Haydarpaşa Hemdat İsrael Sinagogu Vakfı, Alef ve Shalom Corps işbirliğinde yürütülen proje ile Kadıköy´de bulunan Hemdat İsrael Sinagogu tarihsel dokusuna kavuşuyor!
Liza Cemel & Orli Güner & Fortün Levi Koç
Kadıköy’de bulunan Hemdat İsrael Sinagogu çok güzel bir proje ile tarihin ayak izlerini yeniden gün yüzüne çıkartıyor. Haydarpaşa Hemdat İsrael Sinagogu Vakfı, Alef ve Shalom Corps işbirliğinde yürütülen proje, tarihi yapıların korunması kapsamında farkındalığımızın artmasına katkı sağlamakla yetinmiyor, aynı zamanda toplumsal birlik ve beraberliğimizin en güzel örneğini de ortaya çıkarıyor.
Ortak bir amaçla bir araya gelen uzmanlar ve gönüllü Alef gençleri canla başla bu tarihsel koruma çalışmasına destek veriyor. Biz de Şalom ArtıOnsekiz ekibi olarak hem bu tarihsel güzelliği bizzat görmek hem de elimizden geldiğince destek olmak istedik.
Yapıyı ve çalışmayı gözlemleme fırsatı yakaladığımız ziyaretimizde, mimar Hayim Beraha ile yapının tarihsel hikâyesi hakkında da konuşma olanağımız oldu.
Kadıköy Yel değirmeni aynı Galata gibi 19. Yüzyılın başlarında Yahudi hayatı bakımından hareketliydi. Zamanla azalan toplumun çoğunluğu Caddebostan bölgesine taşınsa da Hemdat İsrael Sinagogu halen bölgenin çok önemli ve değerli yapıları arasında.
Yapının yıllar boyu gelişimine ve evrilmesine bakacak olursak, farklı kademeler görmek mümkün. Zamanında bölgede yaşayan aktif Yahudi cemaati göz önünde bulundurulduğunda, bir sinagog inşa etme planının ortaya çıkmış olması pek de şaşırtıcı değil. Bu yazışmalara Osmanlı arşivlerinden ulaşabiliriz.
1890’lı yıllarda başlayan yazışmalar 1899 yılında inşa edilen sinagog ile sonuçlanıyor. Aslında ondan öncesinde, büyük bir Yahudi mahallesi olan Dağ Hamamı’nda yaşayan topluluğun çoğunluğu büyük yangından sonra Kuzguncuk’a göç ediyor. Ondan sonra da Haydarpaşa tarafına göç eden Yahudiler bu civarda kendilerine bir sinagog inşa etmek için arsa satın alıyor.
Bu tarihsel akışta hem bölgede azalan Yahudi nüfusu hem de bu aktifsizliğin getirdiği bakımsızlık ister istemez yapıyı olumsuz etkiledi. Eskiyen sinagogun su akıtmaya başladığı fark edilince boyaların da aktığı görüldü. Boyaların akmasıyla aslında tarihsel eserin altında farklı bir tarihsel eserin keşfi ortaya çıktı. 1980’lerde yapılan son müdahalenin altında 1900’lerin başlarında işlendiği tahmin edilen başka bir doku ortaya çıktı. Bu iki katman arasındaki uyumsuzluk, çalışmaların yürürlüğe geçmesinde de büyük paya sahip.
Asıl dokuyu korumak için çalışan uzmanlar ve gönüllüler kazıma, enjeksiyon ve renklendirme çalışmalarının yanı sıra tarihsel yapı hakkında da daha çok bilgi sahibi oluyor. Büyük Hemdat İsrail Sinagogu’nun yalnızca küçük bir bölümü ile çalışılsa da proje takdir edilesi sonuçlara ve amaçlara vesile oluyor.
Mimar Hayim Beraha İstanbul’da bakım gerektiren oldukça fazla yapımız olduğundan da bahsediyor. Uzun vadeli ve büyük emek gerektiren bu çalışmalar gelecek nesillere ne bıraktığımız ve geçmişi nasıl koruduğumuz ile de çok yakından ilgili.
Şalom ArtıOnsekiz olarak ziyaretimiz hem çok keyifli hem de çok ilham vericiydi. Bu tarz projelerin benzer projeleri de teşvik eden yönü olduğuna inanıyoruz. Sahiplendiğimiz her yapı aidiyet duygumuzu ve farkındalığımızı arttırıyor.
Canı gönülden çalışan ve bu amaç doğrultusunda destek veren herkese tebrikler!
Hemdat İsrael Sinagogu'nda gerçekleştirilen sosyal sorumluluk projesinden kesitler... Videoyu aşağıdaki linkten veya Şalom TV Youtube kanalımızdan izleyebilirsiniz:
Video Edit: Megi Bahar
