Geçtiğimiz hafta N12/Mako haber ajansı ve medyada yayınlanan bu haber oldukça ilgi çekiciydi: İsrail’de birlikte askerlik yapmış üç arkadaş, 2016 yılında tıbbi hasarları rekor hızda tespit etmek için yapay zeka kullanan bir yazılım icat etti. Bu sistemi kullanmaya başlayan bazı hastanelerde hayat kurtaran hızlı sonuçlara ulaşılıyor
2016’da kurulan Aidoc, altı alanda şifre çözme için FDA (American Food And Drug Administration) onaylarına sahip. Bu yazılım İsrail'deki altı hastane de dâhil olmak üzere dünya çapında yaklaşık 500 hastanede kullanılıyor.
Aidoc ile ilgili gelişmelere ilişkin haberler:
Gece saat 02.00’de Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük hastanelerinden birinin acil servisine baygın halde bir hasta gelir. Doktor ilk testlerini yapar ve hastayı kan sulandırıcı ile tedavi etmeye karar verir. Elinde şırıngayı hazırlarken bir telefon zili her şeyi değiştirecektir. Telefonun diğer ucundaki uzman radyolog, acil servisteki doktor ilacın hastaya enjekte edilmesini önlemek için aramıştır. Doktoru, hastanın beyin kanaması geçirdiği konusunda uyarır ve böyle bir durumda kan sulandırıcıların hastayı öldürebileceğini hatırlatır.
Yıl 2021. Radyolog tarafından yapılan bu net ve hızlı teşhis, İsrailli şirket Aidoc tarafından geliştirilen bir yapay zekâ sistemi yardımıyla yapıldı. Yazılım, CT taramalarına benzer tıbbi görüntüleri işleyip, benzer on binlerce görüntüyü uzman bir doktor incelemeden önce tarayabiliyor. Yazılım sayesinde, şüpheli ve acil bir faktör tespit edildiğinde, kritik zaman kaybetmemek için bilgi, öncelikli olarak ilgili hekime gönderiliyor. Bu yazılım hastaneler tarafından satın alınana kadar doktorlar günde yüzlerce taramadan geçmek ve teşhisleri hastalara bazen geç göndermek zorunda kalıyor.
Şirketin kurucularından Michael Berginsky ABD'deki vakada, bu sisteme sahip doktorların bilinci kapalı hastaya ilk teşhise göre acil tedavi vermenin önemini anlatırken, “Bu yazılım tıp doktorları için büyük bir ilerleme, onlara taramalarda beklemedikleri şeyleri de bulacaklarını söyleyin" diye açıklıyor.
Yazılım nasıl çalışıyor?
Sistemin kendisi, insan gözünün tespit etmesi çok zor olan taramalardaki noktaları tespit ediyor. Aynı zamanda, sıradan bir doktorun mesleğindeki tüm yıllarında içeremeyeceği bir yığın bilgiyi tarama yeteneğine de sahip. Yazılım, doktorun yerine geçmek için değil; onunla paralel çalışmak ve doktorun eksiklerini tamamlamak için geliştirildi. Sistemi tespit edebilen vakalar arasında – servikal kırıklar, beyin kanaması, felç ve pulmoner amboli bulunuyor. Berginsky, "Bir gün bir hastanedeki kateterizasyon bölümünün müdürü beni aradı. Doktor hastaneye baygın gelen bir hastadan bahsetti. Kalp krizi geçirdiğinden şüphelenildi, ancak sistemimiz felç uyarısı verdi. İlk muayeneden sonra, tedavi eden personel felç vakasının görünmediğine karar verdi. Bizim sistem ise kesin olarak var dedi. Sistemin kalitesi ve doğruluğu konusundaki bilgimiz bu sefer de vakanın doğru olduğunu tahmin etti ve hastayı ikinci bir muayeneye gönderdiler. Bu hızlı iletişim, teknoloji üzerindeki sıkı çalışmanın, hem hastalar hem de aileleri için kritik anlarda kaderi değiştirmeyi mümkün kılma yeteneğine sahip” sözleriyle sistemin güvenilirliğini anlattıyor.
