Gettoda Almanlarla savaşmış, daha sonra Polonyalı direnişçilere katılmış olan Leon Kopelman, kurabildiği büyük ailesinin Nazilere karşı kazandığı en büyük zaferi olduğunu söylemişti.
Leon Kopelman, Varşova Gettosunda savaşmış ve halen hayatta olan son kişi, geçtiğimiz cuma günü 97 yaşında hayatını kaybetti.
Kopelman, 1924 yılında Polonya'da varlıklı bir ailede doğmuştu. Naziler ülkeyi ele geçirip Varşova Gettosunu oluşturduklarında, ailesi gettoda küçük bir eve yerleşmek zorunda bırakılmıştı.
Gettodaki hayatı sırasında kendilerini Nazilere karşı silahlı direnişe adamış olan Yahudi Savaş Örgütü (ŻOB) isimli Yahudi direniş hareketinde aktif rol almaya başlamıştı.
2018'de İsrail gazetesi Ynet'e yaptığı açıklamada, "Varşova Gettosunda 'Aktion'lar başladığında yani Almanlar Yahudileri yok edilişlerine götürmeye başladıklarında savaştım. Annem, 1942 yılında ben 18, o ise 40 yaşındayken, Treblinka'ya götürüldü. Bir gün Almanlar için çalıştığım işimden geri döndüm ve o gitmişti" şeklinde anlatmıştı.
O ve savaşçı arkadaşlarının gettodaki Alman askerlerini öldürmeye başlamaları çatışmalara yol açtı ve Nisan 1943'teki büyük çatışmada Almanlar tam güçle gettoya girdiler.
Kopelman, anılarını anlatmaya "Büyük 'Aktion' başladığında ben ve arkadaşlarım bir sığınaktaydık, Almanlar tüm evleri dolaşarak megafonla sığınaklarda saklanan direnişçilerin teslim olmalarını yoksa bütün evleri yakacaklarını ilan ettiler. Başka çaremiz yoktu. Canlı canlı yakılmak istemiyorduk bu yüzden dışarıya çıktık ve teslim olduk" diyerek devam etmişti.
Avrupa'nın ilk kentsel Nazi karşıtı ayaklanmasında, çoğunluğu canlı canlı yanarak, binlerce Yahudi hayatını kaybetmiş ve hayatta kalanların neredeyse tümü Treblinka Ölüm Kampına gönderilmişti.
Yahudilerin Nazilere karşı direnişindeki en önemli olay olan Varşova Gettosu Ayaklanması, Yahudi ve İsrail tarihinde anıtsal bir sembol haline gelmiştir. Dünyanın geri kalanı Holokost Anma Günü'nü Auschwitz-Birkenau Ölüm Kampının kurtuluş günü olan 27 Ocak'ta anarken, İsrail Holokost Anma Günü'nü Varşova Gettosu Ayaklanmasının Yahudi takvimine rastlayan günü (genellikle Nisan ayında) olarak belirlemiştir.
Kopelman da öldürülmek için Treblinka'ya gönderilen onlarca kişinin arasındaydı, fakat aralarından bazıları bir Varşova tamirhanesinde araba tamircisi olarak çalışmak üzere seçilmişti. Kopelman bu tür işlerde deneyimi olduğu konusunda yalan söyleyerek, birkaç ay boyunca oraya çalışmaya gönderildiği için kurtulabilmişti.
Leon Kopelman sonunda hapishaneye gönderilmiş fakat 1944 yılının eylül ayında Polonyalı direniş savaşçıları tarafından kurtarılmıştı. Daha sonra tekrar yakalanmış ama yine kaçmayı başarmış ve 1945 baharında Kızıl Ordu'nun gelişine kadar serbest kalabilmişti.
Kopelman sahte kimlikler kullanarak sonunda İtalya'ya varmış, oradan da İsrail'e giden bir gemiye kaçak binmişti.
Kopelman Yahudi devletinde, savaştan sağ kurtulmayı başaran kız kardeşi ve babasıyla buluştu. Yeni kurulmakta olan İsrail Savunma Kuvvetleri'ne katıldı ve 1948 yılındaki Bağımsızlık Savaşı'nda savaştı.
Kısa bir süre sonra karısı Hava ile tanıştı ve çift neredeyse 70 yıl evli kaldılar. Kopelman, savaştan sonraki yıllarda kurabildiği büyük ailesinin Nazilere karşı kazandığı en büyük zaferi olduğunu belirtmişti.
Hava birkaç ay önce hayatını kaybetmişti. Çift arkalarında üç çocuk, dokuz torun ve üç küçük-torun bıraktı.
Diğer bir Varşova Ayaklanması kurtulanı olan Simcha Rotem, 2018 yılında öldüğünde, ayaklanmanın son hayatta kalan gazisi olarak ilan edilmişti. Bunun üzerine Kopelman ortaya çıkarak hala hayatta olduğunu söylemiş ve hayatta olan başkalarının da olabileceğini belirtmişti.
Ancak, şu anda bilindiği kadarıyla, hayatını kaybetmiş olan son kurtulan Leon Kopelman...
