Yenilmezler mi Adalet Birliği mi, Bruce Lee mi?

1985’te başlayıp 1995’te tamamlanan Glasnost ve Perestroika sonrasında Washington Konsensüsü ile sıcak parayı (portföy yatırımlarını) dünyaya saçarak ons sonrası en büyük finansal emperyalizme imza atıyor ve kendisine yeni pazarların yanında yeni ucuz tedarikçiler elde ediyordu. Üstelik söz hakkını da eline aldığı için Venezuela, Küba, Kuzey Kore gibi numune ülkeler dışında pek bir söz geçiremediği ülke ve rakibi de kalmamış, teknolojiyi de eline alarak 2000’li yıllarla beraber tam uçuşa hazırlanıyordu ki, baktı numuneler dışında unuttuğu bir de Bruce Lee var. Chuck Norris ile kapıştırsa aslında belki kazanabilirdi ama her şey Hollywood ile çözülmüyor, uzaylılara karşı 4 Temmuz’da kazanılan zaferlere pek benzemiyordu. Chuck Norris belki göktaşını engelleyebiliyor veya sıfırı herhangi bir sayıya bölebiliyordu ama 1,4 milyar Bruce Lee ile tek başına mücadele edebilir miydi? O zaman iş Washington Konsensüsüne kalmalıydı. Çinli taşerona, tedarikçiye ucuza üret, enflasyonsuz tüket, dünyaya saçtığın dolarlarla enflasyonu sürekli ihraç et, kendini finanse et, ekonomik büyümeye devam et, teknoloji ile gücü kontrole devam et. İşte gerçek Amerikan Rüyası buydu, Rocky’nin yumruklarından daha güçlü. Fakat unuttuğu bir şey vardı bizim Sicilyalıların. Çin Mahallesi de boş durmuyordu, herkes Harlem’e odaklanırken arkada Pekin Konsensüsü ile beklemedikleri bir blok oluşuyordu. Harlem’e Hollywood, NBA, Grammy ile sunulan imkânları yeterli gören ABD Afrika pazarını boşluyordu. Ancak aynı dönemlerde 1,4 ve 1,3 milyar nüfuslu Çin ve Hindistan yavaş yavaş Afrika’da kendilerine mahalle kuruyor ve sömürgeler AB dışında ülkelerin vatandaşlarının bu yeni kıtayı keşfetmeye başlamasını deneyimliyordu.

Dünyayı Kurtaran Adam

Chuck Norris’i dünyada yenebilecek bir Cüneyt Arkın var; dünyayı kurtaran adam. Oraya sonra geleceğiz. Malum Çin Mahallesine uzaydan görülecek kadar büyük duvarı da kendisi için örmüşlerdi. Konumuza dönersek, Pekin Konsensüsü ile Çin kendi ekonomik, siyasi ve askeri modelini oluşturuyordu. Dünyaya başta ABD olmak üzere üretiyor, nüfusunu besliyor, sürekli büyüyor, kazandığı dolarları stokluyor, vade riski için ABD tahvillerine yatırıyordu. Kapitalizm girmiş ama duvarı bir türlü yıkamamıştı. Bruce Lee Ivan Drago’ya benzemiyordu. Bu arada sanayi ve teknolojide kopya üretim modeli patent ve markalaşmaya dönüyor, geçmişin tedarikçisi artık rekabetçisi haline dönüyordu. Teknolojik güç yavaş yavaş doğuya kayıyor ve satıh kaybı başlıyordu. Bu arada dünyadaki konulardan bir haber ABD’deki sokaktaki vatandaş bu artan refah seviyesi ile sürekli harcıyor, parayı mazotu çok harcayan arabaya, kira fiyatları ev fiyatları ile yarışan Manhattan’a veya daha fazla sıcak para yaratmaya yarayan mortgage tahvilleri için eve yatırıyordu. Fakat Lehman Biraderler likidite bolluğunda likidite krizi yaratıyor ve dünyayı likidite tuzağına sürüklüyordu. Şapka düşmüş ve kel görünmüştü. Şapkayı kaptırmamanın ne kadar önemli olduğunu siyaset uzmanı devlet büyüğümüz rahmetli Süleyman Demirel’den biliriz. ABD tahvillerinin ve dolarının tek başına yetmediğini herkes görmüştü. Çin kendisini hedge etmek için aldığı tahvillerin aslında risk olduğunu görmüş ve yumurtaları farklı sepetlere koyarak AB’li uluslararası şirketleri satın alıyor, ortak oluyor, AB’de limanları satın alarak (ve en son konteynerleri) dünya ticaretini elinde tutmaya devam ediyordu. Hammadde daha kolaydı, başta Afrika olmak üzere madenleri satın almak. Zaten vatandaşları orada da gettolar kurmuştu.