Şirketin kurucularından Rainer, "Burada, sistem, doktorun teşhisinin yerini almak için değil, onu desteklemek, onunla çalışmak için kullanılıyor. Ve gerçek şu ki, sonuçta bu sistem hayat kurtarıyor” yorumunu yapıyor. “Toplumumuzla vatandaşlık konusunda iyi bir amaç için çalışmak istedik” diye ekliyor. “Kıdemli doktorlar, hastalarının daha eksiksiz bir resmini elde etmelerine yardımcı olması gereken başka bir mekanizma olduğunu sindirmekte zorlanıyor. Birçoğu kendinden çok emin ve yapay zekânın hatalarını bulabileceğine inanmak onlar için zor" diyor Berginsky. Rainer ise "Hastanelerin sistemi yüzde 100 kullanmasına iki ila üç ay daha var. Gözden kaçırdıkları bir şey olduğunda ve sistem onları kurtardığında kullanım artıyor” tespitinde bulunuyor.
Üç kurucu, ordudaki ortak yollarına ilk olarak, savunma kuruluşunun savunma, araştırma ve silah sistemleri için güvenlik-teknolojik liderlik eğitimi mezunları olarak çıkmışlar. Daha sonra, ortak bir evi paylaşırken, kendi start-up'ları üzerinde çalışmaya başlamışlar. Güvenlik geçmişine sahip olmalarına rağmen, ilgilenecekleri alanın sağlık dünyası olması onlar için en başından net bir seçenek olmuş. Reiner, “İyi bir amaç için çalışmak, hem kendimiz hem de çalışanlarımız için bir motivasyona sahip olmak istedik. Bunun tıp dünyasında önemli bir etki yaratma fırsatımız olduğunu biliyorduk. Para kazanan bir şirketin ötesinde bu görev çok önemli bir faktördü" diyerek çalışma alanlarını belirleme konusundaki motivasyonlarını anlatıyor ve ekliyor: “Burada gerçekten de hastalarımıza sunulan hizmeti iyileştirmeye yönelik bir teknolojik gelişme var. Aidoc sayesinde, acil hastalarda bulgular daha erken keşfediliyor.”
Bir buluşun var olan bir sorunun çözümüne yol açması gerektiği yaklaşımından yola çıkan kurucular, başlangıçta tıp alanında yüzlerce uzmanla masaya oturup günümüz tıp dünyasındaki başlıca sorunları sıraladılar. Mevcut ürüne ulaşana kadar sahadan öğrendiler, dünyanın dört bir yanındaki hastanelere gittiler, doktorları ve iş süreçlerini incelediler; ürüne çeşitli deneyler yaptılar, özellikler eklediler ve geri bildirim aldılar. Günümüzde Aidoc'un müşterileri, radyoloji alanındaki en büyük uzmanlara ulaşmalarını sağlayan dünyanın en iyi hastaneleri. Böylece sistemi zaman zaman optimize edebilir ve felç gibi diğer hastalıklar için etkili olacak şekilde geliştirebilirler.
Aidoc kurucusu üç arkadaş, tıp dünyasına girmek için kendini geliştirmiş bir alan arayışına çıkar. Ayrıca tıp alanı daha düzenli çalışan bir alan olarak tarama ve bilimsel bilgi ürettiği için bu alanda çalışma ve araştırma yapmayı seçerler.
Sistemi kullanan Hadasah Hastanesinin görüntüleme bölümü müdürü, "Aidoc'un sisteminin arka planda çalışması bizim için harika bir güvenlik ağı, doktorlar için güçlendirici bir deneyim. Teknoloji stajyerlerinin kullanımı ayrıca teşhis yeteneklerini geliştirir ve eğitimlerinin ilk aşamalarında doktorların güvenini artırır. Aidoc sayesinde acil hastalarda bulgular daha erken ortaya çıkıyor" sözleriyle kullanım deneyimlerini paylaşıyor.
Bu konuda yazılı bir açıklama olmamasına rağmen, firmanın isminin Ai (artificial Intelligence /yapay zekâ) kısaltması ile doktor kelimesinin kısaltmasından birleştiğini tahmin etmek güç değil. Firmanın medikal ofisi Tel Aviv’de yer alıyor.
Kaynak: N2 Haber Sitesi Avivit Misnikov 24.06.21 ve Globes gazetesi
https://youtu.be/zQEI-Z0tdr4
