Zeki Berk
Türkiye COVID-19 vakalarında üçüncü ve en son zirveye 16 Nisan tarihinde 63 bini aşan vaka seviyesi ile ulaşmıştı. 72 gün sonra 27 Haziran tarihinde vakalar ilk kez 5 bin seviyesinin altına indi. Fakat vakaların düşüş hızı son haftalarda azaldı. 17 Mayıs’a kadar yüksek bir hızla düşen vakaların düşüş hızı önce yavaşladı, ardından vakalar neredeyse yatay seyretmeye başladı. Tablo-1’de Türkiye’de 16 Nisan – 27 Haziran arası yeni vakalar görülüyor.
Avrupa’da bazı ülkelerde ve İsrail’de hızlı vaka düşüşlerinin ardında son bir ay içinde benzer bir yatay seyir yaşandı. Uzmanlar ülkede bir varyanta bağlı vakalar sönümlenirken, bir diğer varyanta bağlı olarak vaka artışları oluyorsa toplam vakaların önce yatay bir seyir göstereceğini ardından da tekrar yükselişe geçebileceğini öngörüyor. Nitekim, son bir ay içinde İngiltere, Portekiz, Rusya ve İsrail’de Delta varyantı ismi verilen Hindistan menşeli varyant nedeniyle vakalar tekrar artışa geçti.
İsrail ve İngiltere aşılama oranlarında dünya lideri olmasına rağmen, Delta varyantı henüz aşılanması tamamlanmamış kişiler arasında hızla yayılabiliyor. Ancak aşılama oranı yüksek olan ülkelerde vakalardaki artış ölümlere yansımıyor. Tablo-2, Tablo-3 ve Tablo-4’te sırasıyla bu ülkelerde aşılama oranı, yeni vakalar ve ölümler gösterildi. Bu tablolarda aşılama oranı görece düşük olan Rusya’da ölümlerin de hızla artmakta olduğu gözükmekte.
Delta varyantı etkisini sadece bu ülkelerde göstermiyor. Avustralya, Endonezya, Brezilya, Afrika’da ondan fazla ülkede ve ABD’de Delta varyantına bağlı vaka artışları görülmeye başlandı. Kapanmaların ekonomiye, eğitime ve sosyal hayata olan etkileri tüm dünyayı bezdirmişken elimizde salgınla mücadele silahı olarak maske, mesafe, hijyen, iyi havalandırılmış ortamlar ve etkin aşılama kaldı. Türkiye son bir ay içinde aşıda tedarik sorununu çözerek aşılamada hızlanmaya başladı. Tablo-5 ve Tablo-6’da sırasıyla Türkiye’de günlük ve haftalık aşılama durumu gösteriliyor.
Türkiye’de son bir ay içindeki bu hızlanmaya rağmen bizden aylar önce hızlanan Avrupa ülkeleri ile karşılaştırınca Türkiye halen gerilerden geliyor. Tablo-7 ve Tablo-8’de Türkiye ve Avrupa ülkelerinde en az bir doz aşı olmuş ve aşılanması tamamlanmış kişilerin oranına göre karşılaştırmalar gösteriliyor.
Delta varyantının etkin olarak ölçüldüğü ülkelerde varyantın aşılama oranlarının daha düşük olduğu bölgelerde daha hızlı yayıldığı görülüyor. Türkiye’de de aşılama oranları her ilde aynı değil. Kuzeybatı illerinde aşılama oranı daha yüksek olmasına karşılık güneydoğu illerinde daha düşük olduğu görülmektedir. Önümüzdeki haftalarda aşılama oranı düşük illerde vaka artışları görülmesi olasıdır.
Tablo-9’da illere göre aşılma oranları gösterilmiştir. Haritayı hazırlayan Sayın Ozancan Özdemir ve verileri temin eden Sayın Ozkan Soytürk’e teşekkür ederim.
Sağlıklı günler dilerim.
