İki yıldır merakla beklenen ´Edirne Yahudi Yemekleri´ projesi tamamlandı ve geçtiğimiz hafta 500. Yıl Vakfı ile Türk Yahudi Toplumu Yönetimi´nin beğenisine sunuldu.
‘Edirne Yahudi Yemekleri’, gerçekten iddialı bir proje… Özellikle de bir Yahudi ailesinin yaşamını sürdürdüğü Edirne’de… Evet, yanlış okumadınız! Artık sadece bir Yahudi ailesinin yaşadığı, ancak geçmişinde oldukça geniş ve köklü bir Yahudi toplumuna sahip Edirne’nin belediyesi, Başkan Recep Gürkan’ın öncülüğünde, belediye eski başkanlarından İbrahim Ay’ın oğlu, turizm işlerinden sorumlu belediye yetkilisi Aydemir Ay’ın amansız çalışmaları sonucu inanılmaz bir çalışmaya imza attılar. Üstelik bu proje üç lisanda - Türkçe, Judeo-Espanyolca (Ladino) ve İngilizce olmak üzere - gerçekleşti. Proje kapsamında, metinlerin Judeo-Espanyol lisanına tercümesini Forti Barokas arkadaşımız gerçekleştirdi. Ancak itiraf etmeliyim ki ben de rahat durmadım ve tüm kitabı tekrar gözden geçirdim. Forti Ablam kadar Yahudice bilmediğimi itiraf edeyim. Ancak İspanyolcadan tercüme edildiğini sezinlediğimden bazı kelimeleri Ladino gruplarımızda sorguladım. Sonuç olarak zor bir çalışma oldu. Bitiminde de Karen’den Gerson Şarhon’dan göz gezdirmesini rica ettim. Bu süreç bizi Edirne’lere dek sürükledi. Ancak sonucun başarılı olduğunu düşünüyorum. Teşekkürler Forti, teşekkürler Karen…
Projenin Judeo-Espanyolca kısmı için Edirne’ye gittiğimizde, konusunda iddialı Karen, İngilizce bölümüne de bulaştı ve o bölümün de editörlüğünü yaptı. Karen’in yaptığı işin mutlaka başarılı olduğuna inanıyorum.
Pandemi döneminde Edirne Belediyesi proje kapsamında arzuladıklarını tam olarak gerçekleştiremedi maalesef. Bir workshop sonrası yemekleriyle birlikte sunulacak kitap, İstanbul’dan gelecek Yahudileri daha da mutlu edecekti kuşkusuz. Kendilerine söz verdim. Böyle bir çalışmanın kısa sürede yapılabilmesi en büyük temennim.
28 Nisan Çarşamba günü Edirne Belediye Başkanı Recep Gürkan, turizm, Kültürel İşler Ve Sosyal Medya Sorumluları Aydemir Ay ve Olkan Bayır ile birlikte önce 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesini ziyaret etti. Yaklaşık bir buçuk saat süren ziyarette Türk Musevileri Müzesi Müdürü ve Küratörü Nisya Allovi ve 500. Yıl Vakfı Başkanı olarak bendeniz konuklara müze ve Osmanlı/Türk Yahudileri ile ilgili geniş bilgi verdik. Başkan Gürkan da bu vesileyle uzun süredir görmeyi arzuladığı müzemizi de ziyaret etmiş oldu. Başkan Gürkan daha sonra da üç lisanda yayınlanan kitaplarla, üzerinde Edirne Büyük Sinagogunun yer aldığı porselen birer tabak hediye etti.
Daha sonra konuklarımızla birlikte Hahambaşılık binasına geçtik. Burada Hahambaşı Rav İsak Haleva, Türk Yahudi Toplumu Eşbaşkanlarından İshak İbrahimzadeh, Başkan Vekili Moris Levi, Dış İlişkiler Sorumlusu Deniz Saporta ve Hahambaşılık Genel Sekreteri Yusuf Altıntaş konukları ağırladı. Gerçekleşen sohbet toplantısında Başkan Recep Gürkan’ın takdim ettiği, 19. yüzyıl sonlarına ait haritayı kabul ederek duvarlarına astılar. Sunulan ‘Edirne Yahudi Yemekleri’ kitapları da büyük memnuniyet yarattı.
Biraz da kitaptan bahsedeyim. Gerçekten büyük emeklerle gerçekleştirilen kitabı ilk etapta beğenmeyenler oldu. Ben de kendilerine, “Gelin bir çalıştay yapalım ve kitabı her şekilde tartışalım” dedim. Söz konusu çalıştay müzede gerçekleşti. Bazı ilgili isimleri davet ettik. Ayrıca çalıştaya duyuruyla gelenler de oldu. Gerçekleştirilen tartışmalar, yapılan değişiklikler sonucu kitap tamamlandı.
Hamur işlerinde boyaz, borekitas, frojaldas, bulemas, kezadikas, tapadas gibi tariflerin yer aldığı kitapta sebze yemekleri arasında endjinaras, almodrote, apyo, kalavasucho, sfongos, medyas de berendjena, merendjenucho gibi yemekleri sayarken balık yemekleri arasında ne yazık ki sadece agristada de pishkado’yu sayabiliyoruz. Etli yemekler arasında agristadas de koftes, dolmas de kalavasa, rulikos de berendjena, koftes de pırasa, kuartikos de kalavasa kon puli, komida de sevoya kon ligado, dolmayikas frenkes ilk akla gelen yemeklerin başında geliyor. Tatlılar arasında da biskochos de anason, masapan, dulse blanko, borekitas de alhashu, tezpishti, dulse de berendjena, dulse de roza, de vishna, dulse de igo, semola sayabileceğimiz başlıca tatlılar.
Değerli okurlarımız bu kitaba kolayca ulaşabilmeniz mümkün. Türk Musevileri Müzesinin 0552 732 19 55 numaralı WhatsApp hattına siparişinizi bildirip, TR75 0006 2000 1520 0006 2925 53 numaralı İBAN hesabına 100 TL göndermeniz yeterli. Ya da istanbulsephardiccenter.com adresine girip de satın alabilirsiniz. İki şekilde de kitap, kapınıza ulaşacak.
EDİRNE YAHUDİ YEMEKLERİ (TÜRKÇE)
Uzun bir tarihe sahip olan Edirne Yahudilerinin yıllar boyu süregelen geleneksel mutfaklarından birçok harika örnek, üç ayrı dilde versiyonlarıyla Edirne Belediyesi tarafından yayınlandı. Sayın Aydemir Ay ve Dr. Yılmaz Seçim tarafından titiz bir şekilde hazırlanan kitaplar ağız sulandıran tariflerle dolu. Afiyet olsun!
Bu harika kitap www.istanbulsephardiccenter.com adresinden temin edilebilir.
Leziz Edirne yemekleri sizleri bekler!