Yenilmezler Yenilir mi?

Lehman Biraderler sonrası parasal güçle şapkadan sonra koltuğu kaptırmamak ve dünyanın bir numaralı ekonomisi kalabilmek adına SAM Amca bu sefer FED Amcayı taşeron olarak istihdam ediyordu. Fakat bir sorun vardı, büyüme 2012 sonrasında bir türlü medyan %3’lerin üzerine atamıyordu, eskiden ortalama %5 ve üzeri iken. Bu duraklama döneminde teknolojik rekabetin öne geldiğini gören ABD Kwai Köprüsünün rövanşını Huawei ile alan Çin’in duvarını aşamadıkça işi uzaya taşımaya karar veriyor ve Jeff Bezos, Elon Musk gibi ticari uzay girişimcilerinin önünü açıyordu. Bu dünyada büyüyemezsen atmosferde büyü. Gerçi orada İkizler Paradoksu ile büyüme daha da yavaş gelebilir hızlandıkça ama. Fakat bu yüksek teknoloji ve uzaylılarla mücadele için 80 model Chuck Norris yeterli değil artık. O zaman DC Comics ile Aquaman, Flash, Superman, Batman devreye girmeliydi. Arada bir de Joker’i denediler 2016-2020 arasında. Fakat bir başka sıkıntı daha oluştu Yenilmezler Bloğunda. 2018’den bu yana ekonomik büyüme nominal, yani reel büyüme de sizlere ömür. 2012 ile başlayan duraklama dönemi, 2018 sonrasında çöküş dönemine girmişti. Pandemi ile bahaneyi bulan FED bilançoyu bugünlerde iki katına çıkararak büyümeyi ayakta tutmaya çalışıyor. Fakat bu sefer büyüme üretimle, katma değerle değil de cari fiyatlarla yani enflasyonla gelecek gibi. Bu durumda menajer futbolcu Janet Yellen FED Amca dışında oyuna Keynes iktisadını aldı. Üretim yoksa ya da küresel tedarik zincirleri, Süveyş Kanalı, pandemi artan talebi ile arz yeterli değilse büyüme altyapı yatırımları ile gelmeli. Keynes Kempes’li yılları hatırlatıyor, Platini, Rossi, Rummenigge’li kupaları akla getiriyordu. Brexit ile AB’ye bye bye love diyen Kraliçe’ye Wembley’de bir ders verilmeli ve kupa İtalya’ya AB’nin imzalandığı Roma’ya gitmeliydi. Kapatalım parantezi çünkü AB ve Euro, Washington Konsensüsü ile saçılan dolarların karşısında bir blok veya baz para olamadı. Olsaydı mücadele Bruce Lee ile devam etmezdi.

Avengers: Endgame

Bruce Lee ile Yenilmezler mücadele edemediyse Marvel Adalet Birliği devreye girmeliydi. Hulk, Örümcek Adam, Iron Man ile Kaptan Amerika oyuna reset atmalıydı. Nitekim 2020 seçimleri ile ticaret savaşlarına reset atılmak üzere oyuncu değişikliği yapıldı ve Joker kenara alındı. Aslında Joker’in rolü önemli. Joker’e seçim döneminde en büyük sansürü yapan dijital oligarkları gören Ejderha Tencent, Ant, Alibaba gibi sosyalist ekonomiyi riske edecek dijital ejderhalar üzerinde baskısını arttırıyordu. Çünkü nüfusu yaşlanan Çin’in büyümesi de zaman zaman olduğu gibi sekteye uğrarsa, cari açık riski ile gölge bankacılığı kontrol edemeyerek bir anda duvarı içeriden yıkabilir ve %70’lere yaklaşan kamu borcu ile ileride bütçe açıkları ile beraber Bruce Lee’nin Thor’un çekici ile yere serildiğini görebilirdi. Menajer futbolcu Yellen Keynes’i oyuna alarak altyapı yatırımları ile işte bu olasılığa hazırlıklı girmek istiyor ve maçı Çin’e vermek yerine tekrar lehine çevirmek için son taktiğini kullanıyordu. Şu anda maç uzatmalara gidecek gibi. Dünyayı Kurtaran Adam mı? Altyapı yatırımlarını zaten tamamladı sayılır. Eğer 1985-1995 arasındaki Yuan’ın dolar karşısındaki hareketi gibi işi lehine çevirebilirse İspanyol Gribi net bir şekilde gösteriyor ki, altyapısı hazır ülkeler pandemi sonrasında büyüme, sanayileşme, imalat gibi yerlerde açık ara fark atıyor. Nitekim bu sene büyüme çift hane gelirse kimse şaşırmasın.