönetmen, Uyarlama Senaryo ve Yapım Tasarımı. Bunlardan en önemlileri olan üçünü ödüle çevirdi: En İyi Film, En İyi Yönetmen (Clhoé Zhao) ve En İyi Kadın Oyuncu (Frances McDormand).
‘Nomadland’in sinemasallığı teknisyen kadrosunun ve başrol oyuncusunun başarısından geliyor. Chloé Zhao’nun üniversite yıllarından beri hayat arkadaşı olan ve ilk iki filminde de birlikte çalıştığı görüntü yönetmeni Joshua James Richards, doğal ışığı tercih edip yaptığı olağanüstü çekimlerle filme damgasını vuruyor. Batı Amerika’nın doğasını yansıtmadaki başarısıyla filme müthiş bir görsellik kazandıran J.J.Richards yönetmen Zhao’nun mizansenine katkıda bulunuyor.
Daha çok Avrupalı yönetmenlerle çalışan (Oscar adaylarından Florian Zeller’in “The Father”inde de adına rastladığımız) İtalyan piyanist-besteci Ludovico Einaudi (66) ‘Nomadland’e müthiş bir müzik partisyonu hazırlamış.
‘Nomadland’ projesinin fikir sahibi Oscar Ödüllü aktris Frances McDormand (64) filmin tüm yükünü omuzlarında taşıyan oyuncu olarak, Zhao’nun başarısında birinci derecede etkili oluyor. Kendiyle barışık, bağımsızlığına düşkün, başına gelen tüm felaketlere rağmen hayata tutunma azmini koruyan Fern rolünde, deneyimli oyuncu duyguları aktarmadaki olağanüstü becerisini yineliyor.
McDormand doğal oyunculuğuyla, inandırıcılığıyla, anlamlı yüz ifadesiyle, gözleriyle, bakışlarıyla canlandırdığı karakterin hakkını veriyor. Aktris ilk Oscar’ını kocası Ethan Coen’in yönetiminde ‘Fargo’daki (1996) unutulmaz kadın polis kompozisyonuyla kazanmıştı. İkinci Oscar’ını ise, dört yıl önce ‘Üç Billboard Ebbing Çıkışı, Missouri /Three Billboards Outside Ebbing, Missouri’deki acılı anne rolüyle almıştı. Nomadland kendisine üçüncü heykelciği getirdi.
Yalnızlığını, kişiliğinden etkilenip aşık olduğu Fern ile paylaşmak isteyen Dave rolünde David Strathairn (72) bilinen sakin oyunculuğuyla çok başarılı. Venedik’te George Clooney’e En İyi Senaryo Ödülünü getiren ‘İyi Geceler, İyi Şanslar / Good Night, And Good Luck’ (2005) filmini baştan sona sürükleyen kompozisyonuyla Strathairn En İyi Erkek Oyuncu seçilmişti.
