Çocukluk çağı çocukların hızla büyüyüp geliştiği ve sağıltımın temellerinin atıldığı bir dönemdir. Çocukluk çağında sağlıklı beslenme çocukların sağlıkları üzerinde hayat boyu etkilidir. Ebeveynler de çocukların erken yaşta sağlıklı alışkanlıklar kazanmaları için önemli bir etkiye sahiptir.
Raysa Büyükbahar Uzunyol*
1. Çocuklarınıza rol model olun.
Ebeveynler olarak çocuğunuzun besin tercihlerini, yeme davranışlarını ve fiziksel aktivite seviyelerini doğrudan etkiliyorsunuz. Örneğin, siz televizyonun karşısında yemeğinizi yerseniz, çocuğunuz da bu şekilde yemek isteyecektir, siz yemeğinize ekstra tuz ekliyorsanız, çocuğunuz da eklemek isteyecektir.
2. Çocuklarınızla birlikte haftalık menü planlayın.
Çocuklar kendilerini değerli ve önemli hissetmeyi sever. Öğünler hakkında söz sahibi olmaları sorumluluk sahibi olmalarına yardımcı olurken öğünü sahiplenirler.
3. Öğünlerde ailece masa düzeninde hep birlikte oturun.
Yemek masasında mümkün olduğu kadar çocukların okul notları gibi onları strese sokacağını düşündüğünüz konuları konuşmayın. Öğünlerin keyifle geçmesini sağlayın. Onların ilgilerini çekeceğini düşündüğünüz konulardan bahsedin. ‘Bir an önce odama gitmek istiyorum’ hissi yaratmak yerine sizlerle birlikte olmak istemelerini sağlayın.
4. Ana öğün saatine yakın bir zamanda çocuklarınıza ara öğün sunmayın.
Çocuklar yemek saatinde yeterince aç olmazlarsa öğünlerde ihtiyaçları olan yiyecekleri yiyemeyebilir ve yeni yiyeceklere karşı merakları azalabilir.
5. Çocuklarınızın açlık - tokluk hislerine güvenin.
Bebekler ve çocuklar aç ve tok olmanın nasıl bir his olduğunu bilir. Sizin göreviniz çocuğunuzun hangi yiyecekten ne kadar yiyeceğine karar vermesine izin vermektir. Aynı zamanda, dikkatini oyuncaklar veya ekran ile dağıtmak yerine yediği yemeye odaklanmasını sağlamaktır.
6. Çocuklarınız tabaklarındaki tüm yiyecekleri bitirdiklerinde ‘bravo’ demeyin.
Anne, baba veya bakım verenler tabağındaki her şeyi bitirdiğinde sevinecek diye yemek yerine açlığını dinlemesine teşvik edin. ‘Bravo’ demek yerine “Açlığını - tokluğunu dinleyip yediğin zaman ihtiyacın olan miktarda yiyorsun. Seninle gurur duyuyorum” diyebilirsiniz.
7. Yiyecekleri ödül ve / veya ceza olarak kullanmayın.
Çocuklar kendileri için ‘iyi’ olan gıdalardan keyif almaları ve ‘kötü’ gıdalardan uzak durmaları gerektiğini duyarlar. İyi bir şey yapmanın ödülü olarak kendileri için ‘kötü’ olan yiyeceklerin tadını çıkarabileceklerinin söylenmesi çocuklara karışık bir mesaj verir. Bunun yanı sıra, çocukların aç olmamalarına rağmen kendilerini ödüllendirmeleri için veya cezalandırılmamaları için yemek yemelerini teşvik etmek onları açlık - tokluk hislerinden uzaklaştırır. Ek olarak çocukların şeker ve yağdan zengin, besin değeri düşük yiyecekleri yemelerini teşvik eder.
8. Çocuklarınızı yemek masasında akranları ile karşılaştırmayın.
“Bak, kardeşin tabağındaki sebzeleri yiyor, sen neden yemiyorsun?” demek yerine “Seni çok iyi anlıyorum, şu anda canın çekmiyor olabilir. Ben tatmanı isterim. Beğenmezsen yemek zorunda değilsin” diyebilirsiniz. Böylece hem çocuklarınızı bir başkasına göre ‘eksik’ veya ‘kötü’ hissettirmemiş olursunuz hem de empati kurarsınız.
9. Öğünlerde tüm aile bireylerinin aynı yiyeceklerden yemelerini teşvik edin.
“Akşam yemeğini sevmiyor musun? Sana başka bir şey yapmamı ister misin?” demek yerine “Hepimiz akşam yemeğinde aynı yiyecekleri yiyoruz. Bazı akşamlar senin sevdiklerini, bazı akşam da başkalarının sevdiklerini yapıyorum. İstediğin yiyeceklerden istediğin miktarda yiyebilirsin” diyebilirsiniz. Her seferinde çocuklarınız için farklı yiyecekler pişirmeniz uzun dönemde onlarda konfor alanlarının dışına çıkmalarına gerek olmadığı hissini yaratır ve yiyecekler konusunda daha seçici olabilirler. Ailece masada oturup aynı yiyecekleri yiyerek, zaman içinde çocukların daha fazla çeşit yiyecek yemelerini teşvik edebiliriz.
10. Çocuklarınıza besin etiketi okumayı öğretin.
Bir ürünü elimize aldığımızda ilk bakmamız gereken içindekiler listesidir. İçindekiler listesindeki ilk içerik ürünün içerisinde hacim olarak en fazla bulunduğunun göstergesidir. Listeyi okuduğumuzda mümkün olduğu kadar şeker, katkı maddesi veya renklendirici içeren ürünleri daha az sıklıkla tüketmemiz gerektiği çocuklara anlatılmalıdır.
*Klinik ve Sporcu Beslenme Uzmanı
